Гаворкі пра гвалтоўнае інфармаваньне
(Ягор Маёрчык: ) “З таго часу, як Вольга Канапелька набыла аўто, яна адарвалася ад народу. Праўду кажуць, што зоркі ня езьдзяць у мэтро”.
(Вольга Канапелька: ) “Пра што гэта ты? Што, Маёрчык, жаба душыць?”
(Маёрчык: ) “Душыць мяне ня зайздрасьць, а абурэньне, што ты аддалілася ад электарату, які карыстаецца грамадзкім транспартам”.
(Канапелька: ) “Добра, што ты заўсёды разам з народам! І няўжо за той час, калі я стала аўтааматаркай, там нешта зьмянілася?”
(Маёрчык: ) “Канечне, зьмянілася! Прыкладам, на станцыях мэтро зьявіліся велічэзныя плязмавыя экраны. На іх будуць паказваць выпускі навінаў дзяржаўных тэлеканалаў”.
(Канапелька: ) “Выглядае, што робіцца гэта пад будучыя прэзыдэнцкія выбары. А што з таго для моладзі?”
(Маёрчык: ) “А моладзі з кожным днём становіцца ўсё цяжэй і цяжэй. А што цяпер атрымліваецца? Выходзіш з заняткаў па асновах беларускай дзяржаўнай ідэалёгіі і трапляеш у палітызаванане мэтро”.
(Канапелька: ) “Гэта яшчэ што! Ягор, яшчэ далей пайшлі ў Беларускім дзяржаўным эканамічным унівэрсытэце. Там зьявілася інфармаваньне!”
(Маёрчык: ) “Што, чарговы грамадзка важны і палітычна правільны прадмет?”
(Канапелька: ) “Не, гэта не асобная дысцыпліна, гэта выступ выкладчыка на зададзеную мэту. Прычым, пад увагу не бярэцца ні асоба выкладчыка, ні стаўленьне аўдыторыі. Падрабязьней пра інфармаваньне ў інтэрвію са студэнткай факультэту эканомікі і кіраваньня гандлем Верай Паклонскай”.
(Вера Паклонская: ) “Сытуацыя насамрэч выключна недэмакратычная, таму што ў нас ёсьць, напрыклад, такі прадмет, як інфармаваньне: кожны тыдзень нам распавядаюць, як усё нас крута, файна, добра. Усе ў нас сядзяць і павінны слухаць. Інфармаваньне — гэта не дысцыпліна, гэта прыкладна 30 хвілінаў з пары, з розных параў. Выкладнік, напрыклад, прыходзіць і кажа: вось у вас зараз інфармаваньне. Ён прыводзіць нейкія эканамічныя зьвесткі, якія, безумоўна, дзяржаўныя, і паводле гэтых зьвестак у нас усё проста супэр”.
(Маёрчык: ) “А студэнты як рэагуюць на такія лекцыі?”
(Паклонская: ) “Спрачаліся, дыскутавалі, прыводзілі іншыя лічбы, але ўжо проста стаміліся ад гэтага, стаміліся гэта рабіць. Выкладчыкі звычайна прыводзілі аргумэнты, што, маўляў, у мяне дзяржаўная статыстыка, і гэта правільна. Мы ж заўсёды прыводзілі, што ў нас недзяржаўная, значыць, нашая правільная, таму што яна незалежная. Людзі пачынаюць усё больш нэгатыўна да гэтага ўсяго ставіцца, таму што яны разумеюць, што насамрэч так не павінна быць. Пазьбегнуць гэтага немагчыма, таму што, па-першае, ты пакрыўдзіш выкладніка. Безумоўна, якім бы ён ні быў, але гэта не на карысьць табе. Рэзкіх пратэстаў не было, амаль ніхто іх проста не слухае, усе проста сядзяць. Атрымліваецца такі 20-хвілінны перапыначак, сам сабе робіш, і ўсё. Тут ужо атрымліваецца барацьба на індывідуальным узроўні: ты альбо ня слухаесься, альбо спрачаесься...”
(Маёрчык: ) “Як сам выкладнік ставіцца да таго, што ён чытае? Зь якім стаўленьнем ён прамаўляе на гэтых парах?”
(Паклонская: ) “Амаль што кожны раз наш выкладнік кажа: “Давайце я вам вось хуценька гэта ўсё распавяду, каб вы сказалі, што ў нас было інфармаваньне, каб нічога ніхто ня меў...” Яны проста выкладаюць гэта як нейкі кавалак з падручнікаў. Стаўленьня свайго ніхто не імкнецца паказаць”.
(Маёрчык: ) “Ёсьць асновы дзяржаўнай ідэалёгіі. У вас ёсьць яшчэ нейкае інфармаваньне. Гэта нейкае ноў-хаў эканамічнага ўнівэрсытэту?”
(Паклонская: ) “Я ня ведаю, я ня чула пра такія рэчы ў студэнтаў БДУ. Мне здаецца, што гэта толькі эканамічны ўнівэрсытэт, і тут рэч у тым, што нам прыводзяць выключна эканамічныя зьвесткі, нейкія лічбы. Напэўна, яны аргумэнтуюць гэта, маўляў: “мы проста даём інфармацыю пра сёньня”... І гэта проста як навіны ў іх атрымліваецца”.
(Маёрчык: ) “Як вы думаеце, колькі людзей сапраўды пасьля гэтага пачынаюць любіць кіраўніка дзяржавы і дзяржаўны лад, які ёсьць у Беларусі?”
