Лінкі ўнівэрсальнага доступу

Міхаіла Пастухова не пускаюць у прэзыдэнты


Міхал Пастухоў
Міхал Пастухоў

Судзьдзя першага складу Канстытуцыйнага суду Беларусі прафэсар Міхаіл Пастухоў хацеў бы балятавацца на пасаду прэзыдэнта краіны на сёлетніх выбарах.

Аднак такой магчымасьці ён пазбаўлены, паколькі нарадзіўся ў Бранскай вобласьці: дзейная Канстытуцыя забараняе рэгістравацца кандыдатамі на вышэйшую пасаду асобам, якія нарадзіліся за межамі Беларусі. Многія юрысты лічаць абсурднай гэтую прававую норму ў прымяненьні да беларускіх грамадзян, якія нарадзіліся за межамі БССР у часы адзінага Савецкага Саюзу.

Заслужаны юрыст Рэспублікі Беларусь, доктар юрыдычных навук, прафэсар Міхаіл Пастухоў нарадзіўся ў горадзе Сураж Бранскай вобласьці, недалёка ад мяжы зь Беларусьсю, у 1958 годзе. І менавіта гэта забараняе яму балятавацца на прэзыдэнта.

У артыкуле 80 дзейнага Асноўнага Закону краіны запісана:

«Прэзыдэнтам можа быць выбраны грамадзянін Рэспублікі Беларусь па нараджэньні, не маладзейшы за 35 гадоў, які валодае выбарчым правам і пастаянна пражывае ў Рэспубліцы Беларусь ня менш дзесяці гадоў непасрэдна перад выбарамі».

Мечыслаў Грыб
Мечыслаў Грыб

«Норма „грамадзянін Рэспублікі Беларусь па нараджэньні“ зьявілася ў Канстытуцыі толькі ў 1996 годзе пасьля так званага лістападаўскага рэфэрэндуму, калі ў Асноўны Закон дадаліся пэўныя папраўкі і зьмяненьні. У рэдакцыі Канстытуцыі ад 1994 году яе не было», — кажа Свабодзе Мечыслаў Грыб, чый подпіс стаіць пад першай Канстытуцыяй незалежнай Беларусі:

«У першай рэдакцыі Канстытуцыі ад 1994 году было запісана, што кандыдатам на прэзыдэнта Беларусі можа вылучацца грамадзянін Беларусі. А пра месца яго нараджэньня нічога не гаварылася.

А новая норма зьявілася ў 1996 годзе. Я думаю, што яна была прапанаваная альбо самім Аляксандрам Рыгоравічам, альбо яго бліжэйшымі дарадцамі. Але толькі зь яго згоды.

Гэтая норма адсявала ад барацьбы за прэзыдэнцкае крэсла цэлы шэраг кандыдатаў, якія жылі ў Беларусі, якія былі грамадзянамі Беларусі, але якія не нарадзіліся непасрэдна ў Беларусі. Напрыклад, гэта тычылася Ўладзімера Ярмошына. які быў старшынём Савету Міністраў. Ён нарадзіўся на тэрыторыі Расеі. Альбо кіраўнік тэатру „Хрыстафор“ Яўген Крыжаноўскі, які нарадзіўся ва Ўкраіне. Ён нават пачаў зьбіраць подпісы. А я яго сустрэў і кажу: „Нічога ў цябе з гэтага, мой сябра, не атрымаецца. Бо ты нарадзіўся ва Ўкраіне“. І яму адмовілі».

Дэпутат Вярхоўнага Савету Беларусі 13 скліканьня Вячаслаў Герасіменка лічыць такую сытуацыю абсурднай:

«У нас усе да 1991 году былі грамадзянамі СССР. І толькі пасьля сталі грамадзянамі Беларусі.

Я зрабіў адпаведны запыт у Канстытуцыйны суд. Прапанаваў адмяніць гэтую норму. Атрымаў адказ. Мне напісалі, што норму можна зьмяніць альбо праз рэфэрэндум, альбо сабраць 350 тысяч подпісаў — і тады гэта могуць зрабіць дэпутаты. Альбо прэзыдэнт можа зьвярнуцца ў парлямэнт, каб той гэтую норму зьмяніў».

Незадаволены такім адказам, дэпутат Герасіменка зьвярнуўся праз прэзыдэнцкую адміністрацыю да Аляксандра Лукашэнкі:

«Я папрасіў яго: вы маеце права, вы былі ініцыятарам рэфэрэндуму, па вашым указаньні была падпісана новая рэдакцыя Канстытуцыі. Таму, калі ласка, зьвярніцеся ў парлямэнт, і няхай дэпутаты адменяць гэтую несправядлівую норму. Бо гэта дыскрымінацыя чалавека.

Учора я атрымаў адказ. Напісана, што кожны грамадзянін Беларусі мае права абіраць і быць абраным. Але пасада прэзыдэнта (ліст у маіх руках) — гэта асобая пасада. І таму тут патрэбна норма, каб кандыдатам быў толькі грамадзянін Беларусі па нараджэньні. І ў канцы — няма ніякай патрэбы зьвяртацца ў парлямэнт, каб выправіць гэты артыкул.

Я думаю, што гэты зварот Лукашэнку не паказалі. Ягоныя клеркі пасядзелі, пакумекалі і напісалі адказ. Падпісаў ліст спадар Буко — начальнік галоўнага ўпраўленьня па рабоце са зваротамі грамадзян і юрыдычных асобаў прэзыдэнцкай Адміністрацыі».

Крытычна ставіцца да нормы «грамадзянін Беларусі па нараджэньні» намесьнік старшыні першага складу Канстытуцыйнага суду Валеры Фадзееў:

Валеры Фадзееў
Валеры Фадзееў

«Я думаю, што гэта ня самае галоўнае, дзе чалавек нарадзіўся. Самае галоўнае, каб кандыдат быў грамадзянінам Рэспублікі Беларусь. Дарэчы, у нас у законе аб дзяржаўных служачых запісана, што імі могуць быць толькі грамадзяне Рэспублікі Беларусь. Але гэтая норма шмат разоў парушалася.

Праблема тут сапраўды ёсьць. І яна ў тым, што мы жылі на тэрыторыі Савецкага Саюзу. І ўсе былі грамадзянамі СССР. І тады грамадзянства нейкай саюзнай рэспублікі неяк не ўспрымалася».

Ігар Лосік Кацярына Андрэева Ірына Слаўнікава Марына Золатава Андрэй Кузьнечык
XS
SM
MD
LG