На Гарадзеншчыне пакутуюць ад холаду працаўнікі кожнага трэцяга прадпрыемства. Санслужбы выявілі больш як 20 вытворчых памяшканьняў, увогуле не прыстасаваных для зімовай працы. Так, у цэхах Бярозаўскай гуты, як кажуць працаўнікі, цёпла толькі побач з печамі, дзе выдзьмуваюць шкло:
«Калі на вуліцы мароз, то ўсе сядзяць у ватных фуфайках. Бо памяшканьне цэха вялізнае і яго, канечне, цяжка абагрэць. Асноўнае цяпло па цэху ідзе ад самой печы, а не ад сыстэмы ацяпленьня. І чым далей ад яе — тым халадней».
На Слонімскім льнозаводзе рабочы скардзіцца, што ўмовы працы тут не зьмяняліся гадамі: холадна, а пылу шмат і зімой і ўлетку. Адміністрацыя на гэта не зьвяртае ўвагі:
«Сродкаў амаль не хапае на заробак. А што тычыцца бытавых умоваў — там усё трэба рабіць. І новыя сеткі ў душ, і падлогу трэба рабіць, і кафлю класьці, і ацяпленьне рабіць — усё трэба і трэба паўсюль...».
Спадарыня, якая працуе ў памяшканьнях гарадзенскага прадпрыемства «Радыёхваля» кажа, што ўмовы адпачатку былі невыносныя,паколькі старое памяшканьне і ніякага рамонту ў былых цэхах не рабілася гадамі:
«Холадна вельмі. Вокны вялікія, у іх шчыліны, дзіркі, а на вуліцы зіма, вецер. Батарэі грэюць, але ў нас цёпла, калі 14 градусаў, а бывае яшчэ меней... На сабе 5 адзёжак і не павярнуцца, сьпіна баліць ад цяжару, што на ёй...»
У райцэнтры Масты найбольш скардзяцца працаўнікі тамтэйшага дрэваапрацоўчага аб’яднаньня «Мастоўдрэў». Гэта самае буйное прадпрыемства горада:
«У нас ёсьць цэх зусім халодны, дзе замярзаюць пілы. Калісьці ён ацяпляўся, стаялі калярыфэры, цяпер нічога няма, але гэтага няма даўно, гадоў, мабыць, з пятнаццаць. Гэта ўжо ўвайшло не ў сыстэму нават, у звычку. Гэты цэх называецца „фанэрная біржа“, там пілуюць бярвеньне для фанэрнага цэху».
На Бабруйскім заводзе трактарных дэталяў і агрэгатаў тэмпэратура ў некаторых цэхах ня толькі не адпавядае санітарным нормам, але нават мінусавая. Пра гэта паведаміла работніца зборачнага цэху, грамадзкі інспэктар працы Аксана Кернажыцкая:
«Там, дзе я працую, пасярод цэха, там у мяне тэмпэратура трымаецца 11, 12, 13 градусаў. А дзе людзі каля варот людзі працуюць там і 9, і 10 градусаў. А другіх цэхах і пяць ёсьць, і мінусавая ёсьць».
Незадаволеная ўмовамі працы Аксана Кернажыцкая запатрабавала ад адміністрацыі іх паляпшэньня. Да яе патрабаваньняў пачалі далучацца і іншыя работнікі. Аднак, па словах суразмоўніцы, кіраўніцтва на пратэст адрэагавала прадказальна: хочаш працаваць, то працуй, а ня хочаш — ідзі за вароты. Пры кантрактнай сыстэме асабліва не павыступаеш.
У аддзеле аховы працы завода прэтэнзіі работнікаў часткова прызнаюць, аднак адмаўляюць, што людзі калектыўна незадаволеныя ўмовамі працы:
«Ніхто ня скардзіўся, акрамя яе. У адных цэхах тэмпэратура адпавядае. У другіх не. У нас ёсьць гарэлкі з інфрачырвоным выпраменьваньнем, каб падтрымліваць тэмпэратуру. Выдалі ім курткі цёплыя. Акрамя таго, зрабілі пакоі для харчаваньня, гарбата там стаіць. Нашае прадпрыемства ня самае горшае і па тэмпэратурным рэжыме, і па іншых паказчыках».
