На нядаўніх муніцыпальных выбарах ў Бэльгіі дэпутатам гарадзкой рады Антвэрпэну абралі эмігрантку зь Беларусі Галіну Мацюшыну. Адна з заснавальнікаў арганізацыі «Салідарнасьць», якая ў Бэльгіі займаецца абаронай правоў эмігрантаў з былога СССР, была абраная ад партыі хрысьціянскіх дэмакратаў.
— Наколькі я разумею, вы ішлі на выбары з праграмай, у якой сярод галоўных пытаньняў была абарона правоў імігрантаў. Але што ў гэтых пытаньнях — права на працу, узьяднаньне сем’яў — у Бэльгіі можа вырашыць гарадзкая рада?
— Сапраўды, мы пацярпелі ад закону, які быў прыняты ў мінулым годзе і які не дае магчымасьці ўзьяднаньня нават з бацькамі. Гэты закон прынялі, каб зьменшыць прыток імігрантаў, бо Бэльгія — маленькая краіна зь невялікай тэрыторыяй. Напрыклад, у мараканцаў традыцыйна вялікія сем’і — адзін чалавек прыяжджае сюды, а потым прывозіць вялікую сям’ю. Таму на фэдэральным узроўні быў прыняты гэты закон.
Але на мясцовым узроўні таксама прымаецца шмат правілаў, рэглямэнтаў. Напрыклад, датычна сацыяльнага жытла, у якім жыве палова імігрантаў. Мая партыя прапануе, каб такое жытло будавалася не кампактна, асобнымі мікрараёнамі, а асобнымі дамамі. Інакш атрымоўваецца, што ў раёнах з сацыяльным жытлом жывуць толькі малазабясьпечаныя, малаінтэграваныя людзі.
Сярод мігрантаў беспрацоўе ўдвая вышэйшае, чым сярод звычайных бэльгійцаў. І гэта таксама можна вырашаць на мясцовым узроўні, на ўзроўні гораду. Напрыклад, у Антвэрпэне ёсьць порт. Там шмат вакансій, але мігрантаў на працу не бяруць. Мы можам неяк матываваць працадаўцаў, каб тыя не глядзелі на нацыянальнасьць і прозьвішча чалавека, а глядзелі на яго прафэсійныя якасьці. Увогуле, мы асабліва не ўжываем слова «мігранты», а прыдумалі тэрмін «новыя бэльгійцы».
Нашая партыя хрысьціянскіх дэмакратаў разам з сацыялістамі дзевяць гадоў былі ва ўладзе ў Антвэрпэне. Але цяпер да ўлады ў горадзе прыйшла нацыяналістычная партыя Новы Флямандзкі альянс, якая не настолькі ляяльная да мігрантаў, таму нас чакаюць цяжкія шэсьць гадоў.
— Вы сказалі пра «новых бэльгійцаў». У якой ступені людзі, якія ўваходзяць у вашую арганізацыю выхадцаў з былога СССР, падтрымліваюць сувязь з краінамі свайго паходжаньня, а з другога боку, наколькі яны інтэгруюцца ў мясцовую супольнасьць і робяцца бэльгійцамі?
— Па-першае, калі мы жывем тут, дык мы павінны інтэгравацца. Чым ты пасьпяховейшы тут, тым больш ты зможаш патрымліваць сувязі з Радзімай і са сваімі каранямі. Калі ты добра ўладкаваны тут, ты зможаш ладзіць нейкія праекты, падтрымліваць сувязі.
Чалавек можа атрымоўваць інфармацыю, разьвівацца праз арганізацыі — па месцы жыхарства, па нацыянальным паходжаньні, па прафэсійнай дзейнасьці, бацькоўскія. Напрыклад арганізацыі бацькоў, чые дзеці ходзяць у школу, ладзяць сустрэчы з псыхолягамі, спэцыялістамі па выхаваньні дзяцей ў двух-трох моўных культурах.
