Неабходнасьць падобных захадаў напярэдадні патлумачыла намесьніца кіраўніка прэзыдэнцкай адміністрацыі Натальля Пяткевіч. Паводле Пяткевіч, многія нормы дзейных правілаў аджылі сваё. Апроч таго, старыя правілы ня ўлічваюць рэаліі сёньняшняга дня: карыстаньне за рулём мабільнымі тэлефонамі, рух з уключанымі ліхтарамі ды іншыя.
Нагадаю, што рэвізію правілаў дарожнага руху летась у лістападзе ініцыяваў асабіста Аляксандр Лукашэнка. Выступаючы перад дэпутатамі Палаты прадстаўнікоў, Лукашэнка раптам абурыўся: маўляў, на вуліцы сонца сьвеціць, а “бедных кіроўцаў” ДАІ прымушае езьдзіць з уключанымі фарамі. Гэта было сказана 17 лістапада, а ўжо 19-га зьмены ў правілы былі ўнесеныя прэзыдэнцкім указам. Дзяржаўныя СМІ адразу ж падхапілі, што патрабаваньні руху з уключанымі ліхтарамі і дагэтуль выклікала абурэньне і неразуменьне як у кіроўцаў, так і ў мінакоў. Аднак, прыкладам, Алег Маркевіч, які ў канцы 90-х заснаваў Асацыяцыю ўладальнікаў і кіроўцаў аўтатранспарту, лічыць, што неабходнасьць зьменаў правілаў дарожнага руху цалкам надуманая.
(Маркевіч: ) “Не выпадае першай асобе дзяржавы займацца нават ня другараднымі, а нейкімі “пяціраднымі” праблемамі. Беларусь заўсёды была адметная дысцыплінай кіроўцаў, бо самі беларусы славяцца сваёй памяркоўнасьцю і, адпаведна, дысцыплінаванасьцю на дарогах. Тым болей, што аўтатранспарт тут – амаль паўсюдна іншамаркі, добрыя машыны ў параўнаньні зь сярэднімі “Жыгулямі” у Расеі, не магу зразумець: чаму так востра і рэзка паўстала пытаньне зьменаў у правілы дарожнага руху? Як сьведчыць досьвед, усе зьмены ўрэшце робяцца ў бок больш жорсткіх санкцыяў. Нічога добрага ў гэтым сэнсе дзяржава яшчэ не зрабіла, бо дзяржава – гэта апарат гвалту. Яна заўсёды робіць усё дзеля таго, каб “прышчаміць” правы звычайных грамадзянаў”.
Дарэчы, у ДАІ дагэтуль неадназначна ставяцца да зьменаў у правілы дарожнага руху. На патрабаваньні Лукашэнкі супрацоўнікі ДАІ тлумачылі, што карыстаньне ўключанымі ліхтарамі ў зімовы пэрыяд дазволіла зьнізіць дарожна-транспартны траўматызм. Так, колькасьць наездаў на пешаходаў скарацілася на 3%, лабавых сутыкненьняў – на 7%, сутыкненьняў на скрыжаваньнях – на 10%, а колькасьць загіблых у сьветлы час сутак – на 25%. Але да статыстыкі прэзыдэнт застаўся абыякавым. Гэтаксама, як і да досьведу суседніх краінаў – Латвіі, Літвы, Польшчы, Славаччыны, Чэхіі, дзе рух з уключанымі ліхтарамі абавязковы, няведаньне іхных правілаў не вызваляе ад адказнасьці замежных кіроўцаў.
І хоць у кантэксьце прынамсі эўрапейскіх краінаў гэтыя зьмены выглядаюць ня вельмі аргумэнтаванымі, але зьдзіўленьне выклікае нават ня гэта, а тое, што правілы дарожнага руху можна ўсенародна абмяркоўваць. Яны ж зьяўляюцца законам, які фармулююць спэцыялісты. Чаму народ павінен гэта абмяркоўваць?
Назіральнікі адзначаюць, што даўно ў краіне не было масавай дыскусіі ці рэфэрэндуму, а гэта, акрамя рэальнага вырашэньня супярэчлівай праблемы, яшчэ можа быць і спосабам адцягнуць увагу ад нейкіх іншых, ня меней, а то і болей, важных пытаньняў. Прыкладам, палітык і праваабаронца Валеры Шчукін зьвязвае гэта з жаданьнем Лукашэнкі паставіць у цень ужо разгорнутую дэмакратычнымі сіламі дыскусію пра неабходнасьць рэфэрэндуму адносна перайменаваньня прэзыдэнцкім указам сталічных праспэктаў.
(Шчукін: ) “Гэта правакацыя ад пачатку. Сюды, мне падаецца, хочуць падсунуць “дохлага ката”: ня будзе рэфэрэндуму толькі па правілах дарожнага руху, штосьці яшчэ кінуць у якасьці балясту. Што да рэфэрэндуму ў справе перайменаваньня праспэктаў, то тут справа складаная. Нават калі і будзе зарэгістраваная ініцыятыўная група, Менгарвыканкам, які будзе правяраць подпісы, створыць сытуацыю як з Казуліным у “Народнай волі”. Спэцыяльна падкінуць правакатараў, якія падпішуцца, а потым высьветліцца, што нідзе ён не падпісваўся... Абавязкова запатрабуюць подпісы як мінімум 10% ад колькасьці выбарцаў. Гэта значыць – амаль 100 тысячаў подпісаў, як у часе выбараў прэзыдэнта. І каб пры гэтым не было ніводнага парушэньня. А гэта практычна немагчыма”.
