На жаль, якасьць камэнтароў (многія зь якіх нельга было выстаўляць на сайт зь меркаваньняў добрага густу) таксама толькі пацьвярджае мой тэзіс пра неадэкватнасьць сучасных постсавецкіх грамадзтваў, у тым ліку беларускага, у іхным стаўленьні да гэтага пытаньня.
Напрыклад:
Такія беспардонныя камэнтатары, якія маюць нахабства атаясамліваць геяў з кілерамі (!), пэдафіламі (!), і г. д. заслугоўваюць такога адэкватнага рытарычнага пытаньня: Ці Вы наўмысна стараецеся абразіць, ці проста, скажам далікатна, недаадукаваныя?
Прыхавана пагрозьлівыя камэнтары ад імя адной з апазыцыйных моладзевых арганізацыяў красамоўна гавораць за сябе. Хацелася б спадзявацца, што яны адлюстроўваюць толькі асабістыя думкі камэнтатараў а не шырэйшага аб’яднаньня.
Камэнтатарам, якія сьцьвярджаюць, што гомасэксуалізм зьяўляецца «праявай анты-культуры»: Ці знаёмыя Вам такія прозьвішчы, як, скажам, да Вінчы, Мікелянджэла, Эмэрсан, Ўітман, Чайкоўскі, Вэрлен, Ўайлд, Кавафіс, Пруст, Дзягілеў, Форстэр, Шыманоўскі?.. Ці трэба працягваць?
Камэнтатарам, якія гавораць пра нейкіх «сапраўдных мужчынаў»: Прынамсі на захадзе гэты выраз ужываецца хутчэй з іроніяй і сарказмам. А Вы на поўным сур’ёзе?
Тым, што канстатуюць, што гетэра = жыцьцё, а гома = сьмерць: Дык Вы ж нас нараджаеце, Вы нашая будучыня. Ня будзьце нашымі ворагамі.
Зь весялейшага боку хачу адзначыць тых камэнтатараў, якія даюць надзею на лепшую будучыню для геяў-беларусаў. Валянціну Стэфановічу дзякуй за канстатацыю прынцыповай пазыцыі праваабаронца. Кастусю дзякуй за прыгожы верш. Віялета, Васік, Надзея, Мікола, Чалавек зь Менску — падаю Вам руку за словы салідарнасьці, а нястомным «адвакатам» Андрэй-Ку (дзякуй, што нагадалі пра пазыцыю Алеся Бяляцкага ў гэтым пытаньні) і Эрэтыку вялікі віртуальны пацалунак — з дазволу і ўзасос! (Пры ўсёй сур’ёзнасьці тэмы давайце ня страчваць пачуцьцё гумару! Дарэчы, «Жанчына» у Вас ён выдатны, вы мяне расьсьмяшылі да сьлёз сваім уяўленьнем «жаночага параду». Мо паспрабуйце выкарыстаць пачуцьцё гумару і ў Вашым падыходзе да гей-парадаў. Гэта ж свайго роду карнавал, дзе таксама ўсякае пабачыш. І дзякуй Вам за цёплыя словы на адрас сьпевака.)
*
Сярод асноўных місіяў нашага радыё — прасоўваньне дэмакратычных каштоўнасьцяў і змаганьне з сацыяльнай неталерантнасьцю шляхам пашырэньня факталягічнай інфармацыі і ідэяў, каб дайсьці да ўзаемаразуменьня. Сваім блогам і заклікам спыніць сыстэмную зьнявагу ў дачыненьні да прадстаўнікоў ЛГБТ-супольнасьці я і імкнуся хаця б наблізіцца да гэтай мэты. Дыялёг павінен быць, а маўчаньне, страх і сорам хай спыняцца. І размова ідзе зусім не пра сэкс, а пра ідэнтычнасьць і годнасьць асобы. Першае ў вялікай ступені залежыць ад сэксуальнай арыентацыі, а другое — ад стаўленьня да гэтай арыентацыі шырэйшага грамадзтва. У цывілізаваным грамадзтве геі павінны мець гэтулькі ж правоў і свабодаў адчуваць сябе камфортна ў сваёй заўважанасьці, бяз страху якіх-кольвечы наступстваў, як і гетэрасэксуалы. У сёньняшняй Беларусі гэта на жаль не магчыма.