На заводзе трактарных дэталяў і агрэгатаў працуе больш за тысячу чалавек. У афіцыйных паведамленьнях яно падаецца як адно з самых пасьпяховых на Магілёўшчыне.
Па-ранейшаму ў «замарожаным» стане — але зусім не з кліматычных прычын — беларуска-расейскія адносіны ў галіне пастаўкі энэрганосьбітаў.
На стадыі «ліставаньня» закансэрваваліся перамовы аб умовах пастаўкі нафты ў Беларусь. Паводле блізкай да перамоваў крыніцы ў расейскім урадзе, у сваім апошнім лісьце да віцэ-прэм’ера Ўладзімера Сямашкі ягоны расейскі калега Ігар Сечын дэталёва аргумэнтаваў расейскую пазыцыю:
«Чакаем наступнага кантакту. Перамовы пакуль ня йдуць. Усе мы ў чаканьні беларускага боку, калі яны пачнуць рухацца ў напрамку расейскай пазыцыі. Я не выключаю, калі той бок будзе рабіць непартнэрскія крокі, то, адпаведна, люстэркава будзе рабіць нешта і расейскі бок».
13 студзеня Аляксандар Лукашэнка накіраваў ліст Дзьмітрыю Мядзьведзеву, у якім гаворыцца: падчас сустрэчы 10 сьнежня мінулага году кіраўнікі Беларусі і Расеі дамовіліся, што цягам 2-3 першых месяцаў 2010 году нафта будзе паступаць у Беларусь бязмытна, а за гэты час бакі ўзгодняць новыя ўмовы. Але потым расейскі бок скасаваў дамоўленасьці і выставіў умовы, непрымальныя для Беларусі. Крыніца ў расейскім урадзе гэта зьняпраўджвае:
«Падчас перамоваў даслоўна гэтага не было. Былі словы пра тое, што трэба дамаўляцца, трэба экспэртаў дзьвюх краін саджаць за стол перамоваў. Але ніхто не казаў, што пакуль ідуць перамовы, 2-3 месяцы нафта ідзе бязмытна. Мы падымалі ўсе стэнаграмы, глядзелі. Мы прапаноўвалі 5 мільёнаў, а потым сказалі — добра, ідзем на саступкі, даем 6,3. Вось гэта памянялі, у гэтым выпадку памянялася наша прапанова. А ў астатнім пазыцыя не зьмянялася».
17 студзеня Лукашэнка атрымаў адказ ад Мядзьведзева. Ліст утрымлівае паўтарэньне ранейшай расейскай пазыцыі і адну заклапочанасьць: Расея непакоіцца нафтавым транзытам празь Беларусь. Дзьмітры Мядзьведзеў прапануе, каб прэм’еры дзьвюх краін зрабілі сумесную заяву ўрадаў, якая гарантавала б бесьперабойны транзыт расейскіх энэргарэсурсаў у Эўропу. Аналітык у нафтавай галіне Тацяна Манёнак мяркуе: гэта сьведчыць пра занепакоенасьць расейскага боку транзытам нафты празь Беларусь:
Тацяна Манёнак«Вырашэньне пытаньня зацягваецца на нейкі нявызначаны час, і ёсьць пэўная трывога ў расейскіх кампаніяў, што можа паўтарыцца сытуацыя двухгадовай даўніны і беларускі бок можа прыняць такое рашэньне, у выніку якога могуць быць прыпыненыя пастаўкі нафты».
