Лінкі ўнівэрсальнага доступу

Відокі на Віцебшчыне


Ягор Маёрчык, Відокі, Верхнядзьвінскі раён Віцебшчыны (эфір 2 сьнежня). Новая перадача сэрыі “Палітычная геаграфія”.

Калі ўяжджаеш у Відокі, першае што бачыш, — рэшткі двухпавярховых дамоў. Некалі тутэйшы калгас квітнеў, і ён будаваў такое жытло для сваіх супрацоўнікаў-вяскоўцаў. Пасьля гаспадарка заняпала. І гэты мікрараён пачаў пусьцець. Цяпер на ўсё дамы тут жыве ўсяго толькі некалі чалавек. Асноўная прычына, чаму людзі зьяжджаюць адсюль, — гэта побытавыя ўмовы. Дамы будаваліся вельмі хутка і не зусім якасна: тут працякаюць дахі, шчыліны ў сьценах такіх памераў, што можна нават прасунуць палец, вада толькі халодная, газ з балёнаў, тэлефон — вельмі рэдкая зьява, узімку халодна і вільготна, а ўлетку гэтыя кватэры не ратуюць ад сьпякоты і камароў.

Усяго восем жыхароў на цэлы мікрараён двухпавярховых дамоў. Тут засталіся тыя, каму няма куды зьяжджаць. Возьмем хаця б Мікалая Мароза. Бацькоўская хата некалі сталая на адной зь вясковых вуліцаў. Сам ён перасяліўся ў гарадзкую кватэры. Сядзібу не даглядаў, там усё і пабурылася. Людзі зь мікрараёну пачалі перасяляцца, і тут стала відаць, што дзеду Мікалаю няма куды падацца.

(Мароз: ) “Усе кватэры былі поўныя, а цяпер пустыя стаяць. Павыяжджалі. Кацельня была, і дамы ацяплялі. А цяпер яе няма — і ўсё тут. Цяпер самаацяпленьне печкай. А хто будзе ацяпляць? Дровы сам хаджу нарыхтоўваю”.

(Карэспандэнт: ) “А дровы дарагія?”

(Мароз: ) “А я ня ведаю. Я іх не набываю. Я ў кусты пайду і гальля насяку”.

На тле Мікалая Мароза ягоная колішняя суседка Ірына Курыкша вельмі нават шчасьлівая. Зь няўтульнага дому яна зьбегла да дачкі, што жыве, як тут кажуць, “у раёне” — гэта ў Верхнядзьвінску. А затым ёй выдзелілі кватэру ў цэнтры сельсавету, мястэчку Асьвя.

Баба Ірына хоць і лічыцца жыхаркаю Відокаў, але ў вёсцы яна рэдкая госьця.

(Курыкша: ) “Я тут жыла, на гэным пасёлку. Кватэра мая разьехалася. Там цякло і ўсё затаплівала, бо дах пагніў. Мэбля папсавалася — усё чыста! Далі мне кватэру і паабяцалі, што дапамогуць мне яе перарабіць. Але як было, так і засталося. Нічога яны мне не зрабілі. Толькі на словах гэта ўсё было. Я вось адна жыву, як пень пры дарозе”.

(Карэспандэнт: ) “І якія праблемы з такім жыцьцём?”

(Курыкша: ) “Зразумела, што бабе адной жыць цяжка. Вы самі ведаеце, як ёй у вёсцы жыць”.

(Карэспандэнт: ) “Не. Ня ведаю, бо я з гораду”.

(Курыкша: ) “Пераедзьце ў вёску. Годзік пажывіце, тады і даведаецеся”.

(Карэспандэнт: ) “Я лепей вас распытаю”.

(Курыкша: ) “Ха-ха-ха”.

За напаўразбураным мікрараёнам пачынаюцца звычайныя вясковыя хаты. Першая зь іх выглядае так: плот адсутнічае, замест клюмбаў, пад вокнамі быльнёг на два мэтры. Калі зазірнуць у вакно — мэблі ня так ужо і шмат. Адзін толькі ложак, пустая адключаная лядоўня і безьліч пустых бутэлек. На сьцяне хаты ад савецкага часу захавалася шыльда “Дом образцового порядка”. Гаспадароў на месцы не аказалася.

Побач жыве пэнсіянэрка Ірына Лунь. Яна ўдава, сорак гадоў бяз мужа. Аднак сама трымае парсюка, кураў, качак і нават пасеку.

(Лунь: ) “Жывеш ля такіх п’яніцаў… Крыху куды адхінесься, прыйдзеш, аж нешта сьцягнулі. Што ў агародзе вырасьце, таксама сапруць. На двары нельга кінуць ні вядро, ні рыдлёўку, ні вілы — усё ў хаты трэба заносіць”.

(Карэспандэнт: ) “А вы бы ў міліцыю зьвярнуліся”.

(Лунь: ) “А нібыта тая міліцыя дапамагае?! Зьвярнулася. І што яны?”

(Карэспандэнт: ) “Не дапамаглі?”

(Лунь: ) “Не!”

(Карэспандэнт: ) “Улады пра вас неяк клапоцяцца?”

(Лунь: ) “Нам прывезьлі штыкеціну — агароджу паставіць — і загадалі гарадзіць самім. Я ім кажу: “Няўжо я некага буду наймаць? Мне і так прыгожа! А калі вам непрыгожа, самі тады і гарадзіце”. — “Няма ў сельсавеце грошай, самі гарадзіце!” Старшыня сельсавету мне яшчэ і адказала: “Хай вас дзеці забясьпечваюць, а дзяржава вам нічога ня вінная!” Усё ж зяць з сынам узялі й агарадзілі. Я слупы сама набывала. Вось адзін слуп — 1 тысяча рублёў. З пэнсіі трэба слупы набываць”.