*
Ня буду паглыбляцца ў дэталі таго, што даўно вырашылі экспэрты. Тыя, каму сапраўды цікава стаць больш дасьведчаным у пытаньнях гомасэксуалізму (што статыстычна для істотнай меншасьці людзей зьяўляецца зусім прыроднай арыентацыяй), а таксама ў пытаньнях сацыяльнай хваробы гамафобіі, могуць скарыстацца досьведам экспэртаў у гэтай галіне. Іх можна пачуць на гэтым тыдні ў Менску падчас розных канфэрэнцый і мерапрыемстваў наладжаных гей-прайдам. Згадаю тут толькі адзін артыкул, які я нядаўна чытаў у газэце The New York Times.
Загаловак: «Гігант псыхіятрыі просіць прабачэньня за падтрымку тэорыі ‘лячэньня’ геяў». Гаворка ідзе пра доктара Робэрта Л. Спіцэра, якога некаторыя лічаць бацькам сучаснай псыхіятрыі. Яму цяпер 80 гадоў, і ён цяжка хворы.
Пакуль ня позна, пад уплывам сумленьня, доктар каецца, сьцьвярджаючы, што сацыяльна кансэрватыўныя і рэлігійныя арганізацыі наўмысна перакручвалі ягоныя дасьледаваньні з палітычных матываў — і ён аб гэтым маўчаў. Загаловак артыкулу дае зразумець сутнасьць рэшты даўгога зьместу: Якая гаворка можа быць пра лячэньне, калі няма паталёгіі?
Як сказаў некалі нехта мудры: Ня мець рацыю — лёгка. Прызнаць памылковасьць — цяжка. Выправіць яе — сьвятое.
Лячыць трэба толькі хваробу гамафобіі — унутранай і сыстэмна-сацыяльнай. Яна ёсьць ва ўсіх нас, геяў і ня-геяў, бо прывітая нам зь пялёнак.
*
У чэрвені на парадзе гей-прайд у Празе я нечакана спаткаў адну з сваіх калегаў, дырэктарку адной з усходнеэўрапэйскіх службаў нашага радыё. «Што-ж Вы тут робіце?» запытаўся я. «Усё вельмі проста: У мяне двое сыноў, і калі б атрымалася так, што адзін зь іх быў бы геем, я хацела б, каб ён быў шчасьлівы».
Я ня лекар і не псыхіятр — а ўсяго толькі чалавек, які некалі быў 10-гадовым хлопчыкам, што рос у зусім іншым грамадзтве, чым сёньняшні Нью-Ёрк, у грамадзтве магчыма й крыху падобным да сёньняшняга, скажам, менскага ці гарадзенскага. Гэта было яшчэ перад рэвалюцыйнымі падзеямі Стоўнолу, ад якіх і пачаўся рух гей-прайду ў Амэрыцы. У той час нідзе не было ніякай «рэклямы» пра такіх, як я. А калі былі нейкія рэдкія выявы гомасэксуалаў, то гэта абавязкова былі гратэскныя пэрсанажы, забойцы, шпіёны, баязьліўцы, здраднікі, вычварэнцы і г. д. А я ведаў, што я не такі. А з іншага боку, паўсюль — у кожнай тэлевізійнай праграме, у кожным галівудзкім фільме, у кожным доме, школе й царкве — толькі выявы гетэрасэксуалаў. Нідзе ніякай інфармацыі пра выбітных гомасэксуалаў у гісторыі, нідзе ніякіх узораў пасьпяховых геяў — лекараў, бізнэсоўцаў, артыстаў, палітыкаў, сьвятароў. А чаму? Таму, што ўсе былі вымушаныя хавацца, нават жаніцца дзеля гэтай мэты. Бо аб гэтым «не гаварылася.» Бо гэта была б «прапаганда». Такое пачуцьцё ізаляцыі й самотнасьці нялёгка пераказаць а тым больш перажыць, асабліва ў такім узросьце — і многія становяцца іхнымі ахвярамі.
А цяпер уявіце сабе, што сёньня вы аб гэтым ня ведаеце, але гэты самы 10-гадовы хлопчык ці дзяўчынка — вашае дзіця. Да каго ў гэтым вакуўме ёй ці яму зьвярнуцца? З кім падзяліцца? Хто з блізкіх можа стаць вобразам пазытыўнага, шчасьлівага, пасьпяховага, прадуктыўнага гея?
