(Дракахруст: ) "На гэтым тыдні, выступаючы ў Брагіне, Лукашэнка як ніколі адназначна заявіў, што Беларусі, відаць, давядзецца будаваць ядзерны рэактар. Прынамсі, ён сказаў, што калі мы людзей папросім, патлумачым, што гэта ім трэба, а ня мне, то нас беларусы падтрымаюць у гэтым пляне. На гэты конт і раней рабілася шмат заяваў, але ўпершыню гэта было сказана адназначна. Варта адзначыць, што кантравэрсійнасьць гэтай прапановы была падкрэсьленая тым, дзе гэта было сказана, і калі – 26 красавіка, у 20-ю гадавіну Чарнобыля, у Брагіне. Ці патрэбна ўсё ж такі Беларусі атамная станцыя? Сп. Шушкевіч, як Вы лічыце?"
(Шушкевіч: ) "Калі ў стратэгічным аспэкце разглядаць праблему, і калі заўважыць, што такія краіны як, напрыклад, Францыя, дзе я тыдзень таму быў, 78% электраэнэргіі выпрацоўвае на атамных электрастанцыях, і калі мы паглядзім, на якім узроўні цяпер у сьвеце знаходзіцца тэхналёгія, каб яны не ўяўлялі сабой вялікую небясьпеку, то, па майму перакананьню, трэба рыхтаваць Беларусь да таго, каб тут зьявілася атамная энэргетыка, таму што інакш мы ня зможам прэтэндаваць на тое, каб быць цывілізаванай краінай".
(Дракахруст: ) "Сп. Дранчук, а як Вы лічыце – я так разумею Вашую пазыцыю, што станцыя непатрэбная, яе нельга будаваць у сувязі з тым, што ў Беларусі быў Чарнобыль".
(Дранчук: ) "Я мяркую адназначна і скажу адразу, што ядзерная энэргетыка – гэта, на мой погляд, беспэрспэктыўны напрамак. Я не хачу нікога пакрыўдзіць, але той, хто спрабуе выбудаваць гэтую будучыню, будучыню АЭС як віду энэргіі, як галіну энэргетыкі, то я лічу, што тут ёсьць нейкі такі патэнцыял Герастрата ў групы людзей, якія гэта ўсё рыхтуюць. Чаму я так думаю, чаму нельга будаваць АЭС у Беларусі?
Найперш, пытаньне: дзе будаваць? Ці ёсьць у нас тыя геалягічныя структуры, якія былі б бясьпечнымі, каб садзіць гэтую штучку на нашую беларускую мясцовасьць? Я ведаю, што многія вучоныя сьцьвярджаюць тое самае, што гэтых грунтоў, гэтага рэльефу і геалягічнай структуры ў нас у Беларусі няма. Яе наагул у прыродзе няма, ёсьць і такія сьцьвярджэньні, і быць ня можа. Немагчыма, напрыклад, сумясьціць аснову, на якой разьмяшчаецца АЭС, я маю на ўвазе геалягічны зрэз, з той колькасьцю вады ў грунтах, якая патрэбна для тэхналягічных працэсаў АЭС. Адпаведнай пляцоўкі сёньня няма, ёсьць варыянты, за якімі шматлікія пытаньні. Напрыклад, я чуў пра Дубровенскі варыянт, пра Шклоўскі варыянт – ня ведаю, на якіх пазыцыях сёньня стаіць група, якая ўсё гэта рухае, але ў любым выпадку, які б варыянт ні адбыўся, ён ня будзе надзейным.
Гэта першы аргумэнт. Другі: мала таго, што гэта ненадзейна ад пачатку, гэта яшчэ і вельмі дорага. Авантура гэтая абыдзецца вельмі дарагім коштам. Тут трэба купіць рэактар, ядзернае паліва, вытворчасьць генэратараў арганізаваць – ізноў такі, да некага з працягнутай рукой ісьці. Гэта цэлая галіна, цэлая вытворчая прамысловая канглямэрацыя. Трэба яна нашай адносна невялікай Беларусі? Затым: дзе захаваць адпрацаванае ядзернае паліва? Ігналіна – гэта жывы факт, жывы аргумэнт перад намі. Тут наша кіраўніцтва ці нашы міністэрствы задаюць пытаньні: ці патрэбна нам ваша паліва па суседзтву? Дык гэта ж якраз аргумэнт супраць АЭС, разумееце? Мы жадаем быць чыстымі, калі глядзім у бок Ігналіна, і ў той жа час мы ня супраць будаваць новую АЭС у сябе на Беларусі? Гэтыя адходы нам пасьля вылезуць бокам, мы гэтага ня ведаем, гэта не пралічваецца, не дыскутуецца на сёньняшні дзень".
(Дракахруст: ) "Міхась Залескі, Вы чулі пазыцыі бакоў. А які Ваш погляд на гэтую праблему?"
