Мастацтва адпачынку. Адказы і парады.
Альгерд Бахарэвіч — пісьменьнік і перакладчык. Аўтар кніг «Сарока на шыбеніцы», «Гамбурскі рахунак Бахарэвіча», «Шабаны. Гісторыя аднаго зьнікненьня», «Дзеці Аліндаркі», «Белая муха, забойца мужчын», «Бэзавы і чорны. Парыж праз акуляры беларускай літаратуры» ды іншых. У 2017 годзе ў выдавецтве «Логвінаў» выйшаў 900-старонкавы раман «Сабакі Эўропы», які атрымаў прэмію «Кніга году», быў высока ацэнены крытыкамі, прэзэнтаваны ў Нямеччыне і ва Ўкраіне, намінаваны на прэмію Ежы Гедройця, вынікі якой будуць абвешчаны ўвосень 2018 году.
Як вы праводзіце гэтае лета?
Мы з жонкай, паэткай і перакладчыцай Юляй Цімафеевай — літаратары, а ў літаратараў адпачынкаў не бывае. Таму лета мы бавім за працай, як і кожныя восень, зіму і вясну. Праўда, праца гэтая — любімая, і пакідае нам пэўную свабоду дзеяньняў, так што скардзіцца не выпадае. Гэтае лета для нас — доўгае, пачалося яно яшчэ ў траўні: увесь месяц мы пражылі ў Бэрліне, у Літаратурным калёквіюме на Ванзэе, дзе мелі стыпэндыю Інстытуту Гётэ.
Фантастычна прыгожае месца: возера, нязмоўкны птушыны сьпеў, лясы, паркі, побач гістарычныя мясьціны — подых вялікага гораду практычна не адчуваўся. Кожны дзень стаяла такая сьпёка, што я з поўным правам залічваю гэты наш травень да лета. Вярнуўшыся, мы ўзялі ўдзел у фэстывалі інтэлектуальнай кнігі ў Менску. А першы афіцыйны дзень лета прынёс мне прэмію «Кніга году» за маіх «Сабакаў Эўропы».
Затым былі тры літаратурныя фэстывалі. Першы — «Востраў Эўропа» у Віньніцы ва Ўкраіне, дзе я прэзэнтаваў свой раман, вельмі цёпла прыняты тамтэйшымі чытачамі. Другі — фэстываль «Inne Brzmienia» у польскім Любліне, дзе ў Юлі выйшла кніга вершаў у польскім перакладзе вядомага паэта Богдана Задуры («Cyrk I inne wiersze»). Дужа прыемна, што і гэтую кніжку польскія знаўцы ацанілі высока. І трэці фэстываль: літаратурны оўпэн-эйр-форум у вёсцы Каптаруны на самай мяжы Беларусі і Літвы, дзе мы тры дні дыскутавалі пра нябачныя межы ў культуры, літаратуры, творчасьці, успрыманьні, межы паміж мовамі і людзьмі...
Амаль увесь ліпень мы зноў пражылі ў Бэрліне, дзе я напісаў некалькі эсэ, якія ўжо даўно чакалі рэдактары розных выданьняў. Наогул, за гэтае лета я напісаў каля 10 тэкстаў, рэдагаваў расейскі пераклад «Сабакаў» і даў некалькі вялікіх інтэрвію, выступіў на 20 розных імпрэзах. Але лета яшчэ ня скончылася. Хто ведае, што яно яшчэ можа прынесьці — запрашэньні заўжды прыходзяць нечакана, нават самыя прадказальныя.
Які ваш найлепшы летні ўспамін зь дзяцінства?
У канцы васьмідзясятых мае бацькі любілі ўлетку выправіцца ў адпачынак у Крым — на машыне, «дзікунамі», як тады казалі. На другой машыне з намі ехалі мае дзядзька і цётка разам з пляменьнікамі. Мы прыяжджалі і жылі проста на пляжы, у намётах. Чорнае мора — першае мора ў маім жыцьці. А першае мора ніколі не забываецца. Памятаю, зь якой нецярплівасьцю я заўжды чакаў сустрэчы зь ім. Пасьля доўгай дарогі ў «Жыгулях» праз усю Ўкраіну ты выходзіш на парослы калючкамі дзікі пляж і нешта такое невымоўнае крычыць ад радасьці ўнутры — і мора адгукаецца ўхвальным гулам, такое знаёмае і такое назаўжды чужое, бо ты разумееш, што зь ім ужо зусім хутка давядзецца разьвітацца.
Што вы заўсёды бераце з сабой?
Вядома, мы зь Юляй заўсёды бярэм з сабой кнігі. Гэтае лета для мяне — час зоркі нарвэскай літаратуры Карла Увэ Кнаўсгара, за шасьцітомны аўтабіяграфічны раман якога я ўзяўся летась.
Першы том я прачытаў у польскім перакладзе, а ў нашым сёлетнім летнім Бэрліне адолеў па-нямецку другі і пачаў трэці.
Чаму каштоўнаму вы навучыліся?
Новыя знаёмствы — заўжды каштоўныя. За гэтае лета мы пазнаёміліся зь вялікай колькасьцю пісьменьнікаў, паэтаў, перакладчыкаў, дасьледчыкаў з розных краін: Бразыліі, Польшчы, Украіны, Нямеччыны, Швайцарыі, з Афрыкі... Мабыць, самае незвычайнае знаёмства — з Альбэрта Мангелем, чалавекам, якому дыктаваў сьляпы Борхес, уладальнікам знакамітай бібліятэкі, канадыйска-аргентынскім пісьменьнікам і эсэістам.
Якую музыку вы слухаеце, якія кнігі чытаеце?
Пра кнігі я ўжо сказаў, а што да музыкі — часам я слухаю Вагнэра, Ігі Попа і «The Stooges», Шастаковіча, хоць не магу сказаць, што музыка неяк вызначае маё лета. А яшчэ мы ж жонкай наведалі апошнія канцэрты гурта «TonqiXod» — вялікія прыхільнікі іхнай творчасьці. У Бэрліне пашчасьціла паўдзельнічаць у афрыканскай вечарыне — і нават патанчыць. Наогул, музыка, якую мы слухаем у сваіх падарожжах — гэта пераважна музыка чыгуначных колаў, новых моваў, самалётаў і ветру, галасоў гарадоў і вуліц.
Ці адключаеце вы тэлефон і інтэрнэт у адпачынку?
Не. Лета для нас — пара напружанай і цікавай працы, а праца ў наш час патрабуе і тэлефону, і інтэрнэту. Я маю на ўвазе ня чыстую творчасьць, а тое, што дапамагае яе рэалізоўваць у тэкстах, выступах і праектах.
Што вы дазваляеце сабе толькі ў адпачынку?
Улетку я дазваляю сабе ўсё тое, што і цягам усяго году. Магчыма, пытаньне ў тым, што дазваляе сабе лета ў дачыненьні да нас, бяспраўных і шчасьлівых перад ягонай уладай. Усе мы залежым ад сонца.
Ваша парада на адпачынак
Быць адкрытым да сьвету: да новых знаёмстваў, ідэй, моваў, краін. Абавязкова выправіцца ў нейкае падарожжа — вандроўкі робяць нас свабоднымі. Карацей, bu samoje! — як кажуць на бальбуце.