І самае галоўнае пытаньне: Што ён ці яна чуе з вашых уласных вуснаў?
Напрыклад:
Такія беспардонныя камэнтатары, якія маюць нахабства атаясамліваць геяў з кілерамі (!), пэдафіламі (!), і г. д. заслугоўваюць такога адэкватнага рытарычнага пытаньня: Ці Вы наўмысна стараецеся абразіць, ці проста, скажам далікатна, недаадукаваныя?
Прыхавана пагрозьлівыя камэнтары ад імя адной з апазыцыйных моладзевых арганізацыяў красамоўна гавораць за сябе. Хацелася б спадзявацца, што яны адлюстроўваюць толькі асабістыя думкі камэнтатараў а не шырэйшага аб’яднаньня.
Камэнтатарам, якія сьцьвярджаюць, што гомасэксуалізм зьяўляецца «праявай анты-культуры»: Ці знаёмыя Вам такія прозьвішчы, як, скажам, да Вінчы, Мікелянджэла, Эмэрсан, Ўітман, Чайкоўскі, Вэрлен, Ўайлд, Кавафіс, Пруст, Дзягілеў, Форстэр, Шыманоўскі?.. Ці трэба працягваць?
Камэнтатарам, якія гавораць пра нейкіх «сапраўдных мужчынаў»: Прынамсі на захадзе гэты выраз ужываецца хутчэй з іроніяй і сарказмам. А Вы на поўным сур’ёзе?
Тым, што канстатуюць, што гетэра = жыцьцё, а гома = сьмерць: Дык Вы ж нас нараджаеце, Вы нашая будучыня. Ня будзьце нашымі ворагамі.
Зь весялейшага боку хачу адзначыць тых камэнтатараў, якія даюць надзею на лепшую будучыню для геяў-беларусаў. Валянціну Стэфановічу дзякуй за канстатацыю прынцыповай пазыцыі праваабаронца. Кастусю дзякуй за прыгожы верш. Віялета, Васік, Надзея, Мікола, Чалавек зь Менску — падаю Вам руку за словы салідарнасьці, а нястомным «адвакатам» Андрэй-Ку (дзякуй, што нагадалі пра пазыцыю Алеся Бяляцкага ў гэтым пытаньні) і Эрэтыку вялікі віртуальны пацалунак — з дазволу і ўзасос! (Пры ўсёй сур’ёзнасьці тэмы давайце ня страчваць пачуцьцё гумару! Дарэчы, «Жанчына» у Вас ён выдатны, вы мяне расьсьмяшылі да сьлёз сваім уяўленьнем «жаночага параду». Мо паспрабуйце выкарыстаць пачуцьцё гумару і ў Вашым падыходзе да гей-парадаў. Гэта ж свайго роду карнавал, дзе таксама ўсякае пабачыш. І дзякуй Вам за цёплыя словы на адрас сьпевака.)
*
Сярод асноўных місіяў нашага радыё — прасоўваньне дэмакратычных каштоўнасьцяў і змаганьне з сацыяльнай неталерантнасьцю шляхам пашырэньня факталягічнай інфармацыі і ідэяў, каб дайсьці да ўзаемаразуменьня. Сваім блогам і заклікам спыніць сыстэмную зьнявагу ў дачыненьні да прадстаўнікоў ЛГБТ-супольнасьці я і імкнуся хаця б наблізіцца да гэтай мэты. Дыялёг павінен быць, а маўчаньне, страх і сорам хай спыняцца. І размова ідзе зусім не пра сэкс, а пра ідэнтычнасьць і годнасьць асобы. Першае ў вялікай ступені залежыць ад сэксуальнай арыентацыі, а другое — ад стаўленьня да гэтай арыентацыі шырэйшага грамадзтва. У цывілізаваным грамадзтве геі павінны мець гэтулькі ж правоў і свабодаў адчуваць сябе камфортна ў сваёй заўважанасьці, бяз страху якіх-кольвечы наступстваў, як і гетэрасэксуалы. У сёньняшняй Беларусі гэта на жаль не магчыма.
