Праз тыдзень пасьля няўдалай спробы перавароту Вярхоўны Савет Беларусі стварыў адмысловую камісію. Дэпутаты мусілі даць прававую ацэнку беларускім уладам, якія актыўна падтрымалі спробу путчу. Узначаліў камісію дэпутат Ігар Пырх — супрацоўнік праваахоўных органаў з Гомелю (некалькі гадоў таму ён заўчасна памёр).
Расказвае дэпутат Лявон Дзейка, які тады выконваў асаблівыя даручэньні камісіі.
(Дзейка: ) “У камісію ўваходзілі дэпутаты розных палітычных кірункаў. Вынікам іхняе працы стаў даволі аб’ёмісты даклад, у якім указваліся пэўныя дзеяньні службовых асобаў, накіраваныя на выкананьне рашэньняў ГКЧП. Але, на мой погляд, яскравых фактаў практычна ўстанавіць не ўдалося. У многіх структурах усё было даволі добра прыхавана — падменены многія дакумэнты й г.д.”
(Карэспандэнт: ) “Інакш кажучы, відавочнага плёну ад працы камісіі не было?”
(Дзейка: ) “Так, але сэнс у гэтым, безумоўна, быў. Таму што вынікам правалу путчу была ліквідацыя кампартыі. І гэта — асноўны плён. А што да канкрэтных службовых асобаў… Многія зь іх у той час былі чыста партыйнымі функцыянэрамі высокага рангу, і, як-ніяк, уплыў партыйных органаў яшчэ заставаўся. Яны ўплывалі і на дзейнасьць Савету міністраў, і на дзейнасьць Вярхоўнага Савету — у асобе Дземянцея. Многія зь іх былі членамі ЦК КПБ, некаторыя ўваходзілі ў бюро ЦК кампартыі. І асноўны плён такі — памянёная галіна кіраваньня краінай была анулявана”.
Амаль зь першых гадзін супрацьстаяньня ў Маскве рэпартажы з барыкад перадавалі ў Менск журналісты газэты “Знамя юности”. Фотакарэспандэнт выданьня Ігар Макаловіч згадвае падзеі 20 жніўня.
(Макаловіч: ) “Страшна было, калі па Калінінскім праспэкце пайшлі танкі, пачалася страляніна (тады загінулі тры чалавекі). Народ пачаў разьбягацца, ратаваліся, хто як мог. Тады было вельмі нават страшна. У той жа час гонар перапаўняў за людзей, якія ішлі; за тых жа бабуль, што варылі бульбу й несьлі тым, хто стаяў на барыкадах. Адчувалася вялікае яднаньне народу за ідэю. Вялізную колькасьць вядомых людзей можна было ўбачыць на барыкадах — яны стаялі разам з простым народам”.
Як удакладняе Ігар Макаловіч, своеасаблівым штабам супраціву ГКЧП стала рэдакцыя газэты “Московский комсомолец”.
(Макаловіч: ) “У рэдакцыі “Московского комсомольца” мы бачылі, як працавалі журналісты. Гаспаран тэлефанаваў Пугачовай, каб тая словам выступіла на абарону дэмакратыі. Рэдакцыя была наагул як штаб, як ідэйны цэнтар. Там жа друкаваліся ўлёткі. І мы — з іншымі журналістамі — езьдзілі ў мэтро, раздавалі ўлёткі, расклейвалі іх на вуліцах. Іншымі словамі, бралі сьціплы ўдзел ува ўсім гэтым”.
Расказвае дэпутат Лявон Дзейка, які тады выконваў асаблівыя даручэньні камісіі.
(Дзейка: ) “У камісію ўваходзілі дэпутаты розных палітычных кірункаў. Вынікам іхняе працы стаў даволі аб’ёмісты даклад, у якім указваліся пэўныя дзеяньні службовых асобаў, накіраваныя на выкананьне рашэньняў ГКЧП. Але, на мой погляд, яскравых фактаў практычна ўстанавіць не ўдалося. У многіх структурах усё было даволі добра прыхавана — падменены многія дакумэнты й г.д.”
(Карэспандэнт: ) “Інакш кажучы, відавочнага плёну ад працы камісіі не было?”
(Дзейка: ) “Так, але сэнс у гэтым, безумоўна, быў. Таму што вынікам правалу путчу была ліквідацыя кампартыі. І гэта — асноўны плён. А што да канкрэтных службовых асобаў… Многія зь іх у той час былі чыста партыйнымі функцыянэрамі высокага рангу, і, як-ніяк, уплыў партыйных органаў яшчэ заставаўся. Яны ўплывалі і на дзейнасьць Савету міністраў, і на дзейнасьць Вярхоўнага Савету — у асобе Дземянцея. Многія зь іх былі членамі ЦК КПБ, некаторыя ўваходзілі ў бюро ЦК кампартыі. І асноўны плён такі — памянёная галіна кіраваньня краінай была анулявана”.
Амаль зь першых гадзін супрацьстаяньня ў Маскве рэпартажы з барыкад перадавалі ў Менск журналісты газэты “Знамя юности”. Фотакарэспандэнт выданьня Ігар Макаловіч згадвае падзеі 20 жніўня.
(Макаловіч: ) “Страшна было, калі па Калінінскім праспэкце пайшлі танкі, пачалася страляніна (тады загінулі тры чалавекі). Народ пачаў разьбягацца, ратаваліся, хто як мог. Тады было вельмі нават страшна. У той жа час гонар перапаўняў за людзей, якія ішлі; за тых жа бабуль, што варылі бульбу й несьлі тым, хто стаяў на барыкадах. Адчувалася вялікае яднаньне народу за ідэю. Вялізную колькасьць вядомых людзей можна было ўбачыць на барыкадах — яны стаялі разам з простым народам”.
Як удакладняе Ігар Макаловіч, своеасаблівым штабам супраціву ГКЧП стала рэдакцыя газэты “Московский комсомолец”.
(Макаловіч: ) “У рэдакцыі “Московского комсомольца” мы бачылі, як працавалі журналісты. Гаспаран тэлефанаваў Пугачовай, каб тая словам выступіла на абарону дэмакратыі. Рэдакцыя была наагул як штаб, як ідэйны цэнтар. Там жа друкаваліся ўлёткі. І мы — з іншымі журналістамі — езьдзілі ў мэтро, раздавалі ўлёткі, расклейвалі іх на вуліцах. Іншымі словамі, бралі сьціплы ўдзел ува ўсім гэтым”.
