23 жніўня 1939 году Савецкі Саюз і нацысцкая Нямеччына падпісалі пакт аб ненападзе ў Маскве, пракладваючы шлях да нацысцкага і савецкага нападаў на Польшчу ў наступным месяцы і да пачатку Другой сусьветнай вайны. Вядомае пад нефармальнай назвай «пакт Молатава-Рыбэнтропа» — паводле прозьвішчаў савецкага міністра замежных спраў Вячаслава Молатава і міністра замежных спраў Германіі Ёахіма фон Рыбэнтропа — пагадненьне разьвязала Адольфу Гітлеру рукі, каб напасьці на Польшчу, не асьцерагаючыся сутыкненьня з СССР. У той жа час Гітлер і Ёсіф Сталін ухвалілі сакрэтны пратакол, які падзяліў Цэнтральную і Усходнюю Эўропу на «сфэры ўплыву».
80 гадоў таму: Пакт Молатава-Рыбэнтропа
![Нямецкі міністар замежных спраў Ёахім фон Рыбэнтроп (зьлева), савецкі лідэр Ёсіф Сталін і савецкі міністар замежных спраў Вячаслаў Молатаў (справа) сустрэліся ў Крамлі 23 жніўня 1939 году, каб падпісаць пакт аб ненападзе.](https://gdb.rferl.org/4001076f-528b-4625-9f85-b1c4e52c8547_w1024_q10_s.jpg)
1
Нямецкі міністар замежных спраў Ёахім фон Рыбэнтроп (зьлева), савецкі лідэр Ёсіф Сталін і савецкі міністар замежных спраў Вячаслаў Молатаў (справа) сустрэліся ў Крамлі 23 жніўня 1939 году, каб падпісаць пакт аб ненападзе.
![Молатаў падпісвае дамову. Пакт даў Савецкаму Саюзу час падрыхтаваць войскі да канфлікту, які выглядаў непазьбежным.](https://gdb.rferl.org/46e7094e-1f92-4288-9ff3-47d26ec5a12c_w1024_q10_s.jpg)
2
Молатаў падпісвае дамову. Пакт даў Савецкаму Саюзу час падрыхтаваць войскі да канфлікту, які выглядаў непазьбежным.
![Фон Рыбэнтроп цісьне руку Сталіну пасьля падпісаньня Дамовы аб сяброўстве, супрацоўніцтве і дэмаркацыі, якая была працягам пакту аб ненападзе.](https://gdb.rferl.org/4f020d3b-c1d9-498e-9a4b-32246dc75e96_w1024_q10_s.jpg)
3
Фон Рыбэнтроп цісьне руку Сталіну пасьля падпісаньня Дамовы аб сяброўстве, супрацоўніцтве і дэмаркацыі, якая была працягам пакту аб ненападзе.
![Апошняя старонка (на нямецкай мове) дадатковага сакрэтнага пратаколу, які падзяліў цэнтральную і ўсходнюю Эўропу на «сфэры ўплыву».](https://gdb.rferl.org/80f5bd2e-fe37-4e1c-a34f-b499d88f79c8_w1024_q10_s.jpg)
4
Апошняя старонка (на нямецкай мове) дадатковага сакрэтнага пратаколу, які падзяліў цэнтральную і ўсходнюю Эўропу на «сфэры ўплыву».
![Той самы дакумэнт па-расейску.](https://gdb.rferl.org/74cb491f-da02-40b0-bcbe-aeeca6bd7046_w1024_q10_s.jpg)
5
Той самы дакумэнт па-расейску.
![Мапа, апублікаваная ў савецкай газэце «Известия» 18 верасьня 1939 году, на наступны дзень пасьля савецкага нападу на Польшчу, паказвае дэмаркацыйную лінію, якая вызначана пактам Молатава-Рыбэнтропа.](https://gdb.rferl.org/db5c369c-d791-4c80-80ba-eba6736baefb_w1024_q10_s.jpg)
7
Мапа, апублікаваная ў савецкай газэце «Известия» 18 верасьня 1939 году, на наступны дзень пасьля савецкага нападу на Польшчу, паказвае дэмаркацыйную лінію, якая вызначана пактам Молатава-Рыбэнтропа.
![Нямецкія і савецкія войскі сустракаюцца на дэмаркацыйнай лініі, або так званай "Мяжы міру", у верасьні 1939 году.](https://gdb.rferl.org/a175fb92-f84a-4e98-8f2a-395a230fd84e_w1024_q10_s.jpg)
8
Нямецкія і савецкія войскі сустракаюцца на дэмаркацыйнай лініі, або так званай "Мяжы міру", у верасьні 1939 году.
