Лінкі ўнівэрсальнага доступу

Барыс Хамайда: “Я веру ў перадвызначанасьць свайго лёсу”


Радыё Свабода Барыс Хамайда – удзельнік перадачы “Ў што я веру”

Раніцай 17 сакавіка 1942 года фашыстоўскія карнікі шчыльным колам атачылі мястэчка Калышкі Лёзьненскага раёну. Быў загад зьнішчыць габрэйскае гета, якое існавала тут 9 месяцаў –ніхто не павінен быў вырвацца з гэтага пякельнага кола. Карнікі падпальвалі хаты і зганялі габрэяў на цэнтральную плошчу мястэчка. Гарэла на вуліцы Лёзьненскай хата майго дзеда. На плошчы карнікі распалілі вогнішча і кідалі туды габрэйскіх немаўлят. Пахла паленым чалавечым мясам, паветра поўнілася вусьцішнымі крыкамі і стогнамі...

Маю маці, на той час сямнаццацігадовую дзяўчыну, разам з маёй бабуляй гналі па вуліцы ў напрамку да плошчы. Маці адчайна крычала, што яны не габрэі. І тут здарыўся цуд. Беларускі настаўнік з мясцовае школы Аляксандар Васільевіч Кароткін, які ішоў насустрач, раптам наблізіўся да карнікаў і сказаў ім: “Гэта так і ёсьць – яны не габрэі, а эвакуяваныя рускія людзі”.

Маці і бабуля былі бялявыя і зьнешне сапраўды не падобныя да габрэек. Адзін з карнікаў шклянымі вачыма ўтаропіўся ў настаўніка і яшчэ раз перапытаўся, ці праўду ён кажа. Той пацьвердзіў сказанае, і ніводзін мускул не здрыгануўся на ягоным твары. Можна ўявіць, чым рызыкаваў гэты мужны чалавек, у якога таксама была сям’я!

Спачатку адпусьцілі маці, а потым і бабулю. А ўсю калёну амаль у 500 чалавек пагналі ў бок вёскі Адаменкі і там расстралялі.

У гэты дзень сам Госпад Бог з дапамогай настаўніка-беларуса дараваў маёй маці жыцьцё, а гэта азначала, што зоркі на небе склаліся на маю карысьць. І праз шэсьць гадоў, раніцай 8 студзеня 1948 году я зьявіўся на сьвет.

Гэтае цудадзейнае выратаваньне сталася нашай сямейнай легендай, якую ў дзяцінстве замест казак распавядала мне маці. Праз шмат гадоў яна ў мяне спытае: “Адкуль ты такі рэвалюцыянэр?” На што я адкажу: “Ты сама мяне такім выгадавала. Я зь дзяцінства памятаю пра таго беларускага настаўніка, які ўратаваў нас усіх ад сьмерці. І цяпер я аддаю даўгі беларусам.”

Я веру ў перадвызначанасьць свайго лёсу. Вось яшчэ яскравы прыклад. Улетку 1960 году мая маці дамовілася з жыхаркай вёскі Вароны, якая праз дзень насіла нам малако, каб я два тыдні адпачыў у яе ў вёсцы. Сёньня я ўпэўнены, што тыя два тыдні я правёў недзе недалёка ад бацькоўскай хаты Валодзькі Плешчанкі. Мабыць, у Варонах мы бегалі зь ім па адной вуліцы, але ня ведалі адно аднаго. Але праз 30 гадоў лёс зьвёў нас з Уладзімерам Плешчанкам у Віцебску. І ў нас былі 16 гадоў супольнага змаганьня за Беларушчыну.

Aд самага нараджэньня маё жыцьцё перадвызначылі лёсавырашальныя моманты. І я цьвёрда веру, што ў маёй краіны таксама шчасьлівы лёс – што беларускі народ мае вялікую будучыню.

Барыса Хамайду ў Віцебску ведаюць як “прафэсійнага рэвалюцыянэра”.Ужо шмат гадоў ён нідзе не працуе, хаця мае юрыдычную адукацыю. Так званы “Сіні дом” – жылую шматпавярхоўку па вуліцы Леніна – жыхары гораду ведаюць ня толькі як асобны тапаграфічны аб’ект; сюды ідуць, каб набыць у Барыса Хамайды незалежныя газэты і часопісы, або параіцца пра нешта ці проста паразмаўляць. За некалькі апошніх год Барысу Хамайду прысудзілі дзесяткі мільёнаў штрафаў за апазыцыйную дзейнасьць.
Ігар Лосік Кацярына Андрэева Ірына Слаўнікава Марына Золатава Андрэй Кузьнечык
XS
SM
MD
LG