Юрась Беленькі ўзгадвае, што пра сваю мару -- абвесьціць Беларусь незалежнай і сувэрэннай дзяржавай лідэр БНФ Зянон Пазьняк казаў яшчэ пры стварэньні БНФ "Адраджэньне". І дэпутаты ад Фронту, вакол якіх у Вярхоўным Савеце гуртавалася дэмакратычная апазыцыя, зь першай сэсіі ішлі да гэтай мэты. Пасьля падаўленьня ў Маскве жнівеньскага путчу тая мэта стала рэальнай, расказвае спадар Беленькі:
(Беланькі: ) "Гэта было сапраўды фэнамэнальнае, фантастычнае рашэньне Пазьняка -- адразу склікаць сэсію. Я памятаю, на паседжаньні апазыцыі нехта з нашых дэпутатаў сказаў: "А навошта сьпяшацца? Путч праваліўся, усё зробім спакойна". А Пазьняк кажа: "Толькі -- зараз, толькі -- цяпер, бо ўпусьцім дзень-два і будзе позна".
Я спытаў спадара Беленькага: ці сапраўды пракамуністычная бальшыня таго парлямэнту пры спазьненьні сэсіі магла б адхіліць ініцыятывы дэмакратаў?
(Беленькі: ) "Праз два дні, калі яны паглядзелі, што ў Маскве фактычна тыя ж самыя сілы, што былі пры ўладзе ва ў СССР, пры ўладзе і засталіся, што ніхто іх караць не будзе, яны хадзілі і пыталіся: "Як цяпер нам гэта адмяніць?". Але адмяніць было ўжо немагчыма, бо, каб адмяніць, таксама патрэбна было дзьве траціны дэпутацкіх галасоў. Але мы адной трацінай ўжо блякавалі б іх захады. Таму яны і не маглі адмяніць канстытуцыйнае пытаньне".
Яшчэ адзін з дэпутатаў таго Вярхоўнага Савету -- Лявон Дзейка згадвае пра тое, што адбылося пасьля галасаваньня:
(Дзейка: ) "Сэсія скончылася пасьля 9-й гадзіны вечару. На плошчы ўжо было цёмна. Але людзі не сыходзілі, яны слухалі трансьляцыю з Авальнай залі. А Пятро Садоўскі ад паўнаты адчуваньня нават народную песьню засьпяваў на плошчы. І мне гэта добра запомнілася".
Што ж вымусіла бальшыню саступіць дэмакратам? Юрась Беленькі перакананы -- страх:
(Беленькі: ) "Фактар, які прымусіў гэтую камуністычную бальшыню, якая ні на дух не прымала незалежнасьць, прагаласаваць "за", быў страх. Вялікі страх! Бо, з аднаго боку, яны рыхтавалі для нас закратаваныя вагоны і канцлягеры каля Менску, а з другога, у іх быў жывёльны страх, што гэта зараз абернецца супраць іх. Але ж самае цікавае -- гэта было галасаваньне не розумам, не іх сутнасьцю. Гэта было галасаваньне ад страху".
Тады ўсе дэмакратычныя дэпутаты спадзяваліся на самае лепшае разьвіцьцё далейшых падзей, гаворыць Лявон Дзейка:
(Дзейка: ) "Мне ў той вечар здавалася, што мы перайшлі праз нейкі перавал. І ўжо назад ніякага адыходу ня будзе. Так мне тады падавалася..."
(Беланькі: ) "Гэта было сапраўды фэнамэнальнае, фантастычнае рашэньне Пазьняка -- адразу склікаць сэсію. Я памятаю, на паседжаньні апазыцыі нехта з нашых дэпутатаў сказаў: "А навошта сьпяшацца? Путч праваліўся, усё зробім спакойна". А Пазьняк кажа: "Толькі -- зараз, толькі -- цяпер, бо ўпусьцім дзень-два і будзе позна".
Я спытаў спадара Беленькага: ці сапраўды пракамуністычная бальшыня таго парлямэнту пры спазьненьні сэсіі магла б адхіліць ініцыятывы дэмакратаў?
(Беленькі: ) "Праз два дні, калі яны паглядзелі, што ў Маскве фактычна тыя ж самыя сілы, што былі пры ўладзе ва ў СССР, пры ўладзе і засталіся, што ніхто іх караць не будзе, яны хадзілі і пыталіся: "Як цяпер нам гэта адмяніць?". Але адмяніць было ўжо немагчыма, бо, каб адмяніць, таксама патрэбна было дзьве траціны дэпутацкіх галасоў. Але мы адной трацінай ўжо блякавалі б іх захады. Таму яны і не маглі адмяніць канстытуцыйнае пытаньне".
Яшчэ адзін з дэпутатаў таго Вярхоўнага Савету -- Лявон Дзейка згадвае пра тое, што адбылося пасьля галасаваньня:
(Дзейка: ) "Сэсія скончылася пасьля 9-й гадзіны вечару. На плошчы ўжо было цёмна. Але людзі не сыходзілі, яны слухалі трансьляцыю з Авальнай залі. А Пятро Садоўскі ад паўнаты адчуваньня нават народную песьню засьпяваў на плошчы. І мне гэта добра запомнілася".
Што ж вымусіла бальшыню саступіць дэмакратам? Юрась Беленькі перакананы -- страх:
(Беленькі: ) "Фактар, які прымусіў гэтую камуністычную бальшыню, якая ні на дух не прымала незалежнасьць, прагаласаваць "за", быў страх. Вялікі страх! Бо, з аднаго боку, яны рыхтавалі для нас закратаваныя вагоны і канцлягеры каля Менску, а з другога, у іх быў жывёльны страх, што гэта зараз абернецца супраць іх. Але ж самае цікавае -- гэта было галасаваньне не розумам, не іх сутнасьцю. Гэта было галасаваньне ад страху".
Тады ўсе дэмакратычныя дэпутаты спадзяваліся на самае лепшае разьвіцьцё далейшых падзей, гаворыць Лявон Дзейка:
(Дзейка: ) "Мне ў той вечар здавалася, што мы перайшлі праз нейкі перавал. І ўжо назад ніякага адыходу ня будзе. Так мне тады падавалася..."