(Паклонская: ) “Я лічу, што людзі, якія насамрэч зьяўляюцца студэнтамі, якія насамрэч прыйшлі вучыцца і ім гэта цікава, яны ня будуць пад значным узьдзеяньнем ад гэтага, але людзі (іх больш за палову), якія проста прыходзяць і сядзяць, каб у іх была корачка... Яны проста слухаюць і слухаюць — ім нічога гэта не дае. Яны ўвогуле ня маюць ніякага дачыненьня да палітыкі, і я думаю, ня будуць мець нейкага дачыненьня да эканомікі. Даволі часта ўзьнікае такая сытуацыя, калі ўсім кажуць: “Усе ідзём на футбол!” Таму што прадстаўніцтва Расеі й Беларусі, яны вось гуляюць... Значыць трэба... І ніхто нават не задумваецца. Я не кажу пра ўсіх, я кажу менавіта пра гэты статак бараноў.
Людзі, якія маюць свой пункт погляду на гэтыя ўсе рэчы, безумоўна, ня пойдуць. Я, напрыклад, ніколі не хаджу на такія мерапрыемствы, і я нясу нейкую адказнасьць за свае ўчынкі: я магу проста прыйсьці й сказаць, што я не ў інстытуце спорту, а ў эканамічным, таму выбачайце”.
Гаворкі пра кантрактнае разьмеркаваньне
(Маёрчык: ) “Ня, ведаю як ты, Воля, а я нават рады, што гады студэнцтва засталіся ў мінулым. Такое ўражаньне, што маё навучаньне праходзіла ў іншай краіне”.
(Канапелька: ) “Да што ты такое кажаш?!”
(Маёрчык: ) “Я такое распавядаю пра крык сваёй душы”.
(Канапелька: ) “Крык душы? Ну, ты загнуў! Я чула ад цябе столькі настальгічных успамінаў пра вечарыны, пра здачу сэсійных іспытаў ды пра іншыя прыгоды, што вушам сваім ня веру”.
(Маёрчык: ) “А ты вер не вушам сваімі, а вачам! Паглядзі, што навокал робіцца! Настальгія застаецца, але я рады, што не вывучаў ужо згаданы намі прадмет “Асновы беларускай дзяржаўнай ідэалёгіі” і не засьпеў новых умоваў адпрацоўкі паводле разьмеркаваньня”.
(Канапелька: ) “Да, памятаецца, што Аляксандар Лукашэнка неаднаразова заяўляў: тэрмін адпрацоўкі трэба павялічыць да 3 гадоў, і яшчэ цягам 5 гадоў нельга выпускаць маладых спэцыялістаў на працу за мяжу”.
(Маёрчык: ) “Амаль так яно і атрымалася. Кіраўнік дзяржавы сказаў: “Трэба”…
(Канапелька: ) “А ведамства спадара Радзькова адказала: “Ёсьць”.
(Маёрчык: ) “Так. У новым законапраекце пра вышэйшую адукацыю зафіксаваны новы мэханізм разьмеркаваньня. На пачатку свайго навучаньня, студэнт — платнік ён ці бюджэтнік — будзе падпісваць кантракт. Калі ён стане маладым спэцыялістам, будзе абавязаны адпрацаваць там, куды яго пашле дзяржава. А ў разе адмовы парушальнік мусіць выплаціць суму, якую дзяржава выдаткавала на ягоную адукацыю”.
(Канапелька: ) “Нешта я не магу зразумець, якую суму ды і за што будуць яшчэ платнікі выплачваць? Яны ж не бясплатна вучыліся! Грошы ж за вучобу плацілі!”
(Маёрчык: ) “Яны грошы плацілі, але пазыцыя Міністэрства адукацыі такая, што сплачаная сума ня цалкам пакрывала выдаткі дзяржавы, і, адпаведна, гэтыя людзі яшчэ вінны пэўную суму грошай”.
(Канапелька: ) “Так. Часы бясплатнай адукацыі сышлі ў мінулае”.
(Маёрчык: ) “Франак Вячорка цікавіўся ў студэнтаў стаўленьнем да новага законапраекту, а таксама спрабаваў высьветліць, які шлях абралі цяперашнія навучэнцы ВНУ”.
(Дзяўчына: ) “Паставілася, вядома, ня вельмі добра. Хто ўзрадуецца такім навінам? Але асабіста для сябе, я думаю, вырашу гэтае пытаньне так, што я буду адпрацоўваць, але пастараюся знайсьці найбольш прывабнае для мяне месца, каб гэта ня стала праблемай”.
(Франак Вячорка: ) “А калі гэта ўсё такі станецца праблемай, і ў цябе ня зьявіцца нармальнага варыянту для адпрацоўкі? Ці гатовая ты аддаваць грошы, каб не адпрацоўваць, так бы мовіць, за свабоду? І колькі ты гатовая плаціць?”
(Дзяўчына: ) “На жаль, альбо на шчасьце, у мяне наперадзе яшчэ пяць гадоў вучобы, і я яшчэ змагу пра гэта добра падумаць. Ня ведаю, як гэта складзецца потым. Калі б у мяне цяпер узьнікла такая праблема, хутчэй за ўсё, я б заплаціла. Хутчэй за ўсё, гэта будзе сума, якую плацяць платнікі за пяць гадоў, але мы павінны будзем заплаціць гэта ўсё за адзін раз”.
(Вячорка: ) “Дзе ты знойдзеш такія грошы?”
(Дзяўчына: ) “У бацькоў, на працы, у мужа”.
(Вячорка: ) “Ці гатовыя студэнты заплаціць грошы, каб не адпрацоўваць пасьля вучобы і ня ехаць па разьмеркаваньні?”
(Хлопец: ) “Самі студэнты ня тое што не гатовыя, яны не захочуць плаціць. Тое, што яны паступілі на бясплатнае — гэта ўжо ёсьць пытаньне вельмі цяжкае. І потым разьмеркаваньне, гледзячы куды, гледзячы як. Калі ў чарнобыльскую зону — я б лепей грошы плаціў бы, таму што потым на лекі ўсё роўна болей аддасі”.
(Вячорка: ) “Як ты думаеш, колькі прыйдзецца плаціць?”
