Шарашка ці не шарашка?

Напачатку траўня ў «Народнай волі» зьявіўся артыкул Сьвятланы Калінкінай «Шарашка», дзе аўтарка рэзка крытычна апісала сытуацыю на Валгадонскім заводзе, які будзе рабіць абсталяваньне для Беларускай АЭС. З артыкулу вынікала, што завод у поўным правале, абсталяваньне раскрадзенае (прыводзіліся меркаваньні валгадонцаў), прадпрыемства даўно не займалася вытворчасьцю атамных агрэгатаў.

Між тым, наша дасьледаваньне паказала, што сытуацыя, магчыма, не такая адназначная.

Адзін з сувыканаўцаў беларускай замовы — машынабудаўнічы завод «ЗиО-Подольск», які ўваходзіць у склад «расейскага «Атомэнергомаша». Гэтая кампанія была прызнаная лепшай у Расеі паводле рэйтынгу «Вытворчыя сыстэмы-2013».
Наўрад ці маглі гэтак адзначыць надта ўжо кепскую вытворчасьць.

Што да сытуацыі на Валгадонскім заводзе, то пра яе мы папрасілі распавесьці Ірыну Халай — кіраўніцу грамадзкай арганізацыі спрыяньня абароне правоў пацярпелых ад тэракту «Волгодон».

РС: Якая зараз сытуацыя на заводзе? У Беларусі ў друку са спасылкай на валгадонскіх блогераў зьявіліся паведамленьні, што абсталяваньне на заводзе ўсё раскрадзенае, замоваў у прадпрыемства даўно няма.

Халай: Я сама прапрацавала 6 гадоў на гэтым заводзе, да тэракту (тэракт адбыўся ў 1999 годзе, загінула 19 чалавек, пацярпелі прынамсі 15 тысяч — РС). Зараз, калі Росатом выкупіў «Атоммаш», там сытуацыя кардынальна памянялася. Людзям пачалі плаціць заробкі. Калектыў практычна застаўся, добрыя супрацоўнікі засталіся. Там вельмі добры калектыў быў, вельмі кваліфікаваны. І тое, што зараз пайшлі замовы — гэта вельмі добра. Бо завод быў унікальны, там францускае і нямецкае абсталяваньне было ў свой час. Зараз, праўда, на жаль, засталося толькі два корпусы — было 6. Але я ня думаю, што зараз яго трэба тапіць, што некаторыя робяць. Наадварот, трэба больш замоваў.

Першы і другі рэактар для нашай Растоўскай АЭС рабілі мы. Трэці рэактар рабіў Іжорскі завод.

РС: Вы сказалі — пайшлі замовы. А адкуль?

Халай: Дзьве вялікія замовы — беларуская і яшчэ адна (замова на выпуск турбін для францускай кампаніі Alstom — РС). Там жа станкі ўсе засталіся. У мяне ёсьць знаёмая — настаўніца ангельскай мовы. Яна кажа, што ўвесь топ-мэнэджмэнт заводу вучыць ангельскую. Я ня думаю, што іх прымусілі б вучыць ангельскую, калі б партфэль замоваў быў пустым.

Зразумела, Ірына Халай можа быць і суб’ектыўнай, як патрыётка свайго гораду яна зацікаўленая ў тым, каб завод меў замовы і працаваў. Хаця ніякай асабістай зацікаўленасьці ў яе няма, бо яна на заводзе ўжо даўно не працуе. Зь іншага боку, рознага кшталту зацікаўленасьці і суб’ектыўныя матывы могуць быць у розных людзей — магчымыя мясцовыя канфлікты, Іжорскі завод — канкурэнт Валгадонскага (пра вастрыню канкурэнцыі сьведчыць тое, што рэактары Растоўскай АЭС будавалі розныя заводы), а ніхто не зацікаўлены ў посьпеху канкурэнта.

Аб’ектыўна тое, што Валгадонскі завод перажываў нялёгкія часы (што не адмаўляе і Ірына Халай), тое, што на заводзе памянялася кіраўніцтва.

Але тэза пра няздольнасьць заводу якасна выканаць беларускую замову ўяўляецца прынамсі спрэчнай.