Атрымоўваецца, што мы павінны інтэгравацца тут, не забываючы свайго мінулага.
— Некаторыя імігранты спрабуюць ладзіць нейкія акцыі, каб прыцягнуць увагу ўладаў той краіны, куды яны прыехалі, да праблемаў сваёй краіны паходжаньня. Да прыкладу, беларускія арганізацыі ў замежжы ладзяць пікеты, каб прыцягнуць увагу да існаваньня палітычных вязьняў у Беларусі. Ці займаецца вашая арганізацыя такімі рэчамі, ці вы лічыце такі шлях непрадукцыйным?
— Ведаеце, кожны вырашае сам, што ён можа зрабіць для краіны. Я заўсёды гэтым займалася, але я лічу, што такія акцыі — толькі маленькая частка нашай дзейнасьці. Я паўтаруся — чым ты мацней вырас у гэтай краіне, тым больш ты можаш зрабіць для сваёй краіны. Напрыклад, я шмат гадоў у Аб’яднанай грамадзянскай партыі. Бэльгійская партыя хрысьціянскіх дэмакратаў і АГП, так бы мовіць, пабрацімы. І мы спрабуем рабіць нейкі супольны праект. Таксама шмат гадоў на маю ініцыятыву мы штогод запрашаем у бэльгійскі летнік трох-чатырох выхавацеляў зь Беларусі.
Некалі на нашае запрашэньне сюды прыяжджаў гурт «Стары Ольса» — бо акцыі праз культуру могуць быць нават больш эфэктыўныя. Калі вы сталі з плякатамі, дык нехта гэта ўбачыць і будзе нейкая рэакцыя, але шмат якія бэльгійцы ўвогуле ня ведаюць, што ёсьць Беларусь і дзе яна. А вось пасьля канцэрту такога гурту, як «Стары Ольса», які можна з гонарам паўсюль паказваць, наведнік ужо пачынае цікавіцца, чытаць і ведае, што ёсьць такая краіна і такая праблема.
— Вельмі часта бывае, што ўсіх эмігрантаў з былога Савецкага Саюзу аўтаматычна залічваюць да «расейцаў». Дарэчы, і пра вас ў расейскай прэсе пішуць як пра «нашу соотечественницу» і «бельгийского депутата от русских». Наколькі для вас важна, каб бэльгійцы разумелі, што вы менавіта зь Беларусі?
— Гэта мая прынцыповая пазыцыя — вядома ж, я не з Расеі. Некаторых проста блытае назва нашай арганізацыі, у якой прысутнічае слова «расейскамоўныя», але гаворка ідзе пра ўсіх тых, хто прыехаў з былога Савецкага Саюзу.
Я трынаццаць гадоў працую зь мігрантамі, і на пачатку ў працоўных кантактах з бэльгійцамі я заўсёды рабіла доўгае тлумачэньне, што я не з Расеі, і што Расея і Беларусь гэта не адно і тое ж. Я таксама казала, што вельмі незадаволеная тым, што Расея падтрымлівае наш рэжым.
Тыя бэльгійцы, зь якімі я доўга працую, цяпер ужо мне кажуць: «Мы прачыталі, што ў тваёй краіне здарылася вось гэта...». У маёй бэльгійскай партыі таксама ўсё ведаюць, што Беларусь — гэта Беларусь. Я ім таксама расказваю пра сваю партыю — АГП.
Што тычыцца інтэрвію расейскім выданьням, дык я пяць разоў падкрэсьлівала, што я зь Беларусі, але займаюся падтрымкай ўсіх, хто прыехаў з былога СССР, а таксама іншых мігрантаў, у асноўным з Усходняй Эўропы — тыя ж палякі, баўгары. Але я зь Беларусі і я гэтым ганаруся.
