Кнігу “Памяць. Мастоўскі раён” перапісвае гісторык Аляксей Сабасьцян. Ён не задаволены, што першае выданьне прадстаўляе гісторыю Прынямоньня ў скажоным выглядзе. У інтэрвію нашаму радыё спадар Сабасьцян паведаміў, што менавіта ён працаваў над першай гістарычна-дакумэнтальнай хронікаю Мастоў. Аднак, паводле Сабасьцяна, канчатковы варыянт той кнігі зазнаў ідэалягічную цэнзуру.
(Сабасьцян: ) “Цэнзура – гэта райвыканкам. А ў выканкаме працуюць людзі, якія ня ведаюць гісторыі. Яны зыходзяць зь сёньняшняга дня, каб ідэалізаваць усё. Мне нават намесьніца старшыні райвыканкаму сказала, калі прачытала рукапіс: “О-о, я ня ведала, якая багатая гісторыя Мастоў!”
Паводле Аляксея Сабасьцяна, пра новае выданьне клапоціцца раённая суполка Таварыства беларускай мовы. У набор і вёрстку трапяць матэрыялы, што ў выніку кантролю ўладаў былі выкінутыя з апублікаванай выдавецтвам “Беларуская энцыклапедыя” кнігі “Памяць. Мастоўскі раён”.
(Сабасьцян: ) “Таго, што было ў той кнізе “Памяць”, мы ня будзем паўтараць. Я ў архівах адшукваў справы, дзе у лістох карыстальніка не было ніводнага подпісу, хто іх выкарыстоўваў і для чаго. Я быў першы, хто чытаў гэтыя дакумэнты, якія напісаны 100 і больш гадоў таму”.
Аляксей Сабасьцян падкрэсьліў таксама, што будуць выпраўленыя памылкі прасавецкага тэксту пра “шчасьлівае” калгаснае жыцьцё, партызанскі рух у ІІ усясьветную вайну, пра масавыя перасяленьні мясцовых жыхароў у ЗША і на поўнач Расеі на пачатку XX стагодзьдзя.
У дзяржаўным выдавецтве “Беларуская энцыклапедыя” з разуменьнем ставяцца да ініцыятывы мастоўскіх краязнаўцаў. Гаворыць рэдактар Алесь Скараход:
(Скараход: ) “Чаму ня выдаць? Чаму не дапоўніць кніжку. Гэтыя “Памяці” нельга назваць абсалютнымі ў пляне, што ўсё сказана. Вядома, не. Таму я лічу, мая такая думка, што гэта правільна. І ня толькі ў Мастах, але ёсьць чуткі, што некаторыя іншыя раёны хочуць дапоўніць кнігі “Памяць”.
Алесь Скараход нагадаў, што ў Беларусі выдадзена 147 тамоў “Памяці”. Выданьне іх пачалося ў 1985 годзе, а завершана напярэдадні сьвяткаваньня 60-годзьдзя Перамогі. 20 гадоў доўжылася праца. І, як лічыць, гісторык Ігар Кузьняцоў, плён быў да 1998 – 99 гадоў.
(Кузьняцоў: ) “Затым паступілі загады абыходзіць усе “вострыя” вуглы і праблемы, асабліва пэрыяды Вялікага Княства Літоўскага, бітву ля Воршы, палітычныя рэпрэсіі. Фактычна з апошніх двух – трох дзясяткаў кніг гэтая тэма зусім сышла. І першапачатковая задума рэалізаваная не была”.
Увогуле, па словах гісторыка Ігара Кузьняцова, кнігі “Памяць”, выдадзеныя ў апошнія пяць гадоў, адпавядаюць такой канцэпцыі гісторыі, якую хоча бачыць цяперашняя ўлада.
(Сабасьцян: ) “Цэнзура – гэта райвыканкам. А ў выканкаме працуюць людзі, якія ня ведаюць гісторыі. Яны зыходзяць зь сёньняшняга дня, каб ідэалізаваць усё. Мне нават намесьніца старшыні райвыканкаму сказала, калі прачытала рукапіс: “О-о, я ня ведала, якая багатая гісторыя Мастоў!”
Паводле Аляксея Сабасьцяна, пра новае выданьне клапоціцца раённая суполка Таварыства беларускай мовы. У набор і вёрстку трапяць матэрыялы, што ў выніку кантролю ўладаў былі выкінутыя з апублікаванай выдавецтвам “Беларуская энцыклапедыя” кнігі “Памяць. Мастоўскі раён”.
(Сабасьцян: ) “Таго, што было ў той кнізе “Памяць”, мы ня будзем паўтараць. Я ў архівах адшукваў справы, дзе у лістох карыстальніка не было ніводнага подпісу, хто іх выкарыстоўваў і для чаго. Я быў першы, хто чытаў гэтыя дакумэнты, якія напісаны 100 і больш гадоў таму”.
Аляксей Сабасьцян падкрэсьліў таксама, што будуць выпраўленыя памылкі прасавецкага тэксту пра “шчасьлівае” калгаснае жыцьцё, партызанскі рух у ІІ усясьветную вайну, пра масавыя перасяленьні мясцовых жыхароў у ЗША і на поўнач Расеі на пачатку XX стагодзьдзя.
У дзяржаўным выдавецтве “Беларуская энцыклапедыя” з разуменьнем ставяцца да ініцыятывы мастоўскіх краязнаўцаў. Гаворыць рэдактар Алесь Скараход:
(Скараход: ) “Чаму ня выдаць? Чаму не дапоўніць кніжку. Гэтыя “Памяці” нельга назваць абсалютнымі ў пляне, што ўсё сказана. Вядома, не. Таму я лічу, мая такая думка, што гэта правільна. І ня толькі ў Мастах, але ёсьць чуткі, што некаторыя іншыя раёны хочуць дапоўніць кнігі “Памяць”.
Алесь Скараход нагадаў, што ў Беларусі выдадзена 147 тамоў “Памяці”. Выданьне іх пачалося ў 1985 годзе, а завершана напярэдадні сьвяткаваньня 60-годзьдзя Перамогі. 20 гадоў доўжылася праца. І, як лічыць, гісторык Ігар Кузьняцоў, плён быў да 1998 – 99 гадоў.
(Кузьняцоў: ) “Затым паступілі загады абыходзіць усе “вострыя” вуглы і праблемы, асабліва пэрыяды Вялікага Княства Літоўскага, бітву ля Воршы, палітычныя рэпрэсіі. Фактычна з апошніх двух – трох дзясяткаў кніг гэтая тэма зусім сышла. І першапачатковая задума рэалізаваная не была”.
Увогуле, па словах гісторыка Ігара Кузьняцова, кнігі “Памяць”, выдадзеныя ў апошнія пяць гадоў, адпавядаюць такой канцэпцыі гісторыі, якую хоча бачыць цяперашняя ўлада.
