Скульптар Генадзь Лойка апавядае, што падчас падобных пленэраў сутыкаецца з адной і той жа праблемай — дэфіцытам пяску. Вось і цяпер: замовілі шэсьць грузавікоў, мясцовы сельсавет паабяцаў, але насамрэч абмежаваліся двума няпоўнымі самазваламі. Нягледзячы на гэта, пясчаная скульптура Кейстута ўражвала — ня толькі хрэстаматыйным падабенствам, але і выбраным спосабам падачы. Уражаньне такое, што зямлю разрывае магутны волат. Сам спадар Лойка на зьдзіўленыя пытаньні гледачоў — маўляў, навошта так старацца, каб заўтра такая прыгажосьць ператварылася ў пыл — адказвае словамі дэвізу пленэра: “Arena volet mitus manet”, што ў перакладзе з лацінскай — “Пясок зьлятае, міт застаецца”.
(Лойка: ) “Часта людзі прыходзяць і ўздыхаюць: ах, як гэта прыгожа, але ж гэта ўсё зь пяску, усё рассыпецца! Я адказваю словамі Хрыста: не пра гэта вы думаеце. Мы вам паказваем, як Беларусь зьнікае, рассыпаецца паміж пальцамі. Таму не губляйце мовы нашай, не губляйце нашыя легенды…”
(Карэспандэнт: ) “Гэта ўжо пяты падобны пленэр. Каго з герояў вы яшчэ ўвасобілі ў пяску?”
(Лойка: ) “У 1998 годзе ў мяне ўзьнікла ідэя наладзіць практыку для дзяцей на пяску, у кар’еры пад Заслаўем. Там упершыню прэзэнтавалі Рагнеду, якая сядзела, як фараон, — тры з паловай мэтры вышынёю. А потым дачуліся, што ў тысячным годзе Рагнеда памерла, значыць, у 2000-м трэба было яе ўшанаваць. Дамаўляліся нават, што самалёт будзе, каб зьверху можна было на яе глядзець. Не атрымалася — быў моцны вецер, самалёт на шашу сесьці ня здолеў. Але мы паказалі ўсяму сьвету, якой велічнай была Рагнеда, ажно 25 мэтраў. Потым узьнікла ідэя “Магілы льва” — натуральна, у Магілёве капалі. У Наваградку зрабілі “Карону Міндоўга”, у 2004 — Гражыну. І цяпер, калі дачуліся, што праз этнафэст ёсьць жаданьне зьвярнуць увагу грамадзкасьці на стан Крэўскага замку, узьнікла ідэя “Закутага Кейстута”: сам Кейстут, прыкуты Ягайлам, увесь пад зямлёй, і толькі некаторыя часткі цела выступаюць над травой. Мы яшчэ перацягнем усё вяроўкамі, і будзе амаль напраўду прыкуты да роднай зямелькі Кейстут”.
Генадзь Лойка расказвае, што яшчэ ў канцы 1990-х, калі выкладаў у Рэспубліканскай гімназіі-каледжы імя Ахрэмчыка, кожную зіму, за паўгоду да заплянаванага плэнэру, ставіў вучням умову: хто будзе гаварыць толькі па-беларуску, таго летам вазьму на акцыю. Якую — абяцаў сказаць толькі напярэдадні. Ад таго часу шмат ужо хто з былых научэнцаў сталі студэнтамі ці скончылі навучаньне ўвогуле, але любімай справы не закінулі.
Нягледзячы на тое, што, як і папярэднім працам, пясчанай скульптуры Кейстута наканаванае зусім нядоўнае жыцьцё, пясок запатрабуецца для рэстаўрацыі Крэўскага замку. А значыць, і сам дух героя будзе жыць ў іншым абліччы. А людзям застанецца чарговая легенда...
(Лойка: ) “Часта людзі прыходзяць і ўздыхаюць: ах, як гэта прыгожа, але ж гэта ўсё зь пяску, усё рассыпецца! Я адказваю словамі Хрыста: не пра гэта вы думаеце. Мы вам паказваем, як Беларусь зьнікае, рассыпаецца паміж пальцамі. Таму не губляйце мовы нашай, не губляйце нашыя легенды…”(Карэспандэнт: ) “Гэта ўжо пяты падобны пленэр. Каго з герояў вы яшчэ ўвасобілі ў пяску?”
(Лойка: ) “У 1998 годзе ў мяне ўзьнікла ідэя наладзіць практыку для дзяцей на пяску, у кар’еры пад Заслаўем. Там упершыню прэзэнтавалі Рагнеду, якая сядзела, як фараон, — тры з паловай мэтры вышынёю. А потым дачуліся, што ў тысячным годзе Рагнеда памерла, значыць, у 2000-м трэба было яе ўшанаваць. Дамаўляліся нават, што самалёт будзе, каб зьверху можна было на яе глядзець. Не атрымалася — быў моцны вецер, самалёт на шашу сесьці ня здолеў. Але мы паказалі ўсяму сьвету, якой велічнай была Рагнеда, ажно 25 мэтраў. Потым узьнікла ідэя “Магілы льва” — натуральна, у Магілёве капалі. У Наваградку зрабілі “Карону Міндоўга”, у 2004 — Гражыну. І цяпер, калі дачуліся, што праз этнафэст ёсьць жаданьне зьвярнуць увагу грамадзкасьці на стан Крэўскага замку, узьнікла ідэя “Закутага Кейстута”: сам Кейстут, прыкуты Ягайлам, увесь пад зямлёй, і толькі некаторыя часткі цела выступаюць над травой. Мы яшчэ перацягнем усё вяроўкамі, і будзе амаль напраўду прыкуты да роднай зямелькі Кейстут”.
Генадзь Лойка расказвае, што яшчэ ў канцы 1990-х, калі выкладаў у Рэспубліканскай гімназіі-каледжы імя Ахрэмчыка, кожную зіму, за паўгоду да заплянаванага плэнэру, ставіў вучням умову: хто будзе гаварыць толькі па-беларуску, таго летам вазьму на акцыю. Якую — абяцаў сказаць толькі напярэдадні. Ад таго часу шмат ужо хто з былых научэнцаў сталі студэнтамі ці скончылі навучаньне ўвогуле, але любімай справы не закінулі.
Нягледзячы на тое, што, як і папярэднім працам, пясчанай скульптуры Кейстута наканаванае зусім нядоўнае жыцьцё, пясок запатрабуецца для рэстаўрацыі Крэўскага замку. А значыць, і сам дух героя будзе жыць ў іншым абліччы. А людзям застанецца чарговая легенда...