(Залескі: ) "Кажуць, кожны кулік сваё балота хваліць. Я гляджу на праблему з пункту гледжаньня эканаміста, і ў мяне пытаньне такое: а чаму мы гаворым "патрэбны нам рэактар ці не патрэбны?" А нам патрэбная гідраэлектрастанцыя з вадасховішчам? Патрэбна цеплавая электрастанцыя на вуглі, альбо на дровах, сьмецьці ці чым заўгодна? Нам патрэбна энэргія. А навошта нам патрэбна энэргія? Таму што ў нас такая энэргаёмістасьць. А нам патрэбна такая энэргаёмістасьць? І вось тут вылазіць пытаньне наступнае і самае галоўнае: Лукашэнка ставіць гэтую праблему дзеля таго, што ён адчувае залежнасьць ад Расеі.
Каб пазбавіцца гэтай залежнасьці, ёсьць некалькі варыянтаў: зьмяніць структуру спажываньня энэргетычную, альбо зьмяніць крыніцу энэргетычную. І паколькі мы маем эканоміку мала рухомую, мы маем эканоміку закасьцянелую, што кіруецца праз адміністратыўны рэсурс, то казаць пра зьмены нейкія эканамічныя, пра рух эканамічным шляхам да зьніжэньня энэргаёмістасьці нашага валавога нутранога прадукту – немагчыма. Значыцца, мы мусім падсілкоўвацца энэргіяй.
Калі мы мусім падсілкоўвацца энэргіяй, то тут абсалютна ўсё роўна, браць вугаль з Кузбаса, з Польшчы, ці будаваць АЭС – няма ніякай розьніцы. Бо калі казаць пра шкоднасьць, то і гідраэлектрастанцыя, і электрастанцыя на вуглі альбо на мазуце, ядзерная электрастанцыя даюць сьмецьця значна больш, чым мы хочам бачыць на сваёй зямлі".
(Дракахруст: ) "Сп. Шушкевіч, вось перада мной дадзеныя, якія падае Акадэмія навук, што пабудова станцыі абыдзецца прыкладна ў 2,5 мільярды даляраў, калі гэта на 2 мільёны кіляват, і калі вось такую станцыю пабудаваць, то дзесьці чвэрць патрэбаў Беларусі ў электраэнэргіі будзе забясьпечана гэтай станцыяй. У сувязі з магчымым падвышэньнем цэнаў на расейскі газ у разы шмат хто выказваецца за пабудову гэтай станцыі. Вось Вы чулі меркаваньні спадара Дранчука – ці пераканалі яны Вас?"
(Шушкевіч: ) "Вы ведаеце, яны мяне ня могуць пераканаць, таму што гэта не перакананьні, гэта эмоцыі, гэта вярхушкі газэтных публікацый не прафэсіяналаў, а журналістаў, якія працуюць на эмоцыях. Вы пачалі першае пытаньне. Я думаю, у 2,5 мільярды даляраў не ўкладзецца будаўніцтва такой станцыі, цяпер гэта каштуе значна болей, але ёсьць яшчэ адзін аспэкт, на які трэба зьвярнуць увагу. Тое ж, пра што казаў Залескі: каб зьменшыць энэргаспажываньне, гэта таксама вельмі цяжка, таму што ёсьць такі паказчык: калі краіна спажывае пэўную колькасьць электраэнэргіі на душу насельніцтва, то яна мае высокі ўзровень забесьпячэньня. Напрыклад – Нарвэгія: амаль 19 000 кіляват-гадзінаў у год. Там гідрарэсурсы вялікія, у Беларусі няма гэтых гідрарэсурсаў, хаця б усё выкарыстай. Няма ветраных рэсурсаў, хаця б усё выкарыстай. Таму нам трэба альбо вугаль – там бруду больш, чым ад ядзернага паліва – альбо ядзернае паліва. Усё трэба купляць, гэта ўсё правільна, усё трэба знаходзіць, але ў нас ёсьць і кваліфікацыя, і жаданьне гэта рабіць. Беларусь можа пайсьці па гэтым шляху, павінна быць нармальнае эканамічнае абгрунтаваньне.
Што да пляцоўкі, то гэта сьмешна проста выглядае, што пляцоўкі няма ў Беларусі – у Беларусі хапае пляцовак. Паглядзіце, колькі знайшлі пляцовак у Францыі. І ў любых месцах – у Бэльгіі, побач з гарадамі, проста на ўскраіне горада стаіць атамная электрастанцыя, якая забясьпечвае людзей цяплом. Так што гэта ня тое пытаньне, гэта размова не прафэсіяналаў. Павінен быць цьвярозы разьлік. І калі на сёньняшні дзень у стратэгічным пляне таньней будаваць на вуглі – давайце будаваць на вуглі. Я перакананы – я не рабіў гэтых дэталёвых разьлікаў, але магу зрабіць ацэнку – што ня можам мы адмаўляцца ад такога шляху, таму што будзем зноў на задворках.
