Апошнія клопаты

01 жнівень 2011, 03:41

Аляксандар Лукашук

Кожны дзень на працягу лета на сайце Свабоды новы разьдзел кнігі Аляксандра Лукашука “ЛІХАР. Oswald у Менску”.

Нядзеля 20 траўня стане апошнім днём у кватэры з выглядам на Сьвіслач. Як і папярэднія, ён пачаўся са скандалу – Освальд спрабаваў праінструктаваць жонку, што можна, а чаго нельга казаць у амбасадзе консулу пры атрыманьні візы. Тэмпэратура гутаркі хутка падскочыла да кіпеньня, і Освальд бразнуў дзьвярыма. У гэты самы дзень Марыну наведала сяброўка з аптэкі.

Расшыфроўка падслухоўваньня КДБ
20.05.62

10:05 (ЛГО сыходзіць)

13:20 (прыходзіць Соня; гавораць пра Марыніна дзіцё)

Соня: У вас няшмат рэчаў, толькі чамаданы, так?

Марына: Толькі чамаданы.

Соня: І ўсё?

Марына: Трэба памыць падлогу перад тым, як паедзем.

Соня: Нашто табе? Няхай самі.

Марына: Трэба нацерці.

Соня: Гэта неістотна. Можна проста памыць.

Пасьля прыборкі кватэры Освальды наведалі дзядзьку і цётку, а пасьля праз двор перацягвалі рэчы на суседнюю вуліцу Захарава, 11 – апошнюю ноч і апошні дзень у Менску яны правядуць у чатырохпакаёвай кватэры Паўла Галавачова, каб адтуль выправіцца на вакзал.*

Але не адразу.

Рапарт КДБ
21.05.62

21 траўня 1962 году я правёў гутарку зь дзядзькам “Наліма”, Прусаковым І.В., які паведаміў мне, што 20 траўня яго кватэру наведалі пляменьніца Марына і “Налім”. У гутарцы “Налім” сказаў Прусакову аб намеры выехаць у Маскву 22 траўня, каб запоўніць усе належныя дакумэнты і затым выехаць у Амэрыку.

У выніку гэтага Прусакоў і ягоная жонка далі Марыне некалькі парадаў. У прыватнасьці, Прусакоў, выказваючы трывогу за свой дабрабыт, прасіў Марыну і “Наліма” ня ўдзельнічаць пасьля прыезду ў ЗША у ніякіх акцыях, варожых Савецкаму Саюзу. Прусакоў нагадаў “Наліму”, што яго забясьпечылі і вельмі добра ставіліся да яго савецкія людзі. “Налім” запэўніў Прусакова, што яны ня будуць удзельнічаць у ніякіх шкодных для Савецкага Саюзу акцыях. “Налім” патлумачыў, што дзеля таго, каб пазьбегнуць магчымых сустрэчаў і інтэрвію з карэспандэнтамі, ён вырашыў адразу накіравацца да свайго брата, не спыняючыся ў Нью Ёрку.

Марына на прыступках цягніка

Перад ад'ездам у Маскву чакаецца, што Марына зноў наведае кватэру Прусаковых. Улічваючы гэты факт, было рэкамэндавана Прусакову правесьці зь ёй гутарку, якая б дапамагла папярэдзіць Марыну і “Наліма” ад удзелу ў антысавецкай прапагадзе за мяжой. Увага Прусакова была зьвернутая на ўсьведамленьне таго, што гэтая гутарка не павінна выклікаць падазрэньне з боку Марыны і “Наліма”.

Ня выклікала.

Тое, што сваякі застаюцца закладнікамі, для чалавека, які вырас у Савецкім Саюзе, было зразумела само сабой. Дый перажывалі людзі, выпраўляючы дзяўчыну ў далёкі сьвет.

22 траўня ўвечары на вакзале Освальдаў праводзілі Павал Галавачоў, сям’я Зігераў, яшчэ некалькі знаёмых. Адзіных сваякоў Марыны ў Менску, дзядзькі і цёткі, сярод іх не было. Не было й Эрыка Цітаўца.

Апошні менскі рапарт вонкавага назіраньня КДБ Мэйлеру не паказалі.

---------------------------------------------
*У гэты дом у 1990 годзе я прынёс свой пераклад “Гістарычнага дзёньніку” Освальда – менавіта тут на першым паверсе месьцілася рэдакцыя часопісу “Крыніца/Родник”.

Працяг заўтра.