Лінкі ўнівэрсальнага доступу

Слоік як архетып беларускай жанчыны


Юлія Шарова, Менск Летам для беларускіх гаспадыняў надыходзіць час займацца нарыхтоўкамі прадуктаў – іншымі словамі, закручваць слоікі на зіму. Не патрабуе доказаў тое, што закансэрваваныя садавіна й гародніна ня надта карысныя для здароўя, і што закруткі адбіраюць шмат сіл ды грошай. Для чаго ў такім разе беларускі ўсіх узростаў прысьвячаюць гэтаму занятку столькі часу?

Адказ на гэтае пытаньне я выправілася шукаць на Камароўскі рынак. З усіх жанчын, зь якімі я пагутарыла, толькі дзьве не займаюцца закруткамі наагул – адна ня мае дзе захоўваць слоікі з хатнімі нарыхтоўкамі, а другой здароўе не дазваляе ўжываць такія прадукты. Астатнія кабеты з задавальненьнем расказвалі пра тое, як танна можна набыць памідоры для кансэрваваньня, як шмат вітамінаў у смародзінавым сочыве, ці пра тое, як зімой любяць піць кампоты іхныя дзеці. Вось зь якіх прычынаў кабеты шмат гадзінаў трацяць на закруткі:

(Спадарыня: ) “Напэўна любяць. Любяць зямлю нашую”.

(Дзяўчына: ) “Усе маюць дзяцей, усе студэнты, і ўсім трэба”.

(Пэнсіянэрка: ) “Каб потым нечым паласавацца. Не, ня тое каб гэта цікава, а папросту так спрадвеку было, каб смачненькае нешта зьесьці”.

(Спадарыня: ) “Напэўна, так прынята. Бабулі нарыхтоўвалі й мы нарыхтоўваем. Можа, таму, што ў Беларусі працавіты народ? У Расеі гэтым не займаюцца, наколькі я ведаю”.

Разам з тым некаторыя мае суразмоўцы заўважаюць, што для сучаснай жанчыны закруткі сталі нечым падобным да рыбалкі для мужчын. Занятак даволі бессэнсоўны, але ж усё адно жанчыны штогод да яго вяртаюцца.

(Спадарыня: ) “Некаторыя нават спаборнічаюць: я пяцьдзесят слоікаў кампотаў, я сто слоікаў… Ёсьць такое ў некаторых, а некаторыя і так”.

(Іншая спадарыня: ) “Калі пачынаеш гэта рабіць, ёсьць спартовы інтарэс. Хочацца гэта рабіць, а потым пачынаеш: ах, ну трэба яшчэ, яшчэ й яшчэ. У гэтым сапраўды ёсьць нейкі імпэт”.

А вось адна жанчына, зь якой я гутарыла на менскай Камароўцы, сказала, што кабеты займаюцца закруткамі пераважна тады, калі ня маюць іншага занятку, каб папросту запоўніць час. У такім разе складваецца ўражаньне, што пераважнай большасьці беларусак няма чым заняцца, бо яны днямі соляць на кухні агуркі й закручваюць кампоты? Ці можна знайсьці нейкае тлумачэньне гэтай любові да слоікаў?

Псыхоляг Вольга Андрэева называе слоік архетыпам беларускай жанчыны. І ў гэтай мэтафары, на жаль, зашмат праўды. На ейную думку, закруткамі-нарыхтоўкамі займаюцца пераважна тыя людзі, якія ня маюць нічога больш цікавага ў жыцьці. Таксама такі занятак важны для людзей стэрэатыпных, якія баяцца парушаць парадак, заведзены продкамі: калі так рабіла мама, то я таксама мушу закручваць слоікі. Аматары хатніх закрутак баяцца быць не такімі, як усе. Як тлумачыць спадарыня Андрэева, ня менш важная рэч – спаборніцтва за тытул “Найлепшая гаспадыня”. Грамадзтва патрабуе ад кабеты дасканаласьці, і кабета ў сваю чаргу гэтую дасканаласьць даводзіць.

(Андрэева: ) “Жаночы пэрфэкцыянізм выхаваны культурай. У жанчыны, калі яна не дацягвае да поўнай дасканаласьці, лёгка сфармаваць пачуцьцё віны, папракаючы, што ў суседкі на тры слоікі нечага болей. І жанчына, якая падзяляе гэтыя каштоўнасьці наконт жаночай дасканаласьці, устрывожыцца ды яшчэ закруціць”.

Закруткі – занятак для людзей бедных, альбо для тых, хто баіцца беднасьці, кажа псыхоляг. Беларусы па-ранейшаму баяцца эканамічных крызысаў, вайны й галечы, таму інстынктыўна назапашваюць прадукты. А беларускім жанчынам патрэбныя нейкія дасягненьні для пацьверджаньня ўласнай значнасьці. На жаль, пакуль беларускі больш самасьцьвярджаюцца на кухні.
Ігар Лосік Кацярына Андрэева Ірына Слаўнікава Марына Золатава Андрэй Кузьнечык
XS
SM
MD
LG