Мы ня можам гэтага зрабіць бяз тлумачэньня людзям, што гэта дзеля іх дабрабыту павінна быць зроблена, таму што пасьля Чарнобылю, калі людзі перажылі так многа і сёньня адчуваюць гэты боль – гэта таксама, відавочна, трэба рабіць рэфэрэндум, але я б сказаў, гэта дапаможнікі. Трэба шукаць крыніцы энэргіі, паўтараю, таму што бяз гэтых крыніцаў мы ня можам быць забясьпечанай дзяржавай, і я не выключаю будаўніцтва атамнай станцыі пры разумным падыходзе да гэтага будаўніцтва".
(Дракахруст: ) "Сп. Дранчук, вось сп. Шушкевіч закінуў Вам непрафэсіяналізм, але варта сказаць, што калі ляснуў Чарнобыль, то дасталася ўсім, і прафэсіяналам, і непрафэсіяналам..."
(Дранчук: ) "Разумееце, я адразу ж хачу адказаць Станіславу Станіслававічу: я думаю, што так як я мяркуюць многія прафэсіяналы, я падкрэсьліваю гэтае слова, але як толькі гаворка заходзіць пра нейкія каштоўнасьці нетэхналягічнага кшталту, а скажам, маральныя, духоўныя – мы ўвогуле маральна, духоўна не асэнсавалі Чарнобыль. Вось чаму гэтыя гаворкі застаюцца тымі ж, якія былі 20-25 гадоў таму. Як толькі пачынаеш пра гэта гаварыць – адразу, маўляў, гэта ўсё эмоцыі. Я лічу, што сёньня дыскусія якраз не пра тэхналёгіі, а дыскусія сьвядомасьцяў. Я прачытаў нядаўна артыкул зь нямецкай газэты, "Сындром Нямеччыны". Вось там таксама гэтая дыскусія – як у люстэрку бачна, што адбываецца цяпер паміж намі. Мы ўсе гаворым трошачкі на розных мовах: эканаміст, вучоны-ядзершчык, прадстаўнік зялёнага руху.
Будаўніцтва АЭС, на мой погляд, пацягне яшчэ і магутны віток індустрыялізацыі Беларусі. Што гэта такое? Гэта ўшчыльненьне прамысловых аб''ектаў, тэхнічных камунікацый, зьнішчэньне і зачыстка краявідаў. Разумееце? Некаму не баліць за тое, што краявіды ў нас зьнішчаюцца. А мне за гэта баліць. Таму што я ежджу па Беларусі – я бачу, што было, што стала. Вось гэты параўнальны сындром мяне мучыць.
Брагінскія заявы Лукашэнкі – я ня ведаю, якую яны аснову маюць, але я б хацеў яшчэ сказаць і пра іранскі сындром. Хто яго ведае, што тут Аляксандар Рыгоравіч замышляе. Таму давайце будзем асьцярожнымі ў ацэнках гэтых заяваў. Таму што лягчэй за ўсё сказаць – так, канечне, лягчэй за ўсё быць цывілізаванай Беларусьсю, а я лічу, што самая годная і дальнабачная сёньня палітыка – гэта недалучэньне і нераспаўсюджаньне той заразы, якой зьяўляецца АЭС у сьвеце, і гэта не газэтныя публікацыі, не газэтныя вярхушкі, як сказаў сп. Шушкевіч – гэта вялікая памылка, вельмі павярхоўнае ўспрыманьне маіх аргумэнтаў".
(Дракахруст: ) "Міхась Залескі, Валер Дранчук спаслаўся на артыкул у "Wall Street Journal" аб нямецкай эканамічнай палітыцы, і там пішацца, што дылема ў Нямеччыны такая даволі змрочная: ці яна павінна будаваць АЭС, насуперак усім зялёным тэндэнцыям, якія там панавалі ў апошнія гады, ці залежаць ад вельмі своеасабліва характарнага "Газпрама". Я ведаю, што Вы займаліся вывучэньнем альтэрнатыўных сцэнараў энэргазабесьпячэньня Беларусі. Мы ўсе гаворым, што АЭС каштуе – грошай, рызыкі паўтарэньня Чарнобыля. А адмова ад АЭС чагосьці каштуе?"
(Залескі: ) "Безумоўна. Кожная стратэгія – яна можа быць ацэнена ў грошах. Нават пачнём з таго, што вось аргумэнт: больш за 2,5 мільярды каштуе электрастанцыя, толькі пабудова, а яшчэ ж ёсьць эксплюатацыйныя кошты. А калі мы на гэтыя грошы будзем увесь час імпартаваць электраэнэргію, адкуль заўгодна, па любым кошце, яна ж таксама пэўны час дасьць нам палёгку і тое забесьпячэньне, якое мы хацелі. З другога боку, існуюць беларускія дзяржаўныя праграмы, і яны ўжо зацьверджаныя і распрацаваныя на дзясяткі гадоў наперад, якія гавораць пра тое, што мы мусім перайсьці на нейкія іншыя мясцовыя крыніцы энэргіі: гідраэлектраэнэргію, пра якую казаў сп. Шушкевіч, на мясцовае паліва – пілавіньне, дровы, торф, усё што гарыць, карацей кажучы. Максымум, і я тут згодзен са Станіславам Станіслававічам, што мы можам выцягнуць зь сябе, як павучок тое павуціньне зь сябе цягне – 25% ад сучаснага забесьпячэньня мы можам сваім коштам забясьпечваць. Астатняе мы мусім альбо імпартаваць, альбо будаваць тут у сябе.