(Хлопец: ) “Я думаю, што ня менш за 5 тысяч даляраў. Ну ня менш, таму што калі так рэальна палічыць ды яны яшчэ чаго-небудзь накруцяць, якіх-небудзь адработак за лябы, яшчэ чаго-небудзь накруцяць. Рэальна будзе болей за 5 тысяч. Хто ня знойдзе грошай, што-небудзь прыдумае, у нас людзі ўсё ж такі не дурнейшыя за дзяржаву. Я супраць таго, каб прымусова разьмяркоўвалі. Калі робіце прымусовае разьмеркаваньне — плаціце нармальныя грошы”.
(Дзяўчына: ) “Усе грошы, якія дзяржава заплаціла за нас, мы ёй усё роўна не аддадзім, і адпрацоўваць патрэбна будзе. Працоўныя месцы ёсьць, працаваць камусьці патрэбна, а самастойна знайсьці працу цяпер ня так ужо і лёгка”.
(Вячорка: ) “Уявім такую сытуацыю, што цябе накіроўваюць у Хойніцкі раён. Відавочна, ты ня хочаш туды ехаць. І ў цябе ёсьць варыянт — аддаць пэўную суму грошай. Ты выбярэш што, свабоду?”
(Дзяўчына: ) “Напэўна, я паеду ў гэты самы раён. Там адраблю і атрымаю які-небудзь стаж работы. Іншых варыянтаў амаль што і няма, таму што калі ня ехаць на адпрацоўку, потым можна атрымаць яшчэ і штраф ад роднай дзяржавы. І атрымаць яшчэ вельмі вялікую колькасьць непрыемнасьцяў. Так што, калі грошай няма, трэба працаваць”.
(Вячорка: ) “Што ты выбіраеш: адпрацоўку па разьмеркаваньні ці заплаціць пэўную колькасьць грошай за свабоду? Ці не разглядаеш ты такі варыянт, што лепей заплаціць пэўную суму грошай і ўладкавацца туды, куды ты хочаш сама?”
(Дзяўчына: ) “Наўрад ці я сабе адразу змагу адшукаць такую працу, зь якой мне будзе лёгка аддаваць гэтыя грошы. Можа, прасьцей будзе адпрацаваць два-тры гады”.
Гаворкі пра надпісы на сталах
(Канапелька: ) “Ягор, ніколі не паверу, што цягам лекцыяў ты толькі тым і займаўся, што пісаў канспэкты”.
(Маёрчык: ) “Вось яна, жаночая інтуіцыя... Маеш рацыю. Натуральна, я занатоўваў ня толькі асноўныя тэзы прамовы выкладчыка”.
(Канапелька: ) “Так я і думала! А што ж ты яшчэ занатоўваў? І больш цікава — дзе? Мабыць, сваёй творчасьцю ты сталы ўпрыгожваў?”
(Маёрчык: ) “Упрыгожваў! Шчыра прызнаюся. І ня бачу ў гэтым нічога дрэннага. А сама на сталах што пісала?”
(Канапелька: ) “Не пісала!”
(Маёрчык: ) “Малявала?”
(Канапелька: ) “Не малявала! На занятках былі больш важныя справы: крыжыкі-нулікі і іншыя...”
(Маёрчык: ) “...Навучальныя прадметы”.
(Канапелька: ) “Так. А вось як дружна клясам парты дралі пасьля пісарчукоў гэтакіх — добра памятаю! А цяпер ёсьць у мяне такое адчуваньне, што багаты на забаўныя гісторыі Ягор Маёрчык выдасьць чарговую — пра сваю творчасьць на вучэбных сталах”.
(Маёрчык: ) “Сама напрасілася, цяпер слухай. На першым курсе мы займаліся ў аўдыторыі, дзе была новая мэбля. І цягам нудных лекцыяў размалёўвалі сталы і крэслы. Аднойчы на нашым факультэце заплянавалі выязное паседжаньне рэктарату. Яго вырашылі правесьці ў нашай аўдыторыі. Дэканат быў упэўнены, што там поўная чысьціня. Пра тое, што здарылася, калі ўсё кіраўніцтва ўнівэрсытэту зайшло ў аўдыторыю, мала хто ведае дакладна. Паводле факультэцкай легенды, рэктара шакавала крэсла, на якім яму давялося сядзець. Там быў такі надпіс: “Тут пабывалі азадкі...”, і далей ішоў сьпіс прозьвішчаў студэнтаў”.
(Канапелька: ) “Тваё сярод іх было?”
(Маёрчык: ) “Не, майго там не было. Сваю незадаволенасьць рэктар выказаў дэкану. Той разьюшыўся і загадаў студэнтам аддраіць сталы”.
(Канапелька: ) “Цікава было б паглядзець, як Ягор Маёрчык драіў сталы”.
(Маёрчык: ) “Да нічога мы ня мылі! Адкруцілі верхнія крышкі, перагарнулі іх. І сталы чыстыя, і сілы свае зэканомілі”.
(Канапелька: ) “Скажыце, калі ласка, якія вы вынаходлівыя!”
(Маёрчык: ) “Так, мы такія!”
(Канапелька: ) “Цікава, ці доўга сталы заставаліся чыстыя?”
(Маёрчык: ) “Нядоўга! Нейкі там тыдзень. А пасьля іх зноў упрыгожылі надпісы”.
(Канапелька: ) “М-да, надпісы, кшталту “Тут пабывалі азадкі...” шакуюць любога. Больш эстэтычныя помнікі настольнага студэнцкага фальклёру я прачытала на форумах парталу www.studenty.by. Прадэклямую толькі два вершыкі:
Хутчэй бы дадому Ну хоць на хвілінку! Каб чорнага хлеба Ўгрызьці скарынку!
І яшчэ адно чатырохрадкоўе:
Устану раніцою, Вып’ю кроплю ртуці... І пайду падохну Ў гэтым інстытуце!”