Нагадаю, што рэвізію правілаў дарожнага руху летась у лістападзе ініцыяваў асабіста Аляксандр Лукашэнка. Выступаючы перад дэпутатамі Палаты прадстаўнікоў, Лукашэнка раптам абурыўся: маўляў, на вуліцы сонца сьвеціць, а “бедных кіроўцаў” ДАІ прымушае езьдзіць з уключанымі фарамі. Гэта было сказана 17 лістапада, а ўжо 19-га зьмены ў правілы былі ўнесеныя прэзыдэнцкім указам. Дзяржаўныя СМІ адразу ж падхапілі, што патрабаваньні руху з уключанымі ліхтарамі і дагэтуль выклікала абурэньне і неразуменьне як у кіроўцаў, так і ў мінакоў. Аднак, прыкладам, Алег Маркевіч, які ў канцы 90-х заснаваў Асацыяцыю ўладальнікаў і кіроўцаў аўтатранспарту, лічыць, што неабходнасьць зьменаў правілаў дарожнага руху цалкам надуманая.
(Маркевіч: ) “Не выпадае першай асобе дзяржавы займацца нават ня другараднымі, а нейкімі “пяціраднымі” праблемамі. Беларусь заўсёды была адметная дысцыплінай кіроўцаў, бо самі беларусы славяцца сваёй памяркоўнасьцю і, адпаведна, дысцыплінаванасьцю на дарогах. Тым болей, што аўтатранспарт тут – амаль паўсюдна іншамаркі, добрыя машыны ў параўнаньні зь сярэднімі “Жыгулямі” у Расеі, не магу зразумець: чаму так востра і рэзка паўстала пытаньне зьменаў у правілы дарожнага руху? Як сьведчыць досьвед, усе зьмены ўрэшце робяцца ў бок больш жорсткіх санкцыяў. Нічога добрага ў гэтым сэнсе дзяржава яшчэ не зрабіла, бо дзяржава – гэта апарат гвалту. Яна заўсёды робіць усё дзеля таго, каб “прышчаміць” правы звычайных грамадзянаў”.
Дарэчы, у ДАІ дагэтуль неадназначна ставяцца да зьменаў у правілы дарожнага руху. На патрабаваньні Лукашэнкі супрацоўнікі ДАІ тлумачылі, што карыстаньне ўключанымі ліхтарамі ў зімовы пэрыяд дазволіла зьнізіць дарожна-транспартны траўматызм. Так, колькасьць наездаў на пешаходаў скарацілася на 3%, лабавых сутыкненьняў – на 7%, сутыкненьняў на скрыжаваньнях – на 10%, а колькасьць загіблых у сьветлы час сутак – на 25%. Але да статыстыкі прэзыдэнт застаўся абыякавым. Гэтаксама, як і да досьведу суседніх краінаў – Латвіі, Літвы, Польшчы, Славаччыны, Чэхіі, дзе рух з уключанымі ліхтарамі абавязковы, няведаньне іхных правілаў не вызваляе ад адказнасьці замежных кіроўцаў.
І хоць у кантэксьце прынамсі эўрапейскіх краінаў гэтыя зьмены выглядаюць ня вельмі аргумэнтаванымі, але зьдзіўленьне выклікае нават ня гэта, а тое, што правілы дарожнага руху можна ўсенародна абмяркоўваць. Яны ж зьяўляюцца законам, які фармулююць спэцыялісты. Чаму народ павінен гэта абмяркоўваць?
Назіральнікі адзначаюць, што даўно ў краіне не было масавай дыскусіі ці рэфэрэндуму, а гэта, акрамя рэальнага вырашэньня супярэчлівай праблемы, яшчэ можа быць і спосабам адцягнуць увагу ад нейкіх іншых, ня меней, а то і болей, важных пытаньняў. Прыкладам, палітык і праваабаронца Валеры Шчукін зьвязвае гэта з жаданьнем Лукашэнкі паставіць у цень ужо разгорнутую дэмакратычнымі сіламі дыскусію пра неабходнасьць рэфэрэндуму адносна перайменаваньня прэзыдэнцкім указам сталічных праспэктаў.
(Шчукін: ) “Гэта правакацыя ад пачатку. Сюды, мне падаецца, хочуць падсунуць “дохлага ката”: ня будзе рэфэрэндуму толькі па правілах дарожнага руху, штосьці яшчэ кінуць у якасьці балясту. Што да рэфэрэндуму ў справе перайменаваньня праспэктаў, то тут справа складаная. Нават калі і будзе зарэгістраваная ініцыятыўная група, Менгарвыканкам, які будзе правяраць подпісы, створыць сытуацыю як з Казуліным у “Народнай волі”. Спэцыяльна падкінуць правакатараў, якія падпішуцца, а потым высьветліцца, што нідзе ён не падпісваўся... Абавязкова запатрабуюць подпісы як мінімум 10% ад колькасьці выбарцаў. Гэта значыць – амаль 100 тысячаў подпісаў, як у часе выбараў прэзыдэнта. І каб пры гэтым не было ніводнага парушэньня. А гэта практычна немагчыма”.
