Лінкі ўнівэрсальнага доступу

Парадоксы кандыдата Гілары Клінтан


Незвычайнае ўступленьне Гілары Клінтан у барацьбу за намінацыю ў прэзыдэнты ЗША ад Дэмакратычнай партыі выклікала супярэчлівыя водгукі.

Чаму Гілары Клінтан ўступіла ў барацьбу без перадвыбарнай праграмы? Ці дапаможа ёй публічная стаўка на выбаршчыкаў-геяў? Аб чым сьведчыць зьяўленне Клінтан у якасьці адзінага пакуль кандыдата дэмакратаў? Чаго чакаюць ад будучага прэзыдэнта амэрыканцы?

Гэтыя і іншыя пытаньні вядучы Юры Жыгалкін абмяркоўвае з Арчам Падынгтанам, віцэ-прэзыдэнтам амэрыканскай праваабарончай арганізацыі Freedom House, Полам Грэгары, прафэсарам Хьюстанскага унівэрсытэту, Ільлём Саміным, прафэсарам унівэрсытэту імя Джорджа Мэйсана і Ўладзімерам Шляпентохам, сацыёлягам, прафэсарам унівэрсытэту штата Мічыган.

12 красавіка пасьля шматмесячных чаканьняў Гілары Клінтан абвясьціла аб вылучэньні сваёй кандыдатуры ў прэзыдэнты Злучаных Штатаў. 67-гадовая Клінтан, былая першая лэдзі краіны, сэнатар і дзяржаўны сакратар, рашуча парвала з традыцыяй і адмовілася ад мітынгу, на якім радасныя прыхільнікі вітаюць прамову кандыдата перад аб’ектывамі тэлекамэр асноўных тэлевізійных каналаў. Яна адзначыла сваё ўступленьне ў барацьбу ў асабліва працоўным парадку, апублікаваўшы кароткі відэазварот і разаслаўшы адпаведныя электронныя паведамленьні сваім прыхільнікам. Відэазварот было незвычайным. У ім не было ні намёку на праграмныя заявы або пляны кандыдата. Замест гэтага Клінтан дала слова некалькім сем’ям, у тым ліку аднаполай пары, якая з радасьцю распавядае аб надыходзячым вясельлі, і заключыла відэапасланьне такім рэзюмэ:

Амэрыканцы здолелі адолець цяжкія эканамічныя часы, але абставіны ўсё яшчэ складваюцца на карысьць самых пасьпяховых, тых, хто наверсе. Сярэдняму амэрыканцу патрабуецца абаронца яго інтарэсаў, і я хачу ім стаць з тым, каб дапамагчы вам ня толькі зьвесьці канцы з канцамі, але і атрымаць посьпех, і ўтрымацца наперадзе, таму што калі моцная амэрыканская сям’я — моцная Амэрыка.

Гілары дзейнічае па гэтым жа прынцыпе — можна. І ў гэтым выяўляецца заганная роля сямейнага фактару ў амэрыканскай палітыцы, глыбока заганная роля

На наступны дзень Хілары Клінтан адправілася ў мікрааўтобусе ў перадвыбарчую паездку па штаце Аёва, дзе пачынаецца працэс першасных партыйных выбараў. Сем гадоў таму менавіта ў Аёве дала першы збой кампанія Гілары Клінтан, якая лічылася бясспрэчным фаварытам. Тады яна апынулася толькі трэцяй у сьпісе мясцовых дэмакратаў. А першым — малавядомы сэнатар Барак Абама. На гэты раз Клінтан вырашыла пачаць асабістыя зносіны з жыхарамі правінцыйнай Аёвы за паўтара года да першасных галасаваньняў. І па-простаму, адмовіўшыся ад самалёта, адправілася па Аёве. Рэпарцёры тут жа адзначылі, што сродак перамяшчэньня, абраны кандыдатам, належыць па ўсіх паказчыках да клясу люкс, а яго пасажыры абаронены ад зьнешняга сьвету цёмным шклом.

Рэакцыя вядучых амэрыканскіх камэнтатараў на такое ўступленьне ў прэзыдэнцкую кампанію была ў горшым выпадку бязьлітасна іранічнай, у лепшым — нэўтральнай. «Уся гэтая буфанада нясе ў сабе прысмак глыбокай некампэтэнтнасьці і неарганізаванасьці. Такое адчуваньне, што ніхто глыбока ня прадумаў гэтае мерапрыемства», — піша ў кансэрватыўнай The Wall Street Journal яе вядучы аглядальнік Пэгі Нунэн. «Дзіўная рэкляма, якую Клінтан выкарыстала для таго, каб абвясьціць аб сваёй кандыдатуры, ледзь ўяўляе сабой заяву аб намерах... Я нават падумаў, што наткнуўся на інтэрнэце на няправільны відэакліп, — заўважае аглядальнік The Washington Post Рычард Коэн. — Я пішу гэта праз пятнаццаць гадзін пасьля прагляду кліпа. Адзінае, што магу ўзгадаць, — гэта групу шчасьлівых людзей і Клінтан, якая штосьці кажа аб тым, што яна на баку сярэдняга клясу».