Я працую ў вялікім будынку, дзе месьціцца шмат арганізацый. Там у калідоры дагэтуль выстава, якую мы зрабілі пра нашых палітзьняволеных. Людзі ў мяне на працы бачаць гэтую выставу і ведаюць, што я зь Беларусі.
— Чаму вам давялося зьехаць зь Беларусі ў 1999 годзе?
— Прычынаў было шмат. Я сама горны інжынэр паводле адукацыі, 18 гадоў прапрацавала ў «Беларуськаліі» на адным месцы. Найперш гэта былі асабістыя прычыны, зьвязаныя з асабістым жыцьцём. Да таго ж, у мяне ўжо тут жыла сястра.
— А наколькі важны быў палітычны складнік у вашым рашэньні?
— Асноўным ён ня быў. Але я ўсе гэтыя гады падтрымліваю адносіны са сваёй партыяй — АГП, а таксама зь іншымі лідэрамі беларускай апазыцыі. На мінулым тыдні мы, напрыклад, сустракаліся ў Брусэлі.
— Ці шмат у вашай арганізацыі беларусаў?
— Няшмат. Беларусы раздробленыя з-за таго, што ў нас няма такой беларускасьці, яна зьнішчаная. Мы не прыехалі такія, як прыехалі людзі з Каўказу — асэтыны, інгушы, для якіх дыяспара гэта ўсё. А нашы расьсеяныя па асобных арганізацыях. Напрыклад, тры беларусы ў арганізацыі, якая займаецца людзьмі сталага веку. Нехта яшчэ удзельнічае ў бацькоўскіх арганізацыях ці іншых тэматычных.
— Але можа быць тыя беларусы, якія якраз адчуваюць сваю беларускасьць, ня хочуць далучацца да арганізацыі, якая гаворыць пра абарону «расейскамоўных»?
— Я прыхільніца канструктыўных адносінаў. Бо што такое беларускасьць? Да прыкладу, я не размаўляю з вамі цяпер па-беларуску, бо мая беларуская мова непрыгожая і мне сорамна, што яе добра ня ведаю. У гэтым ёсьць мая віна, і ёсьць, напэўна, віна нашай сыстэмы. Але я ўвесь час раблю шмат для той жа беларускай апазыцыі, хоць і не крычу пра гэта.
— Сапраўды, мы пацярпелі ад закону, які быў прыняты ў мінулым годзе і які не дае магчымасьці ўзьяднаньня нават з бацькамі. Гэты закон прынялі, каб зьменшыць прыток імігрантаў, бо Бэльгія — маленькая краіна зь невялікай тэрыторыяй. Напрыклад, у мараканцаў традыцыйна вялікія сем’і — адзін чалавек прыяжджае сюды, а потым прывозіць вялікую сям’ю. Таму на фэдэральным узроўні быў прыняты гэты закон.
Але на мясцовым узроўні таксама прымаецца шмат правілаў, рэглямэнтаў. Напрыклад, датычна сацыяльнага жытла, у якім жыве палова імігрантаў. Мая партыя прапануе, каб такое жытло будавалася не кампактна, асобнымі мікрараёнамі, а асобнымі дамамі. Інакш атрымоўваецца, што ў раёнах з сацыяльным жытлом жывуць толькі малазабясьпечаныя, малаінтэграваныя людзі.
Сярод мігрантаў беспрацоўе ўдвая вышэйшае, чым сярод звычайных бэльгійцаў. І гэта таксама можна вырашаць на мясцовым узроўні, на ўзроўні гораду. Напрыклад, у Антвэрпэне ёсьць порт. Там шмат вакансій, але мігрантаў на працу не бяруць. Мы можам неяк матываваць працадаўцаў, каб тыя не глядзелі на нацыянальнасьць і прозьвішча чалавека, а глядзелі на яго прафэсійныя якасьці. Увогуле, мы асабліва не ўжываем слова «мігранты», а прыдумалі тэрмін «новыя бэльгійцы».
