Цяпер «аўганцам» у сярэднім па 45–50 гадоў. Ці дапамагае дзяржава гэтым людзям, на што яны спадзяюцца?
Былы «аўганец» Вячаслаў Белавус служыў у 103-й Віцебскай паветрана-дэсантнай дывізіі. Цяпер працуе настаўнікам гісторыі і філязофіі ў каледжы. На лёс ня скардзіцца, але кажа, што паловы аднапалчанаў ужо няма:
«Я прарваўся. Праца дапамагала, я сам актыўны па жыцьці, удзельнічаю ў розных грамадзкіх рухах, сьпяваю ў ансамблі. Гэта дапамагала. Больш за палову аднапалчанаў ужо памерлі. Хваробы, дэпрэсіі, суіцыды. Суіцыд сярод аўганцаў не скажу, што быў звычайнай справай, але і не выклікаў асаблівага зьдзіўленьня. Сусед з маёй вуліцы засіліўся, адзін зь першых аўганцаў. П’янства шмат сярод аўганцаў. У тым ліку вялікія чыны, палкоўнікі і нават вышэй — як упалі на дно шклянкі, так і прапалі. Таму хто здолеў — прарваўся, выжыў неяк. Але многія не змаглі».
Старшыня Жодзінскай гарадзкой арганізацыі вэтэранаў Аўганістану Аляксандар Камароўскі кажа, што і ў іх такія ж самыя праблемы:
«Гэта адзіная ня толькі ў Беларусі, але і ў СНД арганізацыя, дзе пашанцавала хлопцам: зьявілася група нармальных людзей, і мы, як пра дзяцей, пра іх клапаціліся. І то з 200 чалавек — 3 суіцыды. Прычыны — так званы „аўганскі сындром“: парушэньні псыхікі, абвостранае пачуцьцё справядлівасьці. Хлопцы сапраўды ваявалі, яны сур’ёзна пацярпелі. Працэнтаў 80–90 альбо інваліды, альбо напалову інваліды. І вось уявіце: сядзіць мурло — чыноўнік, і можа сказаць: „Я цябе туды не пасылаў“. І цяпер такое паўсюль адбываецца. З гэтымі людзьмі трэба пастаянна займацца рэабілітацыяй, чым наша дзяржава не займаецца абсалютна. Усім „да фені“, як кажуць у крымінальным сьвеце».
Вэтэран Аўганістану Вячаслаў Белавус зь Віцебску не адзначае дзень вываду войскаў, не спадзяецца ні на якую падтрымку з боку дзяржавы і наагул стараецца ня ўзгадваць гэты пэрыяд свайго жыцьця:
«Шмат, асабліва ў такі дзень, кажуць: „Радзіма ганарыцца вамі“ і гэтак далей. Але гэта толькі словы. Лепш бы не віншавалі наагул 15 лютага, было б лягчэй. Ільготаў на паперы напісана шмат, а рэальных амаль няма. Вось, да прыкладу, „паступленьне па-за конкурсам у ВНУ“. Каму гэта патрэбна, калі самаму маладому аўганцу ўжо за 40? Я заўсёды кажу: ня трэба мне дапамогі, калі ўжо дзяржава не жадае дапамагаць, дык хоць раз бы ўзгадалі, што я вэтэран, і ўжо б ня білі лішні раз. Мне здаецца, за тое, што я аўганец, яшчэ мацней білі. Ці то зайздрасьць да маіх ордэнаў, ці то я ня меў рацыі, калі за праўду змагаўся. Каму яна патрэбна, тая праўда…»
Былы аўганец, мастак Алесь Пушкін шмат гадоў таму адмовіўся атрымліваць юбілейны мэдаль за Аўганістан і здаў усе свае баявыя ўзнагароды.
«Гэта трэба памятаць, але ганарыцца гэтым ні ў якім разе нельга. Зьвінець мэдалямі, біць сябе ў грудзі і патрабаваць: „Дайце мне ільготы, вы мне абавязаныя“? Калі б ты Беларусь вызваляў, то тады мог бы казаць. А калі ты ў чужой краіне, недзе далёка палітычныя мэты чатырох чалавек выконваў — Брэжнева, Усьцінава, Андропава і Вахрамеева, чатыры чалавекі прымалі рашэньне аб уводзе войска ў Аўганістан… Калі ты здаровы, то трэба забывацца пра Аўганістан. Трэба станавіцца будаўнікамі, мастакамі, дактарамі, а не хадзіць вечнымі „аўганцамі“».
Але сёньня, у 24-ю гадавіну вываду войскаў з Аўганістану, Алесь Пушкін на мітынг на «Выспу сьлёз» схадзіў і нават сустрэў там свайго аднапалчаніна, якога ня бачыў з 1986 году.
