Учора ўвечары ў Парыжы прэм’ер Ізраіля Эхуд Барак, палестынскі лідэр
Ясір Арафат і дзяржаўны сакратар ЗША Мадлен Олбрайт дасягнулі папярэдняга
пагадненьня, якое павінна закончыць семідзённыя хваляваньні ў Ізраілі і
на палестынскіх тэрыторыях.
Надзвычай цяжкія перамовы, якія адбываліся у вельмі напружанай абстаноўцы
павінны былі сёньня працягвацца ў егіпецкім курорце Шарм-эль-Шэйк у Егіпце,
але выглядае, што доўгачаканага канчатковага ўргуляваньня ня будзе.
Нагадаю, гвалт на палестынскіх тэрыторыях пачаўся тыдзень таму, калі
лідэр правай партыі Лікуд-Арыель Шарон дэманстратыўна наведаў сьвятыя месцы
мусульманаў ва ўсходнім ў Ерузаліме. Гэта абурыла палестынцаў і маладыя
людзі пачалі атакаваць каменьнямі ізраільскіх вайскоўцаў. Тыя перш адказвалі
газам і гумовымі кулямі, а потым пайшла ў ход агнястрэльная зброя, бранэтранспартэры
і авіяцыя. Бачачы настроі ў грамадзтве, нават Арафат не спрабаваў утаймоўваць
суайчыньнікаў. На сёньня ў найгоршых за апошнія чатыры гады сутычках загінулі
агулам 70 чалавек, і каля дзьвюх тысяч параненыя, пераважна палестынцаў
ды ізраільскіх арабаў.
Згодна ўчорашняму пагадненьню, палестынскія ўлады ня будуць дапускаць
сваіх суайчыньнікаў да найбольш запальных кропак у Рамала, Наблусе і Нэцарым.
На думку аглядальнікаў, палестынскім уладам будзе вельмі цяжка зьмякчыць
гнеў і жаданьне помсты з боку тых, хто ўдзельнічалі ў сутычках з ізраільскай
арміяй. Са свайго боку Ізраіль абяцаў перадыслякаваць свае сілы ў раёне
палестынскіх гарадоў і адкрываць агонь толькі ў скрайніх выпадках. Танкі
і броентранспартэры былі адведзеныя ад найбольш неспакойных гарадоў. Трэці
пункт пагадненьня прадугледжваў сумесную ацэнку сытуацыі. Службы бясьпекі
Ізраіля, палестынскай аўтаноміі і амэрыканскае ЦРУ спрабуюць высьветліць,
хто адказны за ўсплёск гвалту.
Трохбаковыя перамовы ў Парыжы, да якіх учора далучыліся таксама прэзыдэнт
Францыі Жак Шырак і генэральны сакратар ААН Кофі Аннан, праходзілі ў вельмі
напружанай атмасфэры. У адзін момант карэспандэнт Reuters прыкмеціў, як
Арафат з крыкам “Гэта прыніжэньне! Я не магу на гэта пагадзіцца!” выбягае
з рэзыдэнцыі амэрыканскага амбасадара. За абураным Арафатам, які ўжо садзіўся
ў аўтамабіль, выбегла Мадлен Олбрайт і крыкнула да ахоўнікаў: “Закрыйце
браму”. Затрыманы гэткім чынам палестынскі лідэр даў сябе ўгаварыць і вярнуўся
да стала перамоваў.
Сустрэча аднавілася яшчэ сёньня раніцай і па запрашэньню прэзыдэнта
Егіпту Мубарака, павінна была працягвацца цягам дня ў курорце Шарм-эль-Шэйк.
Аднак прэм’ер Ізраіля адмовіўся ехаць у Егіпет, бо, на ягоную думку, Арафат
ня хоча падпісаць пагадненьне аб заканчэньні крывапраліцьця. У такой сытуацыі
Олбрайт і Арафат самі накіраваліся ў Егіпет і прадставілі сытуацыю прэзыдэнту
Мубараку. Асноўнай прычынай краху перамоваў было тое, сказаў адзін ізраільскі
прадстаўнік, што Ізраіль адкінуў палестынскую прапанову аб тым, каб сьледзтва
ў справе бяспарадкаў правяла міжнародная камісія з удзелам Егіпту і Францыі.
Між тым каля 20-ці мусульманскіх краінаў заклікалі Раду Бясьпекі ААН
асудзіць жорсткія крокі Ізраіля супраць палестынцаў як парушэньне міжнароднага
права. Тысячы дэманстрантаў сабраліся сёньня ў Тэгеране, каб выказаць сваю
падтрымку палестынцам. Натоўп скандаваў лёзунгі “Сьмерць Ізраілю”, “Сьмерць
Злучаным Штатам”. Духоўны лідэр Ірану аятола Хамэнэі заклікаў да “джыхаду”
(сьвятой вайны) супраць Ізраіля. Іран наагул не прызнае Ізраіля і падтрымоўвае
групоўку “Хэзболла”, якая атакуе Ізраіль з тэрыторыі паўднёвага Лівану.
Зараз некаторыя аглядальнікі выказваюць страх, што гэта можа быць аднаўленьне
“інтыфады”, узброенага, палестынскага паўстаньня, якое працягвалася з 87-га
па 93-ці год. Для Ізраіля, у сьвятле мірнага працэсу, вельмі важна высьветліць,
якую ролю адыграў у апошніх падзеях Ясір Арафат, і што гэта азначае для
яго ў будучыні.
Паводле выконваючага абавязкі міністра замежных справаў Ізраіля Шломо
Бэн-Амі, “найбліжэйшыя дні пакажуць, ці Ясір Арафат кантралюе сытуацыю,
ці не”. Калі не кантралюе, дык для Ізраіля і ЗША паўстае пытаньне, ці можна
яго далей лічыць аўтарытэтным прадстаўніком палестынцаў.
Камэнтар вядучай ізраільскай газэты Наум Барнэа ўздымае іншае пытаньне:
калі сам Арафат ініцыяваў беспарадкі, дык Ізраіль абыходзіцца зь ім занадта
мягка, а калі не, дык служба бясьпекі Ізраілю памылілілася і ўвяла ў зман
прэм’ера Барака. У кожным разе сёньня пра бурныя сутыкі не паведамляецца.
Кастусь Бандарук, Прага
Самае папулярнае
1