*
Ня буду паглыбляцца ў дэталі таго, што даўно вырашылі экспэрты. Тыя, каму сапраўды цікава стаць больш дасьведчаным у пытаньнях гомасэксуалізму (што статыстычна для істотнай меншасьці людзей зьяўляецца зусім прыроднай арыентацыяй), а таксама ў пытаньнях сацыяльнай хваробы гамафобіі, могуць скарыстацца досьведам экспэртаў у гэтай галіне. Іх можна пачуць на гэтым тыдні ў Менску падчас розных канфэрэнцый і мерапрыемстваў наладжаных гей-прайдам. Згадаю тут толькі адзін артыкул, які я нядаўна чытаў у газэце The New York Times.
Загаловак: «Гігант псыхіятрыі просіць прабачэньня за падтрымку тэорыі ‘лячэньня’ геяў». Гаворка ідзе пра доктара Робэрта Л. Спіцэра, якога некаторыя лічаць бацькам сучаснай псыхіятрыі. Яму цяпер 80 гадоў, і ён цяжка хворы.
Пакуль ня позна, пад уплывам сумленьня, доктар каецца, сьцьвярджаючы, што сацыяльна кансэрватыўныя і рэлігійныя арганізацыі наўмысна перакручвалі ягоныя дасьледаваньні з палітычных матываў — і ён аб гэтым маўчаў. Загаловак артыкулу дае зразумець сутнасьць рэшты даўгога зьместу: Якая гаворка можа быць пра лячэньне, калі няма паталёгіі?
Як сказаў некалі нехта мудры: Ня мець рацыю — лёгка. Прызнаць памылковасьць — цяжка. Выправіць яе — сьвятое.
Лячыць трэба толькі хваробу гамафобіі — унутранай і сыстэмна-сацыяльнай. Яна ёсьць ва ўсіх нас, геяў і ня-геяў, бо прывітая нам зь пялёнак.
*
У чэрвені на парадзе гей-прайд у Празе я нечакана спаткаў адну з сваіх калегаў, дырэктарку адной з усходнеэўрапэйскіх службаў нашага радыё. «Што-ж Вы тут робіце?» запытаўся я. «Усё вельмі проста: У мяне двое сыноў, і калі б атрымалася так, што адзін зь іх быў бы геем, я хацела б, каб ён быў шчасьлівы».
Я ня лекар і не псыхіятр — а ўсяго толькі чалавек, які некалі быў 10-гадовым хлопчыкам, што рос у зусім іншым грамадзтве, чым сёньняшні Нью-Ёрк, у грамадзтве магчыма й крыху падобным да сёньняшняга, скажам, менскага ці гарадзенскага. Гэта было яшчэ перад рэвалюцыйнымі падзеямі Стоўнолу, ад якіх і пачаўся рух гей-прайду ў Амэрыцы. У той час нідзе не было ніякай «рэклямы» пра такіх, як я. А калі былі нейкія рэдкія выявы гомасэксуалаў, то гэта абавязкова былі гратэскныя пэрсанажы, забойцы, шпіёны, баязьліўцы, здраднікі, вычварэнцы і г. д. А я ведаў, што я не такі. А з іншага боку, паўсюль — у кожнай тэлевізійнай праграме, у кожным галівудзкім фільме, у кожным доме, школе й царкве — толькі выявы гетэрасэксуалаў. Нідзе ніякай інфармацыі пра выбітных гомасэксуалаў у гісторыі, нідзе ніякіх узораў пасьпяховых геяў — лекараў, бізнэсоўцаў, артыстаў, палітыкаў, сьвятароў. А чаму? Таму, што ўсе былі вымушаныя хавацца, нават жаніцца дзеля гэтай мэты. Бо аб гэтым «не гаварылася.» Бо гэта была б «прапаганда». Такое пачуцьцё ізаляцыі й самотнасьці нялёгка пераказаць а тым больш перажыць, асабліва ў такім узросьце — і многія становяцца іхнымі ахвярамі.
А цяпер уявіце сабе, што сёньня вы аб гэтым ня ведаеце, але гэты самы 10-гадовы хлопчык ці дзяўчынка — вашае дзіця. Да каго ў гэтым вакуўме ёй ці яму зьвярнуцца? З кім падзяліцца? Хто з блізкіх можа стаць вобразам пазытыўнага, шчасьлівага, пасьпяховага, прадуктыўнага гея?
І самае галоўнае пытаньне: Што ён ці яна чуе з вашых уласных вуснаў?