![Савецкі камісар Уладзімер Баравіцкі сустракаецца з нямецкімі афіцэрамі ў захопленым Берасьці, каб абмеркаваць падзел Польшчы паміж дзьвюма арміямі.](https://gdb.rferl.org/aa46c1ed-d15a-4ab0-992b-ce1ffe1d2777_w1024_q10_s.jpg)
9
Савецкі камісар Уладзімер Баравіцкі сустракаецца з нямецкімі афіцэрамі ў захопленым Берасьці, каб абмеркаваць падзел Польшчы паміж дзьвюма арміямі.
![Нямецкія і савецкія вайскоўцы сустракаюцца ў Берасьці 22 верасьня 1939 году.](https://gdb.rferl.org/577f17d2-030e-4c35-8f25-858b5de270a0_w1024_q10_s.jpg)
10
Нямецкія і савецкія вайскоўцы сустракаюцца ў Берасьці 22 верасьня 1939 году.
![Савецкія і нямецкія вайскоўцы ў захопленым Берасьці, дзе яны наладзілі супольны парад перамогі 22 верасьня 1939 году.](https://gdb.rferl.org/009046a3-9975-4580-bea8-32f713eda266_w1024_q10_s.jpg)
11
Савецкія і нямецкія вайскоўцы ў захопленым Берасьці, дзе яны наладзілі супольны парад перамогі 22 верасьня 1939 году.
![Савецкі камісар Баравіцкі і адзін зь яго вайскоўцаў каля браневіка ў Берасьці.](https://gdb.rferl.org/28688b22-184b-47b0-b420-b7cdde7003f2_w1024_q10_s.jpg)
12
Савецкі камісар Баравіцкі і адзін зь яго вайскоўцаў каля браневіка ў Берасьці.
![Нямецкі падпалкоўнік Густаў-Адольф Рыбэль цісьне руку савецкаму камандзіру брыгады Сямёну Крывашэіну падчас супольнага нацысцка-савецкага параду ў Берасьці.](https://gdb.rferl.org/832fa2dc-531a-4785-b769-1044ce58f2ef_w1024_q10_s.jpg)
13
Нямецкі падпалкоўнік Густаў-Адольф Рыбэль цісьне руку савецкаму камандзіру брыгады Сямёну Крывашэіну падчас супольнага нацысцка-савецкага параду ў Берасьці.
![Брытанскі погляд на пакт аб ненападзе ў карыкатуры Дэйвіда Лоў у газэце Evening Standard 20 верасьня 1939 году.](https://gdb.rferl.org/4fec5de2-a6d4-435c-a94b-4a3625204a99_w1024_q10_s.jpg)
14
Брытанскі погляд на пакт аб ненападзе ў карыкатуры Дэйвіда Лоў у газэце Evening Standard 20 верасьня 1939 году.
![Пакт Молатава-Рыбэнтропа, апублікаваны ў савецкай газэце «Праўда» 28 верасьня 1939 году.](https://gdb.rferl.org/45b8001a-d39d-4ec7-8067-fcc33f867ba8_w1024_q10_s.jpg)
15
Пакт Молатава-Рыбэнтропа, апублікаваны ў савецкай газэце «Праўда» 28 верасьня 1939 году.
![Сталін і фон Рыбэнтроп на вокладцы амэрыканскага часопісу Newsweek 9 кастрычніка 1939 году.](https://gdb.rferl.org/733d03c7-90a4-4776-8c93-78bcf1ed44b9_w1024_q10_s.jpg)
16
Сталін і фон Рыбэнтроп на вокладцы амэрыканскага часопісу Newsweek 9 кастрычніка 1939 году.
![Молатаў (зьлева) у Бэрліне 14 лістапада 1940 году. Пакт аб ненападзе заставаўся ў дзеяньні да нямецкага ўварваньня ў Савецкі Саюз 22 чэрвеня 1941 году.](https://gdb.rferl.org/be598c9a-decb-4cde-9678-326b86ae83ef_w1024_q10_s.jpg)
17
Молатаў (зьлева) у Бэрліне 14 лістапада 1940 году. Пакт аб ненападзе заставаўся ў дзеяньні да нямецкага ўварваньня ў Савецкі Саюз 22 чэрвеня 1941 году.