(Карэспандэнт: ) “І колькі з адной пэнсіі вы слупоў набываеце?”

(Лунь: ) “Гэтым разам набыла дваццаць. Я ім кажу: “Можа вы заплаціце, што мы самі гарадзілі?” Аж хто там плаціць будзе?!”

З Надзеяй Азін мы таксама размаўлялі пра жыцьцё ў Відоках. Усе традыцыйныя ў такіх выпадках пытаньні. Ды толькі вось адказвала яна бязь вялікага жаданьня і з заўважнаю напругаю.

(Карэспандэнт: ) “Што добрага ў жыцьці?”

(Азін: ) “А ў мяне ніякіх праблемаў няма. А што можа быць дрэннага?”

(Карэспандэнт: ) “А суседзі кажуць, што п’яніцы шмат крадуць”.

(Азін: ) “Можа дзесьці ў людзей і крадуць, а ў мяне ніхто нічога. А што ў мяне красьці? Яблык калі хто дзе возьме — калі ласка”.

(Карэспандэнт: ) “Гаспадарку трымаеце?”

(Азін: ) “Нічога няма. Толькі два каты ў хаце сядзяць — вось мая гаспадарка. Толькі што бульбіну пасаджу. Нам хапае, мы галодныя не сядзім. Крыўдзіцца тут ня трэба. Вось плот паставілі”.

(Карэспандэнт: ) “Плацілі за гэта?”

(Азін: ) “Не, не плацілі”.

А пра тутэйшую калектыўную гаспадарку — асобная размова. Як і шмат дзе ў Беларусі, слабы калгас тут далучылі да моцнага. У гэтым бачылі нейкае выйсьце. Аднак зьмянілася толькі тое, што зьліквідавалі некалькі фэрмаў. І цяпер даглядчыкі й даяркі з трактарыстамі езьдзяць на працу за восем кілямэтраў.

(Карэспандэнт: ) “Кажуць, што вашую гаспадарку далучылі да Асьвейскай. Лепей стала?”

(Спадарыня: ) “Усюль начальства аднолькавае. Усё залежыць ад нас, ад працаўнікоў”.

(Карэспандэнт: ) “Вас хваляць і прэміі даюць?”

(Спадарыня: ) “Ну, хто гэта нас пахваліць?”

(Карэспандэнт: ) “Як жывецца ў Відоках?”

(Спадарыня: ) “Натуральна, што добра. А чаго павінна быць дрэнна?”

(Карэспандэнт: ) “Звычайна людзі скардзяцца на малы заробак і цяжкую працу”.

(Спадарыня: ) “Кожны атрымлівае столькі, колькі ён напрацаваў. Я працую на фэрме”.

(Карэспандэнт: ) “Самае некарэктнае на сьвеце пытаньне: а зарабляеце колькі?”

(Спадарыня: ) “Малавата. Можна і болей”.

(Карэспандэнт: ) “Колькі? Даляраў сто будзе, як некалі Аляксандар Лукашэнка абяцаў?”

(Спадарыня: ) “Супакойцеся вы! 120 тысяч — выходзіць 50 даляраў”.

(Карэспандэнт: ) “А як на гэтыя грошы можна выжыць?”

(Спадарыня: ) “Трэба трымаць сваю гаспадарку. Як хто багацей пачынае жыць, на яго тады коса глядзяць. Сядзіць лайдак, нічога ня робіць і зайздросьціць, што ў таго грошай шмат”.

(Карэспандэнт: ) “А хто гэтаму лайдаку перашкаджае працаваць?”

(Спадарыня: ) “Сам сабе”.

Здавалася б каго-каго, а пэнсіянэраў аб’яднаньне гаспадарак мусіла закрануць менш за ўсе. Атрымалася зусім наадварот. Гутару з жыхаркаю Відоў — баіцца, а таму прозьвішча свайго не называе.

(Спадарыня: ) “У нас тут быў калгас, але летась зьліквідавалі. А нас папросту выкінулі. Мы як можам, так і кратаемся. У прыватнікаў трактары ёсьць. Яны нам сена пакосяць. А саўгас нам нічога не дае!”

(Карэспандэнт: ) “А самі да іх зьвярталіся?”

(Спадарыня: ) “Так. Мінулым годам такое было. Раней нам выдзялялі сенакосы. Калгас нас некалі сенакосамі забясьпечваў. А тады нашае поле пайшло пад пашу. Я патэлефанавала дырэктару: “Як нам, заменяць?” Ён мне кажа: “У цябе ёсьць дзеці. Кліч іх з гораду. Косы ў рукі — і хай ідуць па кутах і кустах, па канавах — там і касі!”

(Карэспандэнт: ) “І вы засталіся сёлета безь сенакосу?”

(Спадарыня: ) “Не, не засталіся. Землі, што адразу за вёскай, адышлі лясгасу. Але там усё лесам пасадзіць не пасьпелі. Дырэктар лясгасу нас і выручыў. Гаворыць: “Пакуль не пасаджана, касіце і карыстайцеся”.

(Карэспандэнт: ) “Але раней ці пазьней ён тыя землі засадзіць лесам. Што тады будзеце рабіць?”

(Спадарыня: ) “Тады мы ўжо пастарэем, і кароўка нам ня будзе патрэбная”.

Жыцьцё ў Відоках нічым асаблівым не вылучаецца. Яно тут ня лепшае, але й ня горшае. А папросту тыповае.
Ігар Лосік Кацярына Андрэева Ірына Слаўнікава Марына Золатава Андрэй Кузьнечык
XS
SM
MD
LG