(Маёрчык: ) “Будучаму філёлягу Юрасю мы прапанавалі пачытаць парты, а пасьля распавесьці пра свае ўражаньні”.
(Маёрчык: ) “Што студэнты пішуць на партах? І што можна прачытаць на партах?”
(Юрась: ) “Апошні час я стаў заўважаць, што пачалі зьяўляцца падпісы незалежніцкага кшталту: “Жыве Беларусь!”, “NRM”. Вельмі шмат надпісаў пра выкладчыкаў. І ў кепскай форме, і ў добрай форме, ва ўсялякай форме можна сустрэць. Вельмі часты надпіс — гэта “Жыве Беларусь! Таксама сустракаў: “Жыве Беларусь, “NRM” і “Крама”!” Калі была аранжавая рэвалюцыя ва Ўкраіне, сустракаў надпісы “Сёньня Ўкраіна, заўтра Беларусь”.
(Маёрчык: ) “На сталах жа ня толькі пішуць, але й малююць. Якія малюнкі можна пабачыць на сталах?”
(Юрась: ) “Як гэта ня дзіўна, але ў год 60-годзьдзя перамогі над фашызмам вельмі часта можна сустрэць свастыку. Таксама можна сустрэць кельцкія крыжы, усялякія руны — хто па чым заганяецца”.
(Маёрчык: ) “Свастыка чаму раптам зьяўляецца на сталах?”
(Юрась: ) “Можа, гэта малююць людзі, якія не зусім разумеюць, што такое свастыка. Для іх гэта які-небудзь сьцёб, можа, мода якая. Але ёсьць людзі, якія ўсьвядомлена малююць свастыку”.
(Маёрчык: ) “Ці можна пабачыць на сталах сапраўдныя творы мастацтва?”
(Юрась: ) “Нядаўна я бачыў малюнак, карэктарам які быў зроблены. Там быў такі цудоўны букет, намаляваны а-ля Сальвадор Далі. Што тычыцца вершаванай формы, то бачыў такія вершы, якія мне не сустракаліся раней. Я так зразумеў, што гэта вершы, напісаныя самім студэнтам на лекцыі ці на пары. Вершы там былі даволі вялікія — на чатыры слупкі і больш. Ну, таксама сустракаюцца песьні: “NRM” ці Мэрылін Мэнсан. Тэкст песьняў. Нават з акордамі. Калі ўзяць Мэрыліна Мэнсана, то бачыў тэкст песьні “Антыхрыст — супэрстар”, а “NRM” бачыў “Тры чарапахі” з акордамі”.
(Маёрчык: ) “Калі чытаеце стол, якія думкі ўзьнікаюць?”
(Маёрчык: ) “Па гэтых надпісах можна ўбачыць, які быў настрой у студэнта менавіта ў той час, калі ён пісаў. Можна нават па надпісах прачытаць найноўшую гісторыю Беларусі. Шмат надпісаў было “НЕ” — гэта надпісы, што тычацца рэфэрэндуму леташняга. Таксама можна было бачыць “Хартыя’97”. Надпіс “Зубр” вельмі часта сустракаецца”.
(Маёрчык: ) “Ёсьць такая распаўсюджаная думка, што на парце звычайна пішуць, калі на лекцыі няма чаго рабіць. Хто піша на сталах?”
(Юрась: ) “Я падзяліў бы ўсіх студэнтаў на некалькі групаў. Першая група — тыя, хто піша таму, што ім няма чаго рабіць, бо яны такія лайдакі, сядзяць, думаюць, што чым спаць, лепей памаляваць. А ёсьць такія людзі, што пішуць на партах асэнсавана, якія хочуць данесьці нешта да другіх студэнтаў, якія будуць сядзець за гэтай партай пазьней. Як правіла, такія надпісы зьяўляюцца менавіта ў той час, калі ў рэспубліцы адбываюцца якіясьці палітычныя зьмены: ці то выбары прэзыдэнта, ці то рэфэрэндум, ці то нейкія палітычныя масавыя акцыі — напрыклад, Дзень Волі”.
(Маёрчык: ) “А наколькі гэта эфэктыўны мэтад данясеньня інфармацыі? Іншымі словамі, вы чытаеце тое, што напісана на парце. Вы прымаеце той самы пункт гледжаньня, вы задумваецеся, альбо вы ігнаруеце цалкам тое, што бачыце?”
(Юрась: ) “Калі браць мяне, то я прыгледжваюся, прычытваюся да гэтых надпісаў і задумваюся. Калі браць іншых студэнтаў, то я ня думаю, што 100 адсоткаў задумваецца пасьля прачытанага на парце, але адсоткаў, я думаю, 50 задумваецца, калі яны чытаюць гэта, бо гэта ж ня проста так яны зьяўляюцца, гэтыя надпісы”.
(Маёрчык: ) “Што да студэнтаў: прыемней сядзець за чыстым сталом альбо цікавей сядзець за расьпісаным?”
(Юрась: ) “Мне здаецца, што лепш студэнту сядзець за сталом расьпісаным, бо самае цяжкае — гэта сядзець перад чыстым аркушам паперы. І лепш на ім хоць нешта намаляваць, хоць якія словы напісаць, каб усё ж такі пачаўся крэатыў. І я думаю, што, каб студэнт пачаў нешта ствараць, лепш каб парты былі расьпісаныя. Тады ў яго нейкія зьяўляюцца думкі наконт гэтых надпісаў, і пачынае працаваць галава інакш. А перад чыстай партай сядзець вельмі сумна, і пачынаеш нават засынаць”.
(Канапелька: ) “Маладыя галасы” фінішуюць. У гэтым выпуску мы гаварылі пра ідэалягічную працу са студэнтамі, пра праект закону ад вышэйшай адукацыі, пра тое, што студэнты пішуць на сталах”.
(Маёрчык: ) “Водгукі на нашу праграму, а таксама ідэі і прапановы можна дасылаць на адрас moladz@tut.by”.