Аўтар больш стрыманага камэнтара ў The New York Times Пол Кругман заклікае не захапляцца аналізам вобразу кандыдата, а галасаваць за партыю, якую прадстаўляе кандыдат Клінтан: «Гіганцкі прынцыповы водападзел паміж двума партыямі па прынцыповых палітычных пытаньнях будзе адлюстраваны ў праграмах тых кандыдатаў, хто будзе прадстаўляць іх на выбарах і амаль напэўна знойдзе свой выраз у палітыцы таго, хто пераможа на выбарах ». Мясцовая прэса ў Аёве, зрэшты, адзначыла, што Клінтан зрабіла добрае ўражаньне на партыйных актывістаў і падчас дыскусій, як піша газета Des Moines Register, «пачала фармуляваць папулісцкую палітычную праграму: эканамічны рост з акцэнтам на інтарэсах сярэдняга клясу, умацаваньне сем’яў, ачышчэньне палітыкі ад грошай, што не паддаюцца ўліку, і забесьпячэньне нацыянальнай бясьпекі».

Тым ня менш, зьяўленьне Гілары Клінтан — адной з самых прыкметных амэрыканскіх палітычных фігур, фігуры, якая выклікае моцныя эмоцыі і ў шэрагах прыхільнікаў, і ў шэрагах праціўнікаў, у ролі афіцыйнага кандыдата ў прэзыдэнты — не магло не выклікаць вострых пытаньняў. Напрыклад, пра зазоры паміж іміджам абаронцы сярэдняга клясу і статусам мультымільянэра, якая атрымлівае, напрыклад, за кожную прамову ня менш за дзьвесьце тысяч даляраў. Ці пра тое, чаму яна, уласна, вырашыла змагацца за прэзыдэнцтва. Гэтае пытаньне вынесенае на вокладку часопісам The Econоmist: «За што выступае Гілары Клінтан?»

Як лічыць Арч Падынгтан, віцэ-прэзідэнт праваабарончай арганізацыі Freedom House, такое ўступленьне Гілары Клінтан у перадвыбарчую гонку лёгка вытлумачальна, яно можа прынесьці вынікі:

Існуе тэорыя, якая складаецца ў тым, што амэрыканцы ня хочуць чуць з вуснаў кандыдатаў палымяных прамоў, эмацыйных заклікаў

Існуе тэорыя, якая складаецца ў тым, што амэрыканцы ня хочуць чуць з вуснаў кандыдатаў палымяных прамоў, эмацыйных заклікаў, і палітычных заяваў, напоўненых дэталёвым апісаньнем праграм, якія кандыдат мае намер ажыцьцявіць. Яны аддалі перавагу б нечаму ў больш лёгкім, так бы мовіць, жанры, які нясе ў сабе палітычны тэзіс. На мой погляд, Гілары Клінтан кіруецца менавіта гэтым меркаваньнем. Гэта відэапрэзэнтацыя, зьвернутая, перш за ўсё, да актывістаў Дэмакратычнай партыі. Некалькі дзесяцігоддзяў таму Дэмакратычная партыя была партыяй працоўнага кляса. Па меры таго як яго шэрагі зьменшыліся, партыя пачала адлюстроўваць інтарэсы іншых груп выбаршчыкаў. Зараз асноўную апору дэмакратаў складаюць этнічныя меншасьці, моладзь, геі, маці-адзіночкі і маладыя сем’і. Прадстаўнікі ўсіх гэтых груп і былі прадстаўлены ў перадвыбарным роліку Гілары Клінтан, і ўсім ім яна абяцае падтрымку. Іх галасы ёй спатрэбяцца на папярэдняй стадыі перадвыбарнай кампаніі, да іх, перш за ўсё, яна і зьвяртаецца ў гэтым відэапасланьні.

Гілары Клінтан стала першым буйным палітыкам, які так кідка асацыюе сябе з гей-супольнасьцю. З пункту гледжаньня амэрыканцаў, гэта рэвалюцыйны жэст?