Большая частка расейскай нафты, якая ідзе празь Беларусь, спажываецца ў Польшчы. На пачатку студзеня польскі бок выказваў непакой, што зноў, як і ў 2007 годзе, можа адбыцца зрыў паставак. Экспэрт варшаўскага Цэнтру ўсходніх дасьледаваньняў Каміль Клысіньскі прапанову Мядзьведзева падпісаць урадавую заяву аб гарантаваньні транзыту нафты ацаніў так:
Каміль Клысіньскі«Расея тут упершыню міргнула вокам, паказала, што ў пэўны момант можа дзеля транзыту, дзеля захаваньня твару на Захадзе, свайго рэнамэ як надзейнага пастаўшчыка энэрганосьбітаў — саступіць, каб не ствараць нэрвовай атмасфэры, няпэўнасьці. Хаця на 100% цяжка нешта сьцьвярджаць. Тым ня меней, калі размова ідзе аб перамоўнай тактыцы, гэтая інфармацыя можа аказацца на карысьць беларускаму боку. З гэтым ён можа гуляць».
У беларускім урадзе не ўдалося знайсьці пацьвярджэньня, што заява двух прэм’ераў пра надзейнасьць транзыту нафты ў Эўропу рыхтуецца. У расейскай амбасадзе ў Менску, у прэсавай службе ўраду Расеі і ў кампаніі «Транснефть» камэнтаваць прапанову Мядзьведзева адмовіліся.
Самі ж перамовы пра пастаўкі расейскай нафты ў Беларусь замарожаныя. Паводле незалежных экспэртаў, беларускія перапрацоўчыя заводы загружаныя напалову. У канцэрне ж «Белнафтахім» заяўляюць, што галіна працуе ў стандартным рэжыме.
Высокая напруга плюс высокая палітыка. Чарговы раўнд перамоваў у пытаньнях транзыту расейскай электраэнэргіі празь Беларусь у Калінінградзкую вобласьць і краіны Балтыі адбыўся 22 студзеня ў Менску.
Папярэднія энэргетычныя перамовы прайшлі 12 студзеня ў Менску і 14 студзеня ў Маскве. Перамоўнікі ад «Белэнэрга» і прадстаўнікі кампаніі «Інтер РАО ЕЭС» не ўзгаднілі ўмовы камэрцыйных паставак электраэнэргіі празь Беларусь. Расейскі бок абураны намерамі Менску падвысіць кошт транзытных паслугаў больш як у 5 разоў. У «Белэнэрга» такі крок тлумачаць амаль 10-разовым меркаваным павелічэньнем аб’ёмаў падачы электраэнэргіі ў Літву ў зьвязку з закрыцьцём Ігналінскай АЭС. А гэта, маўляў, патрабуе істотнага росту выдаткаў. Яшчэ на пачатку студзеня прадстаўнікі «Белэнэрга» не выключалі магчымасьці спыненьня «несанкцыянаванага перамяшчэньня» электраэнэргіі празь сеткі беларускай энэргасыстэмы.
Экспэрт у энэргетычнай галіне Валянцін Мацкевіч шмат гадоў адпрацаваў у сыстэме Міністэрства энэргетыкі і са свайго досьведу робіць выснову: перамовы зайшлі ў эканамічны тупік, выруліўшы ў палітычную плоскасьць:
«Відавочна, што зараз, пасьля ўсіх папярэдніх спробаў дамовіцца, гэтыя спрэчкі перайшлі ў рэчышча палітычнае. І электрычнасьць, і нафта — усё цяпер знаходзіцца па-за эканамічнымі рамкамі. І пакуль ня будзе дакладна вызначаны ўзровень міждзяржаўных адносінаў, памер ільготаў (і ці будуць гэтыя ільготы ўвогуле) — да таго часу будзе працягвацца палітычная гульня. Канечне, час ідзе і ўжо павінны быць нейкія дамоўленасьці. Бо бясконца так існаваць немагчыма: эканоміка ёсьць эканоміка — яна павінна працаваць».