(Ягор Маёрчык: ) “З таго часу, як Вольга Канапелька набыла аўто, яна адарвалася ад народу. Праўду кажуць, што зоркі ня езьдзяць у мэтро”.
(Вольга Канапелька: ) “Пра што гэта ты? Што, Маёрчык, жаба душыць?”
(Маёрчык: ) “Душыць мяне ня зайздрасьць, а абурэньне, што ты аддалілася ад электарату, які карыстаецца грамадзкім транспартам”.
(Канапелька: ) “Добра, што ты заўсёды разам з народам! І няўжо за той час, калі я стала аўтааматаркай, там нешта зьмянілася?”
(Маёрчык: ) “Канечне, зьмянілася! Прыкладам, на станцыях мэтро зьявіліся велічэзныя плязмавыя экраны. На іх будуць паказваць выпускі навінаў дзяржаўных тэлеканалаў”.
(Канапелька: ) “Выглядае, што робіцца гэта пад будучыя прэзыдэнцкія выбары. А што з таго для моладзі?”
(Маёрчык: ) “А моладзі з кожным днём становіцца ўсё цяжэй і цяжэй. А што цяпер атрымліваецца? Выходзіш з заняткаў па асновах беларускай дзяржаўнай ідэалёгіі і трапляеш у палітызаванане мэтро”.
(Канапелька: ) “Гэта яшчэ што! Ягор, яшчэ далей пайшлі ў Беларускім дзяржаўным эканамічным унівэрсытэце. Там зьявілася інфармаваньне!”
(Маёрчык: ) “Што, чарговы грамадзка важны і палітычна правільны прадмет?”
(Канапелька: ) “Не, гэта не асобная дысцыпліна, гэта выступ выкладчыка на зададзеную мэту. Прычым, пад увагу не бярэцца ні асоба выкладчыка, ні стаўленьне аўдыторыі. Падрабязьней пра інфармаваньне ў інтэрвію са студэнткай факультэту эканомікі і кіраваньня гандлем Верай Паклонскай”.
(Вера Паклонская: ) “Сытуацыя насамрэч выключна недэмакратычная, таму што ў нас ёсьць, напрыклад, такі прадмет, як інфармаваньне: кожны тыдзень нам распавядаюць, як усё нас крута, файна, добра. Усе ў нас сядзяць і павінны слухаць. Інфармаваньне — гэта не дысцыпліна, гэта прыкладна 30 хвілінаў з пары, з розных параў. Выкладнік, напрыклад, прыходзіць і кажа: вось у вас зараз інфармаваньне. Ён прыводзіць нейкія эканамічныя зьвесткі, якія, безумоўна, дзяржаўныя, і паводле гэтых зьвестак у нас усё проста супэр”.
(Маёрчык: ) “А студэнты як рэагуюць на такія лекцыі?”
(Паклонская: ) “Спрачаліся, дыскутавалі, прыводзілі іншыя лічбы, але ўжо проста стаміліся ад гэтага, стаміліся гэта рабіць. Выкладчыкі звычайна прыводзілі аргумэнты, што, маўляў, у мяне дзяржаўная статыстыка, і гэта правільна. Мы ж заўсёды прыводзілі, што ў нас недзяржаўная, значыць, нашая правільная, таму што яна незалежная. Людзі пачынаюць усё больш нэгатыўна да гэтага ўсяго ставіцца, таму што яны разумеюць, што насамрэч так не павінна быць. Пазьбегнуць гэтага немагчыма, таму што, па-першае, ты пакрыўдзіш выкладніка. Безумоўна, якім бы ён ні быў, але гэта не на карысьць табе. Рэзкіх пратэстаў не было, амаль ніхто іх проста не слухае, усе проста сядзяць. Атрымліваецца такі 20-хвілінны перапыначак, сам сабе робіш, і ўсё. Тут ужо атрымліваецца барацьба на індывідуальным узроўні: ты альбо ня слухаесься, альбо спрачаесься...”
(Маёрчык: ) “Як сам выкладнік ставіцца да таго, што ён чытае? Зь якім стаўленьнем ён прамаўляе на гэтых парах?”
(Паклонская: ) “Амаль што кожны раз наш выкладнік кажа: “Давайце я вам вось хуценька гэта ўсё распавяду, каб вы сказалі, што ў нас было інфармаваньне, каб нічога ніхто ня меў...” Яны проста выкладаюць гэта як нейкі кавалак з падручнікаў. Стаўленьня свайго ніхто не імкнецца паказаць”.
(Маёрчык: ) “Ёсьць асновы дзяржаўнай ідэалёгіі. У вас ёсьць яшчэ нейкае інфармаваньне. Гэта нейкае ноў-хаў эканамічнага ўнівэрсытэту?”
(Паклонская: ) “Я ня ведаю, я ня чула пра такія рэчы ў студэнтаў БДУ. Мне здаецца, што гэта толькі эканамічны ўнівэрсытэт, і тут рэч у тым, што нам прыводзяць выключна эканамічныя зьвесткі, нейкія лічбы. Напэўна, яны аргумэнтуюць гэта, маўляў: “мы проста даём інфармацыю пра сёньня”... І гэта проста як навіны ў іх атрымліваецца”.
(Маёрчык: ) “Як вы думаеце, колькі людзей сапраўды пасьля гэтага пачынаюць любіць кіраўніка дзяржавы і дзяржаўны лад, які ёсьць у Беларусі?”