Нашая партыя хрысьціянскіх дэмакратаў разам з сацыялістамі дзевяць гадоў былі ва ўладзе ў Антвэрпэне. Але цяпер да ўлады ў горадзе прыйшла нацыяналістычная партыя Новы Флямандзкі альянс, якая не настолькі ляяльная да мігрантаў, таму нас чакаюць цяжкія шэсьць гадоў.
— Вы сказалі пра «новых бэльгійцаў». У якой ступені людзі, якія ўваходзяць у вашую арганізацыю выхадцаў з былога СССР, падтрымліваюць сувязь з краінамі свайго паходжаньня, а з другога боку, наколькі яны інтэгруюцца ў мясцовую супольнасьць і робяцца бэльгійцамі?
— Па-першае, калі мы жывем тут, дык мы павінны інтэгравацца. Чым ты пасьпяховейшы тут, тым больш ты зможаш патрымліваць сувязі з Радзімай і са сваімі каранямі. Калі ты добра ўладкаваны тут, ты зможаш ладзіць нейкія праекты, падтрымліваць сувязі.
Чалавек можа атрымоўваць інфармацыю, разьвівацца праз арганізацыі — па месцы жыхарства, па нацыянальным паходжаньні, па прафэсійнай дзейнасьці, бацькоўскія. Напрыклад арганізацыі бацькоў, чые дзеці ходзяць у школу, ладзяць сустрэчы з псыхолягамі, спэцыялістамі па выхаваньні дзяцей ў двух-трох моўных культурах.
Атрымоўваецца, што мы павінны інтэгравацца тут, не забываючы свайго мінулага.
— Некаторыя імігранты спрабуюць ладзіць нейкія акцыі, каб прыцягнуць увагу ўладаў той краіны, куды яны прыехалі, да праблемаў сваёй краіны паходжаньня. Да прыкладу, беларускія арганізацыі ў замежжы ладзяць пікеты, каб прыцягнуць увагу да існаваньня палітычных вязьняў у Беларусі. Ці займаецца вашая арганізацыя такімі рэчамі, ці вы лічыце такі шлях непрадукцыйным?
— Ведаеце, кожны вырашае сам, што ён можа зрабіць для краіны. Я заўсёды гэтым займалася, але я лічу, што такія акцыі — толькі маленькая частка нашай дзейнасьці. Я паўтаруся — чым ты мацней вырас у гэтай краіне, тым больш ты можаш зрабіць для сваёй краіны. Напрыклад, я шмат гадоў у Аб’яднанай грамадзянскай партыі. Бэльгійская партыя хрысьціянскіх дэмакратаў і АГП, так бы мовіць, пабрацімы. І мы спрабуем рабіць нейкі супольны праект. Таксама шмат гадоў на маю ініцыятыву мы штогод запрашаем у бэльгійскі летнік трох-чатырох выхавацеляў зь Беларусі.
Некалі на нашае запрашэньне сюды прыяжджаў гурт «Стары Ольса» — бо акцыі праз культуру могуць быць нават больш эфэктыўныя. Калі вы сталі з плякатамі, дык нехта гэта ўбачыць і будзе нейкая рэакцыя, але шмат якія бэльгійцы ўвогуле ня ведаюць, што ёсьць Беларусь і дзе яна. А вось пасьля канцэрту такога гурту, як «Стары Ольса», які можна з гонарам паўсюль паказваць, наведнік ужо пачынае цікавіцца, чытаць і ведае, што ёсьць такая краіна і такая праблема.
Галіна Мацюшына (у цэнтры), эмігрантка зь Беларусі ў Бэльгіі, дэпутат гарадзкой рады Антвэрпэну на сустрэчы кандыдатаў ад партыі хрысьціянскіх дэмакратаў.