Калі казаць пра тое, што больш забруджвае, то нават на сучасным тэхналягічным узроўні больш забруджвае навакольнае асяродзьдзе вугальная электрастанцыя. Але мы павінны яшчэ казаць, што мы ня Францыя, мы хутчэй бліжэй да Ірана – як тут будзе будавацца гэтыя станцыя, кім, наколькі яна будзе тэхнічна эфэктыўная, у што нам стане далей разьбіральніцтва з гэтай станцыяй, ня кажучы ўжо пра тое, што мы зьнішчым некаторую частку таго, што мы маем. Паўстае зноў жа эканамічнае пытаньне: можа, трэба больш зарабляць, каб больш імпартаваць? і зарабляць ня толькі на тым, што мы робім, на тым тэхналягічным укладзе, на якім мы базуемся, а зарабляць на чымсьці больш сучасным, альбо нават на той самай экалёгіі – тут ёсьць пытаньне".
(Дракахруст: ) "Ужо і Міхась, і Валер прыгадалі адну з актуальных тэмаў сёньняшняй сусьветнай палітыкі, якая аказваецца пэўным чынам зьвязаная з той праблемай, якую мы абмяркоўваем – гэта Іран і ягоная ядзерная праграма. Дарэчы, выступаючы ў Брагіне ў той жа прамове Лукашэнка так вельмі спачувальна выказаўся наконт пазыцыі афіцыйнага Тэгерану – маўляў, ну дык а што, калі ёсьць вялікія дзяржавы, якія пагражаюць, то трэба ўзбройвацца. Ён яшчэ раз пашкадаваў наконт таго, што вывелі ядзерную зброю, якраз дзякуючы Станіславу Станіслававічу. І вось у мяне такое пытаньне: а вось калі стварыць у Беларусі ядзерны рэактар – наколькі хутка і наколькі магчыма на яго базе праз пэўны час стварыць бомбу?"
(Шушкевіч: ) "Ведаеце, калі выконваць законы, пад якімі падпісалася Беларусь, і міжнародныя пагадненьні, патрабаваньні МАГАТЭ, а інакш стварыць цяпер бясьпечную атамную станцыю немагчыма, то ніякай пагрозы нават для агалцелага рэжыму стварыць ядзерную зброю няма, таму што гэта затраты яшчэ большыя. Іран можа сабе гэта дазволіць, таму што ён мае многа нафтадаляраў. Заўважце, у яго іншая праблема – у яго няма праблемы энэргетыкі. І тут параўноўваць Беларусь ня трэба.
Яшчэ дзьве заўвагі: "Беларусь ня Францыя" – ня трэба ўжываць гэты тэрмін. Таму што Беларусь па кваліфікаванасьці інтэлігенцыі й рабочага кляса знаходзіцца на адным зь перадавых месцаў у сьвеце. Беларусь абганяе Расею, дзе цяпер 6% кваліфікаванага рабочага кляса, а ў нас нават 20%.
І яшчэ хацеў бы сказаць: дарагія мае, гаварыць пра сапсаваньне краявіду нельга. АЭС не псуе краявід – паглядзіце, індустрыялізацыя, як сказаў паважаны Валер, псуе краявід. Гэта памылка. Паглядзіце, што было зь індустрыялізацыяй Злучаных штатаў, з паўночнымі Вялікімі азёрамі – там быў бруд і смурод. А калі індустрыялізацыя па-сапраўднаму за гэта ўзялася, дзякуючы гэтай індустрыялізацыі ўдалося зрабіць найчысьцейшыя азёры ў сьвеце, я месяц таму там быў, там водзіцца стронга і іншая чыстая рыба. Вы ведаеце, усё залежыць ад таго, як робіцца, ня трэба адзін аспэкт праблемы разьвіваць. І мне здаецца, што цьвёрды, спакойны разьлік, пра які гаварыў спадар Залескі, ён дазволіць вызначыць, што сёньня больш лягічна рабіць – купляць і нашай працай зарабляць за пакупку, альбо будаваць і разумець, што гэтым мы забясьпечваем нашу будучыню. А што да бясьпекі, то паверце мне, што калі адпавядаць патрабаваньням сучасных тэхналёгій, то пагрозы такой лютай няма для Беларусі".