(Паклонская: ) “Я лічу, што людзі, якія насамрэч зьяўляюцца студэнтамі, якія насамрэч прыйшлі вучыцца і ім гэта цікава, яны ня будуць пад значным узьдзеяньнем ад гэтага, але людзі (іх больш за палову), якія проста прыходзяць і сядзяць, каб у іх была корачка... Яны проста слухаюць і слухаюць — ім нічога гэта не дае. Яны ўвогуле ня маюць ніякага дачыненьня да палітыкі, і я думаю, ня будуць мець нейкага дачыненьня да эканомікі. Даволі часта ўзьнікае такая сытуацыя, калі ўсім кажуць: “Усе ідзём на футбол!” Таму што прадстаўніцтва Расеі й Беларусі, яны вось гуляюць... Значыць трэба... І ніхто нават не задумваецца. Я не кажу пра ўсіх, я кажу менавіта пра гэты статак бараноў.
Людзі, якія маюць свой пункт погляду на гэтыя ўсе рэчы, безумоўна, ня пойдуць. Я, напрыклад, ніколі не хаджу на такія мерапрыемствы, і я нясу нейкую адказнасьць за свае ўчынкі: я магу проста прыйсьці й сказаць, што я не ў інстытуце спорту, а ў эканамічным, таму выбачайце”.
Гаворкі пра кантрактнае разьмеркаваньне
(Маёрчык: ) “Ня, ведаю як ты, Воля, а я нават рады, што гады студэнцтва засталіся ў мінулым. Такое ўражаньне, што маё навучаньне праходзіла ў іншай краіне”.
(Канапелька: ) “Да што ты такое кажаш?!”
(Маёрчык: ) “Я такое распавядаю пра крык сваёй душы”.
(Канапелька: ) “Крык душы? Ну, ты загнуў! Я чула ад цябе столькі настальгічных успамінаў пра вечарыны, пра здачу сэсійных іспытаў ды пра іншыя прыгоды, што вушам сваім ня веру”.
(Маёрчык: ) “А ты вер не вушам сваімі, а вачам! Паглядзі, што навокал робіцца! Настальгія застаецца, але я рады, што не вывучаў ужо згаданы намі прадмет “Асновы беларускай дзяржаўнай ідэалёгіі” і не засьпеў новых умоваў адпрацоўкі паводле разьмеркаваньня”.
(Канапелька: ) “Да, памятаецца, што Аляксандар Лукашэнка неаднаразова заяўляў: тэрмін адпрацоўкі трэба павялічыць да 3 гадоў, і яшчэ цягам 5 гадоў нельга выпускаць маладых спэцыялістаў на працу за мяжу”.
(Маёрчык: ) “Амаль так яно і атрымалася. Кіраўнік дзяржавы сказаў: “Трэба”…
(Канапелька: ) “А ведамства спадара Радзькова адказала: “Ёсьць”.
(Маёрчык: ) “Так. У новым законапраекце пра вышэйшую адукацыю зафіксаваны новы мэханізм разьмеркаваньня. На пачатку свайго навучаньня, студэнт — платнік ён ці бюджэтнік — будзе падпісваць кантракт. Калі ён стане маладым спэцыялістам, будзе абавязаны адпрацаваць там, куды яго пашле дзяржава. А ў разе адмовы парушальнік мусіць выплаціць суму, якую дзяржава выдаткавала на ягоную адукацыю”.
(Канапелька: ) “Нешта я не магу зразумець, якую суму ды і за што будуць яшчэ платнікі выплачваць? Яны ж не бясплатна вучыліся! Грошы ж за вучобу плацілі!”
(Маёрчык: ) “Яны грошы плацілі, але пазыцыя Міністэрства адукацыі такая, што сплачаная сума ня цалкам пакрывала выдаткі дзяржавы, і, адпаведна, гэтыя людзі яшчэ вінны пэўную суму грошай”.
(Канапелька: ) “Так. Часы бясплатнай адукацыі сышлі ў мінулае”.
(Маёрчык: ) “Франак Вячорка цікавіўся ў студэнтаў стаўленьнем да новага законапраекту, а таксама спрабаваў высьветліць, які шлях абралі цяперашнія навучэнцы ВНУ”.
(Дзяўчына: ) “Паставілася, вядома, ня вельмі добра. Хто ўзрадуецца такім навінам? Але асабіста для сябе, я думаю, вырашу гэтае пытаньне так, што я буду адпрацоўваць, але пастараюся знайсьці найбольш прывабнае для мяне месца, каб гэта ня стала праблемай”.
(Франак Вячорка: ) “А калі гэта ўсё такі станецца праблемай, і ў цябе ня зьявіцца нармальнага варыянту для адпрацоўкі? Ці гатовая ты аддаваць грошы, каб не адпрацоўваць, так бы мовіць, за свабоду? І колькі ты гатовая плаціць?”
(Дзяўчына: ) “На жаль, альбо на шчасьце, у мяне наперадзе яшчэ пяць гадоў вучобы, і я яшчэ змагу пра гэта добра падумаць. Ня ведаю, як гэта складзецца потым. Калі б у мяне цяпер узьнікла такая праблема, хутчэй за ўсё, я б заплаціла. Хутчэй за ўсё, гэта будзе сума, якую плацяць платнікі за пяць гадоў, але мы павінны будзем заплаціць гэта ўсё за адзін раз”.
(Вячорка: ) “Дзе ты знойдзеш такія грошы?”
(Дзяўчына: ) “У бацькоў, на працы, у мужа”.
(Вячорка: ) “Ці гатовыя студэнты заплаціць грошы, каб не адпрацоўваць пасьля вучобы і ня ехаць па разьмеркаваньні?”
(Хлопец: ) “Самі студэнты ня тое што не гатовыя, яны не захочуць плаціць. Тое, што яны паступілі на бясплатнае — гэта ўжо ёсьць пытаньне вельмі цяжкае. І потым разьмеркаваньне, гледзячы куды, гледзячы як. Калі ў чарнобыльскую зону — я б лепей грошы плаціў бы, таму што потым на лекі ўсё роўна болей аддасі”.
(Вячорка: ) “Як ты думаеш, колькі прыйдзецца плаціць?”