— Вельмі часта бывае, што ўсіх эмігрантаў з былога Савецкага Саюзу аўтаматычна залічваюць да «расейцаў». Дарэчы, і пра вас ў расейскай прэсе пішуць як пра «нашу соотечественницу» і «бельгийского депутата от русских». Наколькі для вас важна, каб бэльгійцы разумелі, што вы менавіта зь Беларусі?
— Гэта мая прынцыповая пазыцыя — вядома ж, я не з Расеі. Некаторых проста блытае назва нашай арганізацыі, у якой прысутнічае слова «расейскамоўныя», але гаворка ідзе пра ўсіх тых, хто прыехаў з былога Савецкага Саюзу.
Я трынаццаць гадоў працую зь мігрантамі, і на пачатку ў працоўных кантактах з бэльгійцамі я заўсёды рабіла доўгае тлумачэньне, што я не з Расеі, і што Расея і Беларусь гэта не адно і тое ж. Я таксама казала, што вельмі незадаволеная тым, што Расея падтрымлівае наш рэжым.
Тыя бэльгійцы, зь якімі я доўга працую, цяпер ужо мне кажуць: «Мы прачыталі, што ў тваёй краіне здарылася вось гэта...». У маёй бэльгійскай партыі таксама ўсё ведаюць, што Беларусь — гэта Беларусь. Я ім таксама расказваю пра сваю партыю — АГП.
Што тычыцца інтэрвію расейскім выданьням, дык я пяць разоў падкрэсьлівала, што я зь Беларусі, але займаюся падтрымкай ўсіх, хто прыехаў з былога СССР, а таксама іншых мігрантаў, у асноўным з Усходняй Эўропы — тыя ж палякі, баўгары. Але я зь Беларусі і я гэтым ганаруся.
Я працую ў вялікім будынку, дзе месьціцца шмат арганізацый. Там у калідоры дагэтуль выстава, якую мы зрабілі пра нашых палітзьняволеных. Людзі ў мяне на працы бачаць гэтую выставу і ведаюць, што я зь Беларусі.
— Чаму вам давялося зьехаць зь Беларусі ў 1999 годзе?
— Прычынаў было шмат. Я сама горны інжынэр паводле адукацыі, 18 гадоў прапрацавала ў «Беларуськаліі» на адным месцы. Найперш гэта былі асабістыя прычыны, зьвязаныя з асабістым жыцьцём. Да таго ж, у мяне ўжо тут жыла сястра.
— А наколькі важны быў палітычны складнік у вашым рашэньні?
— Асноўным ён ня быў. Але я ўсе гэтыя гады падтрымліваю адносіны са сваёй партыяй — АГП, а таксама зь іншымі лідэрамі беларускай апазыцыі. На мінулым тыдні мы, напрыклад, сустракаліся ў Брусэлі.
— Ці шмат у вашай арганізацыі беларусаў?
— Няшмат. Беларусы раздробленыя з-за таго, што ў нас няма такой беларускасьці, яна зьнішчаная. Мы не прыехалі такія, як прыехалі людзі з Каўказу — асэтыны, інгушы, для якіх дыяспара гэта ўсё. А нашы расьсеяныя па асобных арганізацыях. Напрыклад, тры беларусы ў арганізацыі, якая займаецца людзьмі сталага веку. Нехта яшчэ удзельнічае ў бацькоўскіх арганізацыях ці іншых тэматычных.
— Але можа быць тыя беларусы, якія якраз адчуваюць сваю беларускасьць, ня хочуць далучацца да арганізацыі, якая гаворыць пра абарону «расейскамоўных»?
— Я прыхільніца канструктыўных адносінаў. Бо што такое беларускасьць? Да прыкладу, я не размаўляю з вамі цяпер па-беларуску, бо мая беларуская мова непрыгожая і мне сорамна, што яе добра ня ведаю. У гэтым ёсьць мая віна, і ёсьць, напэўна, віна нашай сыстэмы. Але я ўвесь час раблю шмат для той жа беларускай апазыцыі, хоць і не крычу пра гэта.