Далікатна кажучы, невялікая розьніца ў гадах тым ня менш дазволіла мне трапіць у адну часавую “капсулу” і зь яшчэ нядаўняй жыхаркай амэрыканскага Кліўлэнду Аляксандрай Саковіч, якую ў дзявоцтве звалі Інай Рытар. Седзячы ў яе за па-беларуску багатым сталом, мы высьветлілі, што абое былі знаёмыя з гісторыкам Міколам Улашчыкам, а ў яе родных бацькоўскіх Ярэмічах на Наваградчыне я вудзіў рыбу, калі плыў зь сябрамі ад вытокаў Нёману да Балтыкі. Мы з гаспадыняю вучыліся на адным гістарычным факультэце БДУ; праўда, яна — у славутых Уладзімера Пічэты, Мітрафана Доўнар-Запольскага і Ўсевалада Ігнатоўскага, а я — таксама ў славутага, але наадварот Лаўрэнція Абэцэдарскага. На гістфак яе, дарэчы, прывяло імкненьне паглыбіць веды, каб напісаць раман пра Кастуся Каліноўскага.
У 1930-м яна выйшла замуж і пераехала ўсьлед за сваім абраньнікам у Маскву. Падчас “яжоўшчыны” муж Дамінік, унук паўстанца-каліноўца, быў арыштаваны і высланы на Калыму. Каб пазьбегнуць арышту, будучая пісьменьніца вяртаецца ў Беларусь. Потым была выкладчыцкая праца (1942—1944) у Наваградзкай настаўніцкай сэмінарыі, лягер перамешчаных асобаў у Заходняй Нямеччыне і вайсковы транспартны карабель, на якім яна дабралася да берагоў ЗША. Там стала жонкаю вядомага літаратара, гісторыка і грамадзкага дзеяча Аўгена Калубовіча (Каханоўскага).
Пачынаючы з 1950-х у друку ўсё часьцей зьяўляюцца ўспаміны, апавяданьні й аповесьці з подпісам: Аляксандра Саковіч. Галоўная іх тэма — лёс Беларусі і беларусаў у гады сталіншчыны і Другой сусьветнай вайны.
Я здымаю з паліцы том яе выбранай прозы “У пошуках праўды”, выдадзены Беларускім Інстытутам навукі й Мастацтва ў Нью-Ёрку (1986), перачытваю аўтограф, пакінуты цьвёрдай упэўненай рукою на самым парозе свайго 90-годзьдзя і гляджу на партрэт прыгажуні ў “матросцы” і белых каралях.
Сёньня 100 гадоў зь дня яе нараджэньня.
У 1930-м яна выйшла замуж і пераехала ўсьлед за сваім абраньнікам у Маскву. Падчас “яжоўшчыны” муж Дамінік, унук паўстанца-каліноўца, быў арыштаваны і высланы на Калыму. Каб пазьбегнуць арышту, будучая пісьменьніца вяртаецца ў Беларусь. Потым была выкладчыцкая праца (1942—1944) у Наваградзкай настаўніцкай сэмінарыі, лягер перамешчаных асобаў у Заходняй Нямеччыне і вайсковы транспартны карабель, на якім яна дабралася да берагоў ЗША. Там стала жонкаю вядомага літаратара, гісторыка і грамадзкага дзеяча Аўгена Калубовіча (Каханоўскага).
Пачынаючы з 1950-х у друку ўсё часьцей зьяўляюцца ўспаміны, апавяданьні й аповесьці з подпісам: Аляксандра Саковіч. Галоўная іх тэма — лёс Беларусі і беларусаў у гады сталіншчыны і Другой сусьветнай вайны.
Я здымаю з паліцы том яе выбранай прозы “У пошуках праўды”, выдадзены Беларускім Інстытутам навукі й Мастацтва ў Нью-Ёрку (1986), перачытваю аўтограф, пакінуты цьвёрдай упэўненай рукою на самым парозе свайго 90-годзьдзя і гляджу на партрэт прыгажуні ў “матросцы” і белых каралях.
Сёньня 100 гадоў зь дня яе нараджэньня.