Перад перамовамі Менск крыху ўтаймаваў апэтыты: «Белэнэрга» настойвае на падвышэньні стаўкі транзыту электраэнэргіі не ў 5,5 раза, а толькі ў 2,5. Аднак расейскі бок не пагаджаецца і на такія ўмовы.
Як і ў выпадку зь мінулагодняй малочнай вайной, калі спрэчка ледзьве не прывяла да аднаўленьня паўнавартаснай беларуска-расейскай мяжы, Аляксандр Лукашэнка зноў у якасьці «жалезнага аргумэнту» пазірае на «саюзнае» памежжа. 18 студзеня ён выказаў занепакоенасьць у сувязі з інфармацыяй, якая паступае да яго з усходніх рубяжоў:
«Насуперак нашым дамоўленасьцям, адбываецца ўзмацненьне кантролю на мяжы», — заявіў ён. Падазронасьць беларускага прэзыдэнта зьняпраўдзіў кіраўнік прэс-службы Смаленскай мытні Ўладзімер Сафонаў:
«З 1 студзеня нічога на памежжы Беларусі і Расеі не зьмянілася. Ніякіх дакумэнтаў што да ўзмацненьня або зьмяненьня памежнага кантролю, не было. Адзінае, што з 1 студзеня ўступіў у дзеяньне адзіны мытны тарыф Мытнага саюзу. Але гэта тычыцца хіба тарыфных ставак. І ёсьць зьмены аўтамабільных патокаў: пасьля выходных узмацняецца рух, бо беларускія перавозчыкі хочуць у выходныя дома адпачыць, а ў нядзелю ўвечары рух узмацняецца. Больш у нас нічога не мянялася».
Аднак некаторыя кіроўцы магілёўскіх транспартных прадпрыемстваў насамрэч скардзяцца, што іх даймаюць чэргі й прыдзіркі расейскіх мытнікаў да дакумэнтацыі. Абвастраюцца праблемы падчас гэтак званых харчовых войнаў. Каб праехаць, даводзіцца даваць хабар:
«Няма ўзаемапаразуменьня з боку расейцаў. Ім усё адно, ёсьць мы ці няма. У іх адназначная пазыцыя: едзеш — плаці, правярай, нясі. У чарзе адстойваеш, пакуль правераць дакумэнты».
Паводле іншага кіроўцы, расейцы іншым разам самі наўмысна замаруджваюць праверку дакумэнтацыі:
«Гэтыя праблемы заўжды. Час ідзе на афармленьне. Чэргі бываюць. Яны сёньня ёсьць, заўтра няма, пасьлязаўтра зноў зьяўляюцца. Нестабільна. Калючага дроту няма, але збудаваньні нейкія стаяць. Хоць будынкамі іх назваць цяжка — хіба будкі».
Вальней пачуваюць сябе на мяжы жыхары блізкіх райцэнтраў і вёсак. На кантрольна-прапускныя пункты яны заяжджаюць рэдка, бо ведаюць лясныя сьцежкі, каб іх абмінуць. Нейкага ўзмацненьня кантролю тутэйшыя не адзначаюць.
«Калі на вуліцы мароз, то ўсе сядзяць у ватных фуфайках. Бо памяшканьне цэха вялізнае і яго, канечне, цяжка абагрэць. Асноўнае цяпло па цэху ідзе ад самой печы, а не ад сыстэмы ацяпленьня. І чым далей ад яе — тым халадней».
На Слонімскім льнозаводзе рабочы скардзіцца, што ўмовы працы тут не зьмяняліся гадамі: холадна, а пылу шмат і зімой і ўлетку. Адміністрацыя на гэта не зьвяртае ўвагі:
«Сродкаў амаль не хапае на заробак. А што тычыцца бытавых умоваў — там усё трэба рабіць. І новыя сеткі ў душ, і падлогу трэба рабіць, і кафлю класьці, і ацяпленьне рабіць — усё трэба і трэба паўсюль...».