— Вядома, не. У гэтым няма нічога надзвычайнага. Цікава, што яна вырашыла ўключыць гэтыя кадры ў перадвыбарчы кліп, але ў апошнія гады стаўленьне ў грамадзтве да ідэі аднаполых шлюбаў рэзка зьмянілася. Я мяркую, што вельмі нешматлікія рэспубліканцы гатовыя наўпрост выступіць супраць іх. Нельга сказаць, што большасьць рэспубліканцаў іх прымаюць, яны проста не афішуюць сваё непрыманьне, а частка рэспубліканскіх палітыкаў нават мяняюць свае погляды на шлюбы геяў і лесьбіянак. Справа ў тым, што такія шлюбы становяцца рэальнасьцю, і пераважная большасьць рэспубліканцаў, незалежна ад сваіх пачуцьцяў з гэтай нагоды, ня хочуць, каб гэтая тэма стала тэмай перадвыбарнай барацьбы. Яны аддалі перавагу б яе ігнараваць, пакінуць ззаду і рухацца наперад.

— Уступленьне ў барацьбу за прэзыдэнцтва 67-гадовага кандыдата — рэч вельмі рэдкая. У выпадку перамогі 69-гадовая Хілары Клінтан будзе маладзей толькі Рональда Рэйгана, якому было 70 гадоў, калі ён заняў Белы дом у першы раз. Але Рэйган ішоў у Белы дом у ролі кансэрватыўнага рэфарматара, прагнуў зьмяніць краіну. Як можна растлумачыць жаданьне Хілары Клінтан пачаць вымотвальную барацьбу за прэзыдэнцтва? Пытанне Ільлю Саміну, прафесару ўнівэрсытэту імя Джорджа Мэйсана ў Віргініі.

— Я ня думаю, што гэта вельмі складанае пытаньне, — кажа Ільля Самін. — Па-першае, яна на працягу многіх гадоў хацела стаць прэзыдэнтам, і яна ведае, што ў гэтым годзе ў яе ёсьць вельмі добрыя шанцы. Больш за тое, гэта, можа быць, для яе апошняя магчымасьць. Яна відавочна любіць уладу, як і большасьць іншых палітыкаў. Па-другое, мала хто чакае ад палітыкаў асабліва арыгінальных ідэй. Клінтан ўяўляе тыя ж самыя ідэі, якія большасьць дэмакратаў падтрымліваюць на працягу апошніх некалькіх гадоў, таму большасьць дэмакратаў не чакаюць ад яе чаго-небудзь асабліва новага або арыгінальнага, для іх дастаткова таго, што яна падтрымлівае больш-менш левую лібэральную лінію, якую яны таксама падзяляюць. Мала хто з спэцыялістаў лічыць, што ў яе няма добрых шанцаў, большасьць лічаць, што яе шанцы як мінімум 40 або 50 адсоткаў. Для чалавека, які на працягу многіх гадоў хацеў стаць прэзыдэнтам, гэта добрая магчымасьць, якую яна наўрад ці хацела б прапусьціць.

— Уладзімер Шляпентох, чаму, як вы думаеце, яна ўступае ў барацьбу?

— Мой суразмоўца гэтак жа ўскладняе матывацыю Гілары Клінтан, як нашы калегі ў Расеі ўскладняюць матывацыю паводзін Пуціна, — кажа Уладзімер Шляпентох. — Проста ў яе ёсьць вялікі рэсурс, які успадкаваны ёю ад Клінтана, велізарны палітычны апарат, велізарныя грошы. І зусім яна ня думае ні пра якія праграмныя заявы, ні пра якія ідэі ў палітыцы. Гэты велізарны рэсурс трэба выкарыстоўваць. Гэта, напэўна, апошняя яе магчымасьць.

— У нас вызначаецца партрэт палітыка, які ішоў да вярхоўнай улады ў краіне толькі таму, што яму сілай абставінаў дарога да ўлады аказалася больш адкрытая, чым іншым? Прафэсар Шляпентох?

Я вам нагадаю знакамітае выказваньне Біла Клінтана. Яго спыталі: чаму ж ён, наогул кажучы, меў справу з Монікай Левінскі? Ён адказаў вельмі тонка і глыбока: а таму што гэта было можна. Гэта гістарычныя словы — было можна. І зараз Гілары дзейнічае па гэтым жа прынцыпе — можна. І ў гэтым выяўляецца заганная роля сямейнага фактару ў амэрыканскай палітыцы, глыбока заганная роля. Уявіце сабе, што Джэб Буш таксама будзе вылучаны рэспубліканцамі, амэрыканцы пойдуць на выбары, у якіх два кляны прызначылі сваіх людзей, такім чынам, па сутнасьці, выключыўшы рэальную палітычную канкурэнцыю і ў Дэмакратычнай партыі, і ў Рэспубліканскай партыі. Гэта будзе, шчыра кажучы, з майго пункту гледжаньня, ганьба для амэрыканскай дэмакратыі...


Цалкам дыскусію чытайце ТУТ.

-

Ігар Лосік Кацярына Андрэева Ірына Слаўнікава Марына Золатава Андрэй Кузьнечык
XS
SM
MD
LG