(Хлопец: ) “Я думаю, што ня менш за 5 тысяч даляраў. Ну ня менш, таму што калі так рэальна палічыць ды яны яшчэ чаго-небудзь накруцяць, якіх-небудзь адработак за лябы, яшчэ чаго-небудзь накруцяць. Рэальна будзе болей за 5 тысяч. Хто ня знойдзе грошай, што-небудзь прыдумае, у нас людзі ўсё ж такі не дурнейшыя за дзяржаву. Я супраць таго, каб прымусова разьмяркоўвалі. Калі робіце прымусовае разьмеркаваньне — плаціце нармальныя грошы”.
(Дзяўчына: ) “Усе грошы, якія дзяржава заплаціла за нас, мы ёй усё роўна не аддадзім, і адпрацоўваць патрэбна будзе. Працоўныя месцы ёсьць, працаваць камусьці патрэбна, а самастойна знайсьці працу цяпер ня так ужо і лёгка”.
(Вячорка: ) “Уявім такую сытуацыю, што цябе накіроўваюць у Хойніцкі раён. Відавочна, ты ня хочаш туды ехаць. І ў цябе ёсьць варыянт — аддаць пэўную суму грошай. Ты выбярэш што, свабоду?”
(Дзяўчына: ) “Напэўна, я паеду ў гэты самы раён. Там адраблю і атрымаю які-небудзь стаж работы. Іншых варыянтаў амаль што і няма, таму што калі ня ехаць на адпрацоўку, потым можна атрымаць яшчэ і штраф ад роднай дзяржавы. І атрымаць яшчэ вельмі вялікую колькасьць непрыемнасьцяў. Так што, калі грошай няма, трэба працаваць”.
(Вячорка: ) “Што ты выбіраеш: адпрацоўку па разьмеркаваньні ці заплаціць пэўную колькасьць грошай за свабоду? Ці не разглядаеш ты такі варыянт, што лепей заплаціць пэўную суму грошай і ўладкавацца туды, куды ты хочаш сама?”
(Дзяўчына: ) “Наўрад ці я сабе адразу змагу адшукаць такую працу, зь якой мне будзе лёгка аддаваць гэтыя грошы. Можа, прасьцей будзе адпрацаваць два-тры гады”.
Гаворкі пра надпісы на сталах
(Канапелька: ) “Ягор, ніколі не паверу, што цягам лекцыяў ты толькі тым і займаўся, што пісаў канспэкты”.
(Маёрчык: ) “Вось яна, жаночая інтуіцыя... Маеш рацыю. Натуральна, я занатоўваў ня толькі асноўныя тэзы прамовы выкладчыка”.
(Канапелька: ) “Так я і думала! А што ж ты яшчэ занатоўваў? І больш цікава — дзе? Мабыць, сваёй творчасьцю ты сталы ўпрыгожваў?”
(Маёрчык: ) “Упрыгожваў! Шчыра прызнаюся. І ня бачу ў гэтым нічога дрэннага. А сама на сталах што пісала?”
(Канапелька: ) “Не пісала!”
(Маёрчык: ) “Малявала?”
(Канапелька: ) “Не малявала! На занятках былі больш важныя справы: крыжыкі-нулікі і іншыя...”
(Маёрчык: ) “...Навучальныя прадметы”.
(Канапелька: ) “Так. А вось як дружна клясам парты дралі пасьля пісарчукоў гэтакіх — добра памятаю! А цяпер ёсьць у мяне такое адчуваньне, што багаты на забаўныя гісторыі Ягор Маёрчык выдасьць чарговую — пра сваю творчасьць на вучэбных сталах”.
(Маёрчык: ) “Сама напрасілася, цяпер слухай. На першым курсе мы займаліся ў аўдыторыі, дзе была новая мэбля. І цягам нудных лекцыяў размалёўвалі сталы і крэслы. Аднойчы на нашым факультэце заплянавалі выязное паседжаньне рэктарату. Яго вырашылі правесьці ў нашай аўдыторыі. Дэканат быў упэўнены, што там поўная чысьціня. Пра тое, што здарылася, калі ўсё кіраўніцтва ўнівэрсытэту зайшло ў аўдыторыю, мала хто ведае дакладна. Паводле факультэцкай легенды, рэктара шакавала крэсла, на якім яму давялося сядзець. Там быў такі надпіс: “Тут пабывалі азадкі...”, і далей ішоў сьпіс прозьвішчаў студэнтаў”.
(Канапелька: ) “Тваё сярод іх было?”
(Маёрчык: ) “Не, майго там не было. Сваю незадаволенасьць рэктар выказаў дэкану. Той разьюшыўся і загадаў студэнтам аддраіць сталы”.
(Канапелька: ) “Цікава было б паглядзець, як Ягор Маёрчык драіў сталы”.
(Маёрчык: ) “Да нічога мы ня мылі! Адкруцілі верхнія крышкі, перагарнулі іх. І сталы чыстыя, і сілы свае зэканомілі”.
(Канапелька: ) “Скажыце, калі ласка, якія вы вынаходлівыя!”
(Маёрчык: ) “Так, мы такія!”
(Канапелька: ) “Цікава, ці доўга сталы заставаліся чыстыя?”
(Маёрчык: ) “Нядоўга! Нейкі там тыдзень. А пасьля іх зноў упрыгожылі надпісы”.
(Канапелька: ) “М-да, надпісы, кшталту “Тут пабывалі азадкі...” шакуюць любога. Больш эстэтычныя помнікі настольнага студэнцкага фальклёру я прачытала на форумах парталу www.studenty.by. Прадэклямую толькі два вершыкі:
Хутчэй бы дадому Ну хоць на хвілінку! Каб чорнага хлеба Ўгрызьці скарынку!
І яшчэ адно чатырохрадкоўе:
Устану раніцою, Вып’ю кроплю ртуці... І пайду падохну Ў гэтым інстытуце!”