(Дракахруст: ) "Сп. Дранчук, вось нядаўна ў нашай праграме "ПРаскі акцэнт" удзельнічала Сьвятлана Алексіевіч, яна выказала такую формулу, што цывілізацыі спараджаюць толькі катастрофы. Але вось беларусы неяк прызвычаіліся, скажам, да машынаў, да сваёй індустрыі. Вось Вы, як эколяг – Вы лічыце, што беларусам трэба як бы сьвядома адмовіцца сваёй індустрыі, сваіх заводаў, ад таго ўзроўню энэргаспажываньня, якое яны практыкуюць і які ўвогуле ставіць такую праблему?"
(Дранчук: ) "Так, я менавіта гэта і хацеў сказаць. Магчыма, гэта не прагучала дастаткова выразна. Мы сёньня, так бы мовіць – энэргетычныя алькаголікі, гэта так, з майго пункту гледжаньня. І тое, што мы павінны ўсё ж такі прыняць нейкі энэргетычны "сухі закон" – я таксама лічу, што гэта неабходна. Іншая справа, што гэта трэба рабіць сапраўды з разьлікам, павінна быць палітыка, павінна быць адпаведная разумная прапаганда, дыскусіі, гэта ўсё павінна адбывацца разумна. Гэта ня тое, што я прыйшоў, сказаў, пабудавалі альбо не пабудавалі.
Я, дарэчы, згодны зь Міхасём Залескім у тым сэнсе, што трэба зарабляць для таго каб купляць энэргію. Я супраць будаўніцтва АЭС менавіта з таго пункту гледжаньня, што гэта, на мой погляд – ня годная і недальнабачная палітыка. Калі мы станем на пазыцыі недалучэньня і нераспаўсюджаньня, гэта будзе больш годна выглядаць".
(Залескі: ) "Зноў паўтаруся – Беларусь ня Францыя. І ведаеце чаму? Не таму, што ў нас кепскія спэцыялісты, а таму што ў Францыі сыстэму будаўніцтва атамных электрастанцыяў кантралюе мноства структураў, інстытутаў грамадзтва і дзяржавы. У Францыі, калі не падабаюцца працоўныя кантракты – колькі людзей выходзіла на вуліцы? Мільёны. Вось паглядзім, што будзе першага траўня – у нас каму падабаюцца працоўныя кантракты? Хто выйдзе?
Праблема ж ня ў тым, што беларусам не падабаецца іхная прырода альбо іхныя заводы. Праблема ў тым, што зараз беларусы ня маюць цывілізаваных мэханізмаў прадставіць гэта іншым чынам, акрамя як таўчыся на плошчы і біцца там адзін з адным. Хто ў нас прадстаўляе інтарэсы экалягічна арыентаванага насельніцтва ў парлямэнце? Хто ў нас прадстаўляе інтарэсы будаўнікоў АЭС у парлямэнце? А хто ў нас прадстаўляе інтарэсы нейкай трэцяй групы, якая ні за тое, ні за тое? А ніхто. А ў судзе? А яшчэ дзе-небудзь? У прэсе? Нідзе ніхто нічога не прадстаўляе. Асноўная праблема нашай атамнай электрастанцыі – недахоп свабоды. Угаворваньне нас будзе выглядаць угаворваньнем з пазыцыі таго, хто стаіць і дручок на пальцы круціць. Вось у чым праблема".
(Шушкевіч: ) "Як гэта ні дзіўна, калі мы хацелі ў 1991 годзе напрыканцы забясьпечыць Беларусь палівам, нафтай, мы зразумелі, што без вырашэньня палітычнага пытаньня, таго, кім стала Беларусь і кім стала Ўкраіна, іншыя краіны, гэтага ня вызначыць. Мы вырашалі палітычнае пытаньне, а пасьля ўжо гаварылі аб нафце, таму што зьявіліся суб''екты, якія маглі браць на сябе доўг, і пасьля яго выплачваць. Вось, фактычна, мы прыйшлі да той самай высновы. Пры дадзенай палітычнай сыстэме ў Беларусі мець надзею, што ў нас будзе бясьпечная атамная станцыя, практычна немагчыма. І тут я цалкам згодзен з маімі апанэнтамі. Больш за тое, я вам скажу: ва ўмовах такога дыктату ў сродках масавай інфармацыі немагчымая гэтая дыскусія. І Беларусь ня Францыя не таму, што тут людзі іншыя, а таму што тут улада на сёньняшні дзень страціла пачуцьцё рэальнасьці і прымушае нас жыць не па-людзку. Таму давайце вырашаць палітычнае пытаньне, а атамная станцыя вырашыцца сама сабой".