Спадарыня, якая працуе ў памяшканьнях гарадзенскага прадпрыемства «Радыёхваля» кажа, што ўмовы адпачатку былі невыносныя,
На сабе 5 адзёжак і не павярнуцца.
«Холадна вельмі. Вокны вялікія, у іх шчыліны, дзіркі, а на вуліцы зіма, вецер. Батарэі грэюць, але ў нас цёпла, калі 14 градусаў, а бывае яшчэ меней... На сабе 5 адзёжак і не павярнуцца, сьпіна баліць ад цяжару, што на ёй...»
У райцэнтры Масты найбольш скардзяцца працаўнікі тамтэйшага дрэваапрацоўчага аб’яднаньня «Мастоўдрэў». Гэта самае буйное прадпрыемства горада:
«У нас ёсьць цэх зусім халодны, дзе замярзаюць пілы. Калісьці ён ацяпляўся, стаялі калярыфэры, цяпер нічога няма, але гэтага няма даўно, гадоў, мабыць, з пятнаццаць. Гэта ўжо ўвайшло не ў сыстэму нават, у звычку. Гэты цэх называецца „фанэрная біржа“, там пілуюць бярвеньне для фанэрнага цэху».
На Бабруйскім заводзе трактарных дэталяў і агрэгатаў тэмпэратура ў некаторых цэхах ня толькі не адпавядае санітарным нормам, але нават мінусавая. Пра гэта паведаміла работніца зборачнага цэху, грамадзкі інспэктар працы Аксана Кернажыцкая:
«Там, дзе я працую, пасярод цэха, там у мяне тэмпэратура трымаецца 11, 12, 13 градусаў. А дзе людзі каля варот людзі працуюць там і 9, і 10 градусаў. А другіх цэхах і пяць ёсьць, і мінусавая ёсьць».
Незадаволеная ўмовамі працы Аксана Кернажыцкая запатрабавала ад адміністрацыі іх паляпшэньня. Да яе патрабаваньняў пачалі далучацца і іншыя работнікі. Аднак, па словах суразмоўніцы, кіраўніцтва на пратэст адрэагавала прадказальна: хочаш працаваць, то працуй, а ня хочаш — ідзі за вароты. Пры кантрактнай сыстэме асабліва не павыступаеш.
У аддзеле аховы працы завода прэтэнзіі работнікаў часткова прызнаюць, аднак адмаўляюць, што людзі калектыўна незадаволеныя ўмовамі працы:
«Ніхто ня скардзіўся, акрамя яе. У адных цэхах тэмпэратура адпавядае. У другіх не. У нас ёсьць гарэлкі з інфрачырвоным выпраменьваньнем, каб падтрымліваць тэмпэратуру. Выдалі ім курткі цёплыя. Акрамя таго, зрабілі пакоі для харчаваньня, гарбата там стаіць. Нашае прадпрыемства ня самае горшае і па тэмпэратурным рэжыме, і па іншых паказчыках».
На заводзе трактарных дэталяў і агрэгатаў працуе больш за тысячу чалавек. У афіцыйных паведамленьнях яно падаецца як адно з самых пасьпяховых на Магілёўшчыне.
Па-ранейшаму ў «замарожаным» стане — але зусім не з кліматычных прычын — беларуска-расейскія адносіны ў галіне пастаўкі энэрганосьбітаў.
На стадыі «ліставаньня» закансэрваваліся перамовы аб умовах пастаўкі нафты ў Беларусь. Паводле блізкай да перамоваў крыніцы ў расейскім урадзе, у сваім апошнім лісьце да віцэ-прэм’ера Ўладзімера Сямашкі ягоны расейскі калега Ігар Сечын дэталёва аргумэнтаваў расейскую пазыцыю:
«Чакаем наступнага кантакту. Перамовы пакуль ня йдуць. Усе мы ў чаканьні беларускага боку, калі яны пачнуць рухацца ў напрамку расейскай пазыцыі. Я не выключаю, калі той бок будзе рабіць непартнэрскія крокі, то, адпаведна, люстэркава будзе рабіць нешта і расейскі бок».
