На ўчорашні дзень афіцыйна зарэгістравалася 657 чалавек. Усіх іх можна падзяліць на чатыры групы: першая – назіральнікі ад міжнародных структураў, якія зьбіраюцца пад эгідай Бюро дэмакратычных інстытутаў і правоў чалавека, другая – ад СНД, трэцяя – замежныя дыпляматы, якія стала працуюць у Беларусі, і, нарэшце, чацьвёртая – незалежныя назіральнікі.
Хачу зьвярнуць увагу на тое, што ня ўсе яны, як гэта прадстаўляюць афіцыйныя беларускія мэдыі, назіраюць за хадою рэфэрэндуму. Прадстаўнікі БДІПЧ, напрыклад, абмежаваліся толькі выбарамі ў Палату прадстаўнікоў. Дарэчы, гэтая група будзе, мабыць, самай вялікай – агульная колькасьць доўга- й кароткатэрміновых назіральнікаў складзе каля 300 асобаў.
Ненамнога меншай будзе і група ад СНД. Але вось што цікава – калі глядзець Беларускае тэлебачаньне, то складаецца ўражаньне, што ў Менску працуюць толькі назіральнікі ад СНД. Іншых проста не паказваюць. Ну, і самая папулярная фігура сярод іх – “бацька Кандрат” – Мікалай Кандраценка, былы губэрнатар Краснадарскага краю, заўзяты камуніст і агітатар за Аляксандра Лукашэнку.
На апошніх прэзыдэнцкіх выбарах у Беларусі, якія адбываліся ў 2001 годзе, менавіта назіральнікі ад СНД сьцьвярджалі, што гэтыя выбары можна лічыць нават узорам для іншых краінаў Садружнасьці. Падобна, што сёлета будуць тыя ж самыя высновы. Я добра памятаю выніковую прэсавую канфэрэнцыю назіральнікаў ад СНД у 2001 годзе. Тады імі кіраваў Барыс Пастухоў: у мінулым – першы сакратар ВЛКСМ, а на той час старшыня камітэту расейскай Дзярждумы. Цяпер, дарэчы, ён першы намесьнік Яўгена Прымакова – прэзыдэнта гандлёва-прамысловай палаты Расеі. І ён увесь час казаў пра беспраблемнасьць і празрыстасьць беларускіх выбараў.
Але такую думку падзялялі ня ўсе. Пра эпізод з той прэсавай канфэрэнцыі ўзгадвае журналіст Раман Якаўлеўскі:
(Якаўлеўскі: ) “У гэтай групе знаходзіўся і Вячаслаў Ігруноў – на той час думскі дэпутат, зь якім я даўно знаёмы. І ён мне асабіста распавёў пра тое, як, дарэчы, у маёй выбарчай акрузе, дзе тады балятавалася Вольга Абрамава, яго не падпусьцілі да стала, дзе лічылі бюлетэні, і літаральна за шкірку выкінулі з выбарчага ўчастку. Я публічна сказаў пра гэта спадару Пастухову, а спадар Ігруноў усё гэта публічна пацьвердзіў. І гэта было ацэнена спадаром Пастуховым як асабістае меркаваньне спадара Ігрунова”.
Гэтым разам спадар Ігруноў ня трапіў у склад Дзярждумы – і ў склад групы незалежных назіральнікаў ён таксама стопрацэнтова ня трапіць. Так званыя незалежныя міжнародныя назіральнікі – гэта тыя людзі, якія прыбываюць на запрашэньне Міністэрства замежных справаў Беларусі. Амбасады Беларусі за мяжой рыхтуюць іх зь ліку так званых “сяброў Беларусі”, больш дакладна – сяброў лукашэнкаўскай Беларусі.
Гэтыя людзі – хто паводле сваіх перакананьняў, хто паводле іншых разьлікаў – едуць у Беларусь. Адны бачаць выключна тое, на што яны ўжо “запраграмаваныя”, другія проста хочуць адпачыць у Беларусі за чужыя грошы. Ня буду называць прозьвішчаў, але такіх і гэтым разам, напэўна, будзе шмат.