Былы «аўганец» Вячаслаў Белавус служыў у 103-й Віцебскай паветрана-дэсантнай дывізіі. Цяпер працуе настаўнікам гісторыі і філязофіі ў каледжы. На лёс ня скардзіцца, але кажа, што паловы аднапалчанаў ужо няма:
«Я прарваўся. Праца дапамагала, я сам актыўны па жыцьці, удзельнічаю ў розных грамадзкіх рухах, сьпяваю ў ансамблі. Гэта дапамагала. Больш за палову аднапалчанаў ужо памерлі. Хваробы, дэпрэсіі, суіцыды. Суіцыд сярод аўганцаў не скажу, што быў звычайнай справай, але і не выклікаў асаблівага зьдзіўленьня. Сусед з маёй вуліцы засіліўся, адзін зь першых аўганцаў. П’янства шмат сярод аўганцаў. У тым ліку вялікія чыны, палкоўнікі і нават вышэй — як упалі на дно шклянкі, так і прапалі. Таму хто здолеў — прарваўся, выжыў неяк. Але многія не змаглі».
Старшыня Жодзінскай гарадзкой арганізацыі вэтэранаў Аўганістану Аляксандар Камароўскі кажа, што і ў іх такія ж самыя праблемы:
«Гэта адзіная ня толькі ў Беларусі, але і ў СНД арганізацыя, дзе пашанцавала хлопцам: зьявілася група нармальных людзей, і мы, як пра дзяцей, пра іх клапаціліся. І то з 200 чалавек — 3 суіцыды. Прычыны — так званы „аўганскі сындром“: парушэньні псыхікі, абвостранае пачуцьцё справядлівасьці. Хлопцы сапраўды ваявалі, яны сур’ёзна пацярпелі. Працэнтаў 80–90 альбо інваліды, альбо напалову інваліды. І вось уявіце: сядзіць мурло — чыноўнік, і можа сказаць: „Я цябе туды не пасылаў“. І цяпер такое паўсюль адбываецца. З гэтымі людзьмі трэба пастаянна займацца рэабілітацыяй, чым наша дзяржава не займаецца абсалютна. Усім „да фені“, як кажуць у крымінальным сьвеце».
Вэтэран Аўганістану Вячаслаў Белавус зь Віцебску не адзначае дзень вываду войскаў, не спадзяецца ні на якую падтрымку з боку дзяржавы і наагул стараецца ня ўзгадваць гэты пэрыяд свайго жыцьця:
«Шмат, асабліва ў такі дзень, кажуць: „Радзіма ганарыцца вамі“ і гэтак далей. Але гэта толькі словы. Лепш бы не віншавалі наагул 15 лютага, было б лягчэй. Ільготаў на паперы напісана шмат, а рэальных амаль няма. Вось, да прыкладу, „паступленьне па-за конкурсам у ВНУ“. Каму гэта патрэбна, калі самаму маладому аўганцу ўжо за 40? Я заўсёды кажу: ня трэба мне дапамогі, калі ўжо дзяржава не жадае дапамагаць, дык хоць раз бы ўзгадалі, што я вэтэран, і ўжо б ня білі лішні раз. Мне здаецца, за тое, што я аўганец, яшчэ мацней білі. Ці то зайздрасьць да маіх ордэнаў, ці то я ня меў рацыі, калі за праўду змагаўся. Каму яна патрэбна, тая праўда…»
Былы аўганец, мастак Алесь Пушкін шмат гадоў таму адмовіўся атрымліваць юбілейны мэдаль за Аўганістан і здаў усе свае баявыя ўзнагароды.
«Гэта трэба памятаць, але ганарыцца гэтым ні ў якім разе нельга. Зьвінець мэдалямі, біць сябе ў грудзі і патрабаваць: „Дайце мне ільготы, вы мне абавязаныя“? Калі б ты Беларусь вызваляў, то тады мог бы казаць. А калі ты ў чужой краіне, недзе далёка палітычныя мэты чатырох чалавек выконваў — Брэжнева, Усьцінава, Андропава і Вахрамеева, чатыры чалавекі прымалі рашэньне аб уводзе войска ў Аўганістан… Калі ты здаровы, то трэба забывацца пра Аўганістан. Трэба станавіцца будаўнікамі, мастакамі, дактарамі, а не хадзіць вечнымі „аўганцамі“».
Але сёньня, у 24-ю гадавіну вываду войскаў з Аўганістану, Алесь Пушкін на мітынг на «Выспу сьлёз» схадзіў і нават сустрэў там свайго аднапалчаніна, якога ня бачыў з 1986 году.