(Дранчук: ) "Я хачу сказаць, што Станіслаў Станіслававіч выказаў зараз нашае агульнае меркаваньне, я далучаюся цалкам да таго, што менавіта ў палітычнай плашчыні пераходзіць гэтае пытаньне. Яшчэ пад уражаньнем нашага Чарнобыльскага шляху, гэтай палітычнай плашчыні, пра якую мы загаварылі – мы ішлі практычна пад дубінкамі ўлады, нас загналі, тут і Міхась вельмі правільна сказаў, што нас загналі – ужо ня мы выходзім на "Чарнобыльскі шлях", а "Чарнобыльскі шлях" рухаецца пад дубінкамі. Разумееце, нас суправаджалі канваіры ад гэтай улады, гэтай дыктатуры. Таму я вельмі баюся, каб будаўніцтва АЭС у Беларусі не адбылося пад гэтым канвоем уладным".
(Дракахруст: ) "Міхась Залескі, і апошняе ў мяне пытаньне такога псыхалягічнага кшталту, на што вось зьвярнуў увагу А.Лукашэнка, выступаючы ў Брагіне: ён сказаў, што Беларусь і зараз не абароненая ад магчымай аварыі, ад магчымай катастрофы ад АЭС. Побач – Ігналіна, Смаленская станцыя, Чарнобыль. На Ваш погляд – дык можа, сапраўды пабудаваць сваю і атрымаць хоць нейкую карысьць, паколькі цалкам пазьбегнуць рызыкі, у прынцыпе, немагчыма? Наколькі Вам падаецца дарэчнай такая лёгіка?"
(Залескі: ) "Як кажуць страхоўшчыкі, за вамі стаіць упэўненасьць, а за намі – статыстыка. Ёсьць як бы праектныя, па-за праектныя аварыі і аварыі надзвычайныя, якая здарылася на Чарнобылі. Чарнобыльскага клясу станцыя – калі дваццаць мільёнаў такіх пабудаваць, адна ў год узарвецца. Калі пабудаваць адну, то раз у 20 мільёнаў гадоў яна ўзрываецца. Вось мы на тое і напаткаліся. Пагроза існуе заўсёды, але аргумэнтацыя гэтая – гэта аргумэнтацыя прамоўцы перад натоўпам, а не аргумэнтацыя праектная, аналітычная, страхавая".
(Шушкевіч: ) "Калі ў стратэгічным аспэкце разглядаць праблему, і калі заўважыць, што такія краіны як, напрыклад, Францыя, дзе я тыдзень таму быў, 78% электраэнэргіі выпрацоўвае на атамных электрастанцыях, і калі мы паглядзім, на якім узроўні цяпер у сьвеце знаходзіцца тэхналёгія, каб яны не ўяўлялі сабой вялікую небясьпеку, то, па майму перакананьню, трэба рыхтаваць Беларусь да таго, каб тут зьявілася атамная энэргетыка, таму што інакш мы ня зможам прэтэндаваць на тое, каб быць цывілізаванай краінай".
(Дракахруст: ) "Сп. Дранчук, а як Вы лічыце – я так разумею Вашую пазыцыю, што станцыя непатрэбная, яе нельга будаваць у сувязі з тым, што ў Беларусі быў Чарнобыль".
(Дранчук: ) "Я мяркую адназначна і скажу адразу, што ядзерная энэргетыка – гэта, на мой погляд, беспэрспэктыўны напрамак. Я не хачу нікога пакрыўдзіць, але той, хто спрабуе выбудаваць гэтую будучыню, будучыню АЭС як віду энэргіі, як галіну энэргетыкі, то я лічу, што тут ёсьць нейкі такі патэнцыял Герастрата ў групы людзей, якія гэта ўсё рыхтуюць. Чаму я так думаю, чаму нельга будаваць АЭС у Беларусі?
Найперш, пытаньне: дзе будаваць? Ці ёсьць у нас тыя геалягічныя структуры, якія былі б бясьпечнымі, каб садзіць гэтую штучку на нашую беларускую мясцовасьць? Я ведаю, што многія вучоныя сьцьвярджаюць тое самае, што гэтых грунтоў, гэтага рэльефу і геалягічнай структуры ў нас у Беларусі няма. Яе наагул у прыродзе няма, ёсьць і такія сьцьвярджэньні, і быць ня можа. Немагчыма, напрыклад, сумясьціць аснову, на якой разьмяшчаецца АЭС, я маю на ўвазе геалягічны зрэз, з той колькасьцю вады ў грунтах, якая патрэбна для тэхналягічных працэсаў АЭС. Адпаведнай пляцоўкі сёньня няма, ёсьць варыянты, за якімі шматлікія пытаньні. Напрыклад, я чуў пра Дубровенскі варыянт, пра Шклоўскі варыянт – ня ведаю, на якіх пазыцыях сёньня стаіць група, якая ўсё гэта рухае, але ў любым выпадку, які б варыянт ні адбыўся, ён ня будзе надзейным.