(Маёрчык: ) “Будучаму філёлягу Юрасю мы прапанавалі пачытаць парты, а пасьля распавесьці пра свае ўражаньні”.
(Маёрчык: ) “Што студэнты пішуць на партах? І што можна прачытаць на партах?”
(Юрась: ) “Апошні час я стаў заўважаць, што пачалі зьяўляцца падпісы незалежніцкага кшталту: “Жыве Беларусь!”, “NRM”. Вельмі шмат надпісаў пра выкладчыкаў. І ў кепскай форме, і ў добрай форме, ва ўсялякай форме можна сустрэць. Вельмі часты надпіс — гэта “Жыве Беларусь! Таксама сустракаў: “Жыве Беларусь, “NRM” і “Крама”!” Калі была аранжавая рэвалюцыя ва Ўкраіне, сустракаў надпісы “Сёньня Ўкраіна, заўтра Беларусь”.
(Маёрчык: ) “На сталах жа ня толькі пішуць, але й малююць. Якія малюнкі можна пабачыць на сталах?”
(Юрась: ) “Як гэта ня дзіўна, але ў год 60-годзьдзя перамогі над фашызмам вельмі часта можна сустрэць свастыку. Таксама можна сустрэць кельцкія крыжы, усялякія руны — хто па чым заганяецца”.
(Маёрчык: ) “Свастыка чаму раптам зьяўляецца на сталах?”
(Юрась: ) “Можа, гэта малююць людзі, якія не зусім разумеюць, што такое свастыка. Для іх гэта які-небудзь сьцёб, можа, мода якая. Але ёсьць людзі, якія ўсьвядомлена малююць свастыку”.
(Маёрчык: ) “Ці можна пабачыць на сталах сапраўдныя творы мастацтва?”
(Юрась: ) “Нядаўна я бачыў малюнак, карэктарам які быў зроблены. Там быў такі цудоўны букет, намаляваны а-ля Сальвадор Далі. Што тычыцца вершаванай формы, то бачыў такія вершы, якія мне не сустракаліся раней. Я так зразумеў, што гэта вершы, напісаныя самім студэнтам на лекцыі ці на пары. Вершы там былі даволі вялікія — на чатыры слупкі і больш. Ну, таксама сустракаюцца песьні: “NRM” ці Мэрылін Мэнсан. Тэкст песьняў. Нават з акордамі. Калі ўзяць Мэрыліна Мэнсана, то бачыў тэкст песьні “Антыхрыст — супэрстар”, а “NRM” бачыў “Тры чарапахі” з акордамі”.
(Маёрчык: ) “Калі чытаеце стол, якія думкі ўзьнікаюць?”
(Маёрчык: ) “Па гэтых надпісах можна ўбачыць, які быў настрой у студэнта менавіта ў той час, калі ён пісаў. Можна нават па надпісах прачытаць найноўшую гісторыю Беларусі. Шмат надпісаў было “НЕ” — гэта надпісы, што тычацца рэфэрэндуму леташняга. Таксама можна было бачыць “Хартыя’97”. Надпіс “Зубр” вельмі часта сустракаецца”.
(Маёрчык: ) “Ёсьць такая распаўсюджаная думка, што на парце звычайна пішуць, калі на лекцыі няма чаго рабіць. Хто піша на сталах?”
(Юрась: ) “Я падзяліў бы ўсіх студэнтаў на некалькі групаў. Першая група — тыя, хто піша таму, што ім няма чаго рабіць, бо яны такія лайдакі, сядзяць, думаюць, што чым спаць, лепей памаляваць. А ёсьць такія людзі, што пішуць на партах асэнсавана, якія хочуць данесьці нешта да другіх студэнтаў, якія будуць сядзець за гэтай партай пазьней. Як правіла, такія надпісы зьяўляюцца менавіта ў той час, калі ў рэспубліцы адбываюцца якіясьці палітычныя зьмены: ці то выбары прэзыдэнта, ці то рэфэрэндум, ці то нейкія палітычныя масавыя акцыі — напрыклад, Дзень Волі”.
(Маёрчык: ) “А наколькі гэта эфэктыўны мэтад данясеньня інфармацыі? Іншымі словамі, вы чытаеце тое, што напісана на парце. Вы прымаеце той самы пункт гледжаньня, вы задумваецеся, альбо вы ігнаруеце цалкам тое, што бачыце?”
(Юрась: ) “Калі браць мяне, то я прыгледжваюся, прычытваюся да гэтых надпісаў і задумваюся. Калі браць іншых студэнтаў, то я ня думаю, што 100 адсоткаў задумваецца пасьля прачытанага на парце, але адсоткаў, я думаю, 50 задумваецца, калі яны чытаюць гэта, бо гэта ж ня проста так яны зьяўляюцца, гэтыя надпісы”.
(Маёрчык: ) “Што да студэнтаў: прыемней сядзець за чыстым сталом альбо цікавей сядзець за расьпісаным?”
(Юрась: ) “Мне здаецца, што лепш студэнту сядзець за сталом расьпісаным, бо самае цяжкае — гэта сядзець перад чыстым аркушам паперы. І лепш на ім хоць нешта намаляваць, хоць якія словы напісаць, каб усё ж такі пачаўся крэатыў. І я думаю, што, каб студэнт пачаў нешта ствараць, лепш каб парты былі расьпісаныя. Тады ў яго нейкія зьяўляюцца думкі наконт гэтых надпісаў, і пачынае працаваць галава інакш. А перад чыстай партай сядзець вельмі сумна, і пачынаеш нават засынаць”.
(Канапелька: ) “Маладыя галасы” фінішуюць. У гэтым выпуску мы гаварылі пра ідэалягічную працу са студэнтамі, пра праект закону ад вышэйшай адукацыі, пра тое, што студэнты пішуць на сталах”.
(Маёрчык: ) “Водгукі на нашу праграму, а таксама ідэі і прапановы можна дасылаць на адрас moladz@tut.by”.