13 студзеня Аляксандар Лукашэнка накіраваў ліст Дзьмітрыю Мядзьведзеву, у якім гаворыцца: падчас сустрэчы 10 сьнежня мінулага году кіраўнікі Беларусі і Расеі дамовіліся, што цягам 2-3 першых месяцаў 2010 году нафта будзе паступаць у Беларусь бязмытна, а за гэты час бакі ўзгодняць новыя ўмовы. Але потым расейскі бок скасаваў дамоўленасьці і выставіў умовы, непрымальныя для Беларусі. Крыніца ў расейскім урадзе гэта зьняпраўджвае:
«Падчас перамоваў даслоўна гэтага не было. Былі словы пра тое, што трэба дамаўляцца, трэба экспэртаў дзьвюх краін саджаць за стол перамоваў. Але ніхто не казаў, што пакуль ідуць перамовы, 2-3 месяцы нафта ідзе бязмытна. Мы падымалі ўсе стэнаграмы, глядзелі. Мы прапаноўвалі 5 мільёнаў, а потым сказалі — добра, ідзем на саступкі, даем 6,3. Вось гэта памянялі, у гэтым выпадку памянялася наша прапанова. А ў астатнім пазыцыя не зьмянялася».
17 студзеня Лукашэнка атрымаў адказ ад Мядзьведзева. Ліст утрымлівае паўтарэньне ранейшай расейскай пазыцыі і адну заклапочанасьць: Расея непакоіцца нафтавым транзытам празь Беларусь. Дзьмітры Мядзьведзеў прапануе, каб прэм’еры дзьвюх краін зрабілі сумесную заяву ўрадаў, якая гарантавала б бесьперабойны транзыт расейскіх энэргарэсурсаў у Эўропу. Аналітык у нафтавай галіне Тацяна Манёнак мяркуе: гэта сьведчыць пра занепакоенасьць расейскага боку транзытам нафты празь Беларусь:
Большая частка расейскай нафты, якая ідзе празь Беларусь, спажываецца ў Польшчы. На пачатку студзеня польскі бок выказваў непакой, што зноў, як і ў 2007 годзе, можа адбыцца зрыў паставак. Экспэрт варшаўскага Цэнтру ўсходніх дасьледаваньняў Каміль Клысіньскі прапанову Мядзьведзева падпісаць урадавую заяву аб гарантаваньні транзыту нафты ацаніў так:
У беларускім урадзе не ўдалося знайсьці пацьвярджэньня, што заява двух прэм’ераў пра надзейнасьць транзыту нафты ў Эўропу рыхтуецца. У расейскай амбасадзе ў Менску, у прэсавай службе ўраду Расеі і ў кампаніі «Транснефть» камэнтаваць прапанову Мядзьведзева адмовіліся.
Самі ж перамовы пра пастаўкі расейскай нафты ў Беларусь замарожаныя. Паводле незалежных экспэртаў, беларускія перапрацоўчыя заводы загружаныя напалову. У канцэрне ж «Белнафтахім» заяўляюць, што галіна працуе ў стандартным рэжыме.
Высокая напруга плюс высокая палітыка. Чарговы раўнд перамоваў у пытаньнях транзыту расейскай электраэнэргіі празь Беларусь у Калінінградзкую вобласьць і краіны Балтыі адбыўся 22 студзеня ў Менску.