Гэта першы аргумэнт. Другі: мала таго, што гэта ненадзейна ад пачатку, гэта яшчэ і вельмі дорага. Авантура гэтая абыдзецца вельмі дарагім коштам. Тут трэба купіць рэактар, ядзернае паліва, вытворчасьць генэратараў арганізаваць – ізноў такі, да некага з працягнутай рукой ісьці. Гэта цэлая галіна, цэлая вытворчая прамысловая канглямэрацыя. Трэба яна нашай адносна невялікай Беларусі? Затым: дзе захаваць адпрацаванае ядзернае паліва? Ігналіна – гэта жывы факт, жывы аргумэнт перад намі. Тут наша кіраўніцтва ці нашы міністэрствы задаюць пытаньні: ці патрэбна нам ваша паліва па суседзтву? Дык гэта ж якраз аргумэнт супраць АЭС, разумееце? Мы жадаем быць чыстымі, калі глядзім у бок Ігналіна, і ў той жа час мы ня супраць будаваць новую АЭС у сябе на Беларусі? Гэтыя адходы нам пасьля вылезуць бокам, мы гэтага ня ведаем, гэта не пралічваецца, не дыскутуецца на сёньняшні дзень".
(Дракахруст: ) "Міхась Залескі, Вы чулі пазыцыі бакоў. А які Ваш погляд на гэтую праблему?"
(Залескі: ) "Кажуць, кожны кулік сваё балота хваліць. Я гляджу на праблему з пункту гледжаньня эканаміста, і ў мяне пытаньне такое: а чаму мы гаворым "патрэбны нам рэактар ці не патрэбны?" А нам патрэбная гідраэлектрастанцыя з вадасховішчам? Патрэбна цеплавая электрастанцыя на вуглі, альбо на дровах, сьмецьці ці чым заўгодна? Нам патрэбна энэргія. А навошта нам патрэбна энэргія? Таму што ў нас такая энэргаёмістасьць. А нам патрэбна такая энэргаёмістасьць? І вось тут вылазіць пытаньне наступнае і самае галоўнае: Лукашэнка ставіць гэтую праблему дзеля таго, што ён адчувае залежнасьць ад Расеі.
Каб пазбавіцца гэтай залежнасьці, ёсьць некалькі варыянтаў: зьмяніць структуру спажываньня энэргетычную, альбо зьмяніць крыніцу энэргетычную. І паколькі мы маем эканоміку мала рухомую, мы маем эканоміку закасьцянелую, што кіруецца праз адміністратыўны рэсурс, то казаць пра зьмены нейкія эканамічныя, пра рух эканамічным шляхам да зьніжэньня энэргаёмістасьці нашага валавога нутранога прадукту – немагчыма. Значыцца, мы мусім падсілкоўвацца энэргіяй.
Калі мы мусім падсілкоўвацца энэргіяй, то тут абсалютна ўсё роўна, браць вугаль з Кузбаса, з Польшчы, ці будаваць АЭС – няма ніякай розьніцы. Бо калі казаць пра шкоднасьць, то і гідраэлектрастанцыя, і электрастанцыя на вуглі альбо на мазуце, ядзерная электрастанцыя даюць сьмецьця значна больш, чым мы хочам бачыць на сваёй зямлі".
(Дракахруст: ) "Сп. Шушкевіч, вось перада мной дадзеныя, якія падае Акадэмія навук, што пабудова станцыі абыдзецца прыкладна ў 2,5 мільярды даляраў, калі гэта на 2 мільёны кіляват, і калі вось такую станцыю пабудаваць, то дзесьці чвэрць патрэбаў Беларусі ў электраэнэргіі будзе забясьпечана гэтай станцыяй. У сувязі з магчымым падвышэньнем цэнаў на расейскі газ у разы шмат хто выказваецца за пабудову гэтай станцыі. Вось Вы чулі меркаваньні спадара Дранчука – ці пераканалі яны Вас?"
(Шушкевіч: ) "Вы ведаеце, яны мяне ня могуць пераканаць, таму што гэта не перакананьні, гэта эмоцыі, гэта вярхушкі газэтных публікацый не прафэсіяналаў, а журналістаў, якія працуюць на эмоцыях. Вы пачалі першае пытаньне. Я думаю, у 2,5 мільярды даляраў не ўкладзецца будаўніцтва такой станцыі, цяпер гэта каштуе значна болей, але ёсьць яшчэ адзін аспэкт, на які трэба зьвярнуць увагу. Тое ж, пра што казаў Залескі: каб зьменшыць энэргаспажываньне, гэта таксама вельмі цяжка, таму што ёсьць такі паказчык: калі краіна спажывае пэўную колькасьць электраэнэргіі на душу насельніцтва, то яна мае высокі ўзровень забесьпячэньня. Напрыклад – Нарвэгія: амаль 19 000 кіляват-гадзінаў у год. Там гідрарэсурсы вялікія, у Беларусі няма гэтых гідрарэсурсаў, хаця б усё выкарыстай. Няма ветраных рэсурсаў, хаця б усё выкарыстай. Таму нам трэба альбо вугаль – там бруду больш, чым ад ядзернага паліва – альбо ядзернае паліва. Усё трэба купляць, гэта ўсё правільна, усё трэба знаходзіць, але ў нас ёсьць і кваліфікацыя, і жаданьне гэта рабіць. Беларусь можа пайсьці па гэтым шляху, павінна быць нармальнае эканамічнае абгрунтаваньне.