Варта нагадаць, што падчас кожнай выбарчай кампаніі беларускія ўлады за свой кошт запрашаюць у якасьці назіральнікаў лаяльных да Аляксандра Лукашэнкі замежнікаў, якія потым заяўляюць, што выбары прайшлі абсалютна без парушэньняў.
Хачу зьвярнуць увагу на тое, што ня ўсе яны, як гэта прадстаўляюць афіцыйныя беларускія мэдыі, назіраюць за хадою рэфэрэндуму. Прадстаўнікі БДІПЧ, напрыклад, абмежаваліся толькі выбарамі ў Палату прадстаўнікоў. Дарэчы, гэтая група будзе, мабыць, самай вялікай – агульная колькасьць доўга- й кароткатэрміновых назіральнікаў складзе каля 300 асобаў.
Ненамнога меншай будзе і група ад СНД. Але вось што цікава – калі глядзець Беларускае тэлебачаньне, то складаецца ўражаньне, што ў Менску працуюць толькі назіральнікі ад СНД. Іншых проста не паказваюць. Ну, і самая папулярная фігура сярод іх – “бацька Кандрат” – Мікалай Кандраценка, былы губэрнатар Краснадарскага краю, заўзяты камуніст і агітатар за Аляксандра Лукашэнку.
На апошніх прэзыдэнцкіх выбарах у Беларусі, якія адбываліся ў 2001 годзе, менавіта назіральнікі ад СНД сьцьвярджалі, што гэтыя выбары можна лічыць нават узорам для іншых краінаў Садружнасьці. Падобна, што сёлета будуць тыя ж самыя высновы. Я добра памятаю выніковую прэсавую канфэрэнцыю назіральнікаў ад СНД у 2001 годзе. Тады імі кіраваў Барыс Пастухоў: у мінулым – першы сакратар ВЛКСМ, а на той час старшыня камітэту расейскай Дзярждумы. Цяпер, дарэчы, ён першы намесьнік Яўгена Прымакова – прэзыдэнта гандлёва-прамысловай палаты Расеі. І ён увесь час казаў пра беспраблемнасьць і празрыстасьць беларускіх выбараў.
Але такую думку падзялялі ня ўсе. Пра эпізод з той прэсавай канфэрэнцыі ўзгадвае журналіст Раман Якаўлеўскі:
(Якаўлеўскі: ) “У гэтай групе знаходзіўся і Вячаслаў Ігруноў – на той час думскі дэпутат, зь якім я даўно знаёмы. І ён мне асабіста распавёў пра тое, як, дарэчы, у маёй выбарчай акрузе, дзе тады балятавалася Вольга Абрамава, яго не падпусьцілі да стала, дзе лічылі бюлетэні, і літаральна за шкірку выкінулі з выбарчага ўчастку. Я публічна сказаў пра гэта спадару Пастухову, а спадар Ігруноў усё гэта публічна пацьвердзіў. І гэта было ацэнена спадаром Пастуховым як асабістае меркаваньне спадара Ігрунова”.
Гэтым разам спадар Ігруноў ня трапіў у склад Дзярждумы – і ў склад групы незалежных назіральнікаў ён таксама стопрацэнтова ня трапіць. Так званыя незалежныя міжнародныя назіральнікі – гэта тыя людзі, якія прыбываюць на запрашэньне Міністэрства замежных справаў Беларусі. Амбасады Беларусі за мяжой рыхтуюць іх зь ліку так званых “сяброў Беларусі”, больш дакладна – сяброў лукашэнкаўскай Беларусі.
Гэтыя людзі – хто паводле сваіх перакананьняў, хто паводле іншых разьлікаў – едуць у Беларусь. Адны бачаць выключна тое, на што яны ўжо “запраграмаваныя”, другія проста хочуць адпачыць у Беларусі за чужыя грошы. Ня буду называць прозьвішчаў, але такіх і гэтым разам, напэўна, будзе шмат.
Варта нагадаць, што падчас кожнай выбарчай кампаніі беларускія ўлады за свой кошт запрашаюць у якасьці назіральнікаў лаяльных да Аляксандра Лукашэнкі замежнікаў, якія потым заяўляюць, што выбары прайшлі абсалютна без парушэньняў.