Папярэднія энэргетычныя перамовы прайшлі 12 студзеня ў Менску і 14 студзеня ў Маскве. Перамоўнікі ад «Белэнэрга» і прадстаўнікі кампаніі «Інтер РАО ЕЭС» не ўзгаднілі ўмовы камэрцыйных паставак электраэнэргіі празь Беларусь. Расейскі бок абураны намерамі Менску падвысіць кошт транзытных паслугаў больш як у 5 разоў. У «Белэнэрга» такі крок тлумачаць амаль 10-разовым меркаваным павелічэньнем аб’ёмаў падачы электраэнэргіі ў Літву ў зьвязку з закрыцьцём Ігналінскай АЭС. А гэта, маўляў, патрабуе істотнага росту выдаткаў. Яшчэ на пачатку студзеня прадстаўнікі «Белэнэрга» не выключалі магчымасьці спыненьня «несанкцыянаванага перамяшчэньня» электраэнэргіі празь сеткі беларускай энэргасыстэмы.
Экспэрт у энэргетычнай галіне Валянцін Мацкевіч шмат гадоў адпрацаваў у сыстэме Міністэрства энэргетыкі і са свайго досьведу робіць выснову: перамовы зайшлі ў эканамічны тупік, выруліўшы ў палітычную плоскасьць:
Перад перамовамі Менск крыху ўтаймаваў апэтыты: «Белэнэрга» настойвае на падвышэньні стаўкі транзыту электраэнэргіі не ў 5,5 раза, а толькі ў 2,5. Аднак расейскі бок не пагаджаецца і на такія ўмовы.
Як і ў выпадку зь мінулагодняй малочнай вайной, калі спрэчка ледзьве не прывяла да аднаўленьня паўнавартаснай беларуска-расейскай мяжы, Аляксандр Лукашэнка зноў у якасьці «жалезнага аргумэнту» пазірае на «саюзнае» памежжа. 18 студзеня ён выказаў занепакоенасьць у сувязі з інфармацыяй, якая паступае да яго з усходніх рубяжоў:
«Насуперак нашым дамоўленасьцям, адбываецца ўзмацненьне кантролю на мяжы», — заявіў ён. Падазронасьць беларускага прэзыдэнта зьняпраўдзіў кіраўнік прэс-службы Смаленскай мытні Ўладзімер Сафонаў:
«З 1 студзеня нічога на памежжы Беларусі і Расеі не зьмянілася. Ніякіх дакумэнтаў што да ўзмацненьня або зьмяненьня памежнага кантролю, не было. Адзінае, што з 1 студзеня ўступіў у дзеяньне адзіны мытны тарыф Мытнага саюзу. Але гэта тычыцца хіба тарыфных ставак. І ёсьць зьмены аўтамабільных патокаў: пасьля выходных узмацняецца рух, бо беларускія перавозчыкі хочуць у выходныя дома адпачыць, а ў нядзелю ўвечары рух узмацняецца. Больш у нас нічога не мянялася».
Аднак некаторыя кіроўцы магілёўскіх транспартных прадпрыемстваў насамрэч скардзяцца, што іх даймаюць чэргі й прыдзіркі расейскіх мытнікаў да дакумэнтацыі. Абвастраюцца праблемы падчас гэтак званых харчовых войнаў. Каб праехаць, даводзіцца даваць хабар:
«Няма ўзаемапаразуменьня з боку расейцаў. Ім усё адно, ёсьць мы ці няма. У іх адназначная пазыцыя: едзеш — плаці, правярай, нясі. У чарзе адстойваеш, пакуль правераць дакумэнты».
Паводле іншага кіроўцы, расейцы іншым разам самі наўмысна замаруджваюць праверку дакумэнтацыі:
«Гэтыя праблемы заўжды. Час ідзе на афармленьне. Чэргі бываюць. Яны сёньня ёсьць, заўтра няма, пасьлязаўтра зноў зьяўляюцца. Нестабільна. Калючага дроту няма, але збудаваньні нейкія стаяць. Хоць будынкамі іх назваць цяжка — хіба будкі».
Вальней пачуваюць сябе на мяжы жыхары блізкіх райцэнтраў і вёсак. На кантрольна-прапускныя пункты яны заяжджаюць рэдка, бо ведаюць лясныя сьцежкі, каб іх абмінуць. Нейкага ўзмацненьня кантролю тутэйшыя не адзначаюць.