Што да пляцоўкі, то гэта сьмешна проста выглядае, што пляцоўкі няма ў Беларусі – у Беларусі хапае пляцовак. Паглядзіце, колькі знайшлі пляцовак у Францыі. І ў любых месцах – у Бэльгіі, побач з гарадамі, проста на ўскраіне горада стаіць атамная электрастанцыя, якая забясьпечвае людзей цяплом. Так што гэта ня тое пытаньне, гэта размова не прафэсіяналаў. Павінен быць цьвярозы разьлік. І калі на сёньняшні дзень у стратэгічным пляне таньней будаваць на вуглі – давайце будаваць на вуглі. Я перакананы – я не рабіў гэтых дэталёвых разьлікаў, але магу зрабіць ацэнку – што ня можам мы адмаўляцца ад такога шляху, таму што будзем зноў на задворках.
Мы ня можам гэтага зрабіць бяз тлумачэньня людзям, што гэта дзеля іх дабрабыту павінна быць зроблена, таму што пасьля Чарнобылю, калі людзі перажылі так многа і сёньня адчуваюць гэты боль – гэта таксама, відавочна, трэба рабіць рэфэрэндум, але я б сказаў, гэта дапаможнікі. Трэба шукаць крыніцы энэргіі, паўтараю, таму што бяз гэтых крыніцаў мы ня можам быць забясьпечанай дзяржавай, і я не выключаю будаўніцтва атамнай станцыі пры разумным падыходзе да гэтага будаўніцтва".
(Дракахруст: ) "Сп. Дранчук, вось сп. Шушкевіч закінуў Вам непрафэсіяналізм, але варта сказаць, што калі ляснуў Чарнобыль, то дасталася ўсім, і прафэсіяналам, і непрафэсіяналам..."
(Дранчук: ) "Разумееце, я адразу ж хачу адказаць Станіславу Станіслававічу: я думаю, што так як я мяркуюць многія прафэсіяналы, я падкрэсьліваю гэтае слова, але як толькі гаворка заходзіць пра нейкія каштоўнасьці нетэхналягічнага кшталту, а скажам, маральныя, духоўныя – мы ўвогуле маральна, духоўна не асэнсавалі Чарнобыль. Вось чаму гэтыя гаворкі застаюцца тымі ж, якія былі 20-25 гадоў таму. Як толькі пачынаеш пра гэта гаварыць – адразу, маўляў, гэта ўсё эмоцыі. Я лічу, што сёньня дыскусія якраз не пра тэхналёгіі, а дыскусія сьвядомасьцяў. Я прачытаў нядаўна артыкул зь нямецкай газэты, "Сындром Нямеччыны". Вось там таксама гэтая дыскусія – як у люстэрку бачна, што адбываецца цяпер паміж намі. Мы ўсе гаворым трошачкі на розных мовах: эканаміст, вучоны-ядзершчык, прадстаўнік зялёнага руху.
Будаўніцтва АЭС, на мой погляд, пацягне яшчэ і магутны віток індустрыялізацыі Беларусі. Што гэта такое? Гэта ўшчыльненьне прамысловых аб''ектаў, тэхнічных камунікацый, зьнішчэньне і зачыстка краявідаў. Разумееце? Некаму не баліць за тое, што краявіды ў нас зьнішчаюцца. А мне за гэта баліць. Таму што я ежджу па Беларусі – я бачу, што было, што стала. Вось гэты параўнальны сындром мяне мучыць.
Брагінскія заявы Лукашэнкі – я ня ведаю, якую яны аснову маюць, але я б хацеў яшчэ сказаць і пра іранскі сындром. Хто яго ведае, што тут Аляксандар Рыгоравіч замышляе. Таму давайце будзем асьцярожнымі ў ацэнках гэтых заяваў. Таму што лягчэй за ўсё сказаць – так, канечне, лягчэй за ўсё быць цывілізаванай Беларусьсю, а я лічу, што самая годная і дальнабачная сёньня палітыка – гэта недалучэньне і нераспаўсюджаньне той заразы, якой зьяўляецца АЭС у сьвеце, і гэта не газэтныя публікацыі, не газэтныя вярхушкі, як сказаў сп. Шушкевіч – гэта вялікая памылка, вельмі павярхоўнае ўспрыманьне маіх аргумэнтаў".
(Дракахруст: ) "Міхась Залескі, Валер Дранчук спаслаўся на артыкул у "Wall Street Journal" аб нямецкай эканамічнай палітыцы, і там пішацца, што дылема ў Нямеччыны такая даволі змрочная: ці яна павінна будаваць АЭС, насуперак усім зялёным тэндэнцыям, якія там панавалі ў апошнія гады, ці залежаць ад вельмі своеасабліва характарнага "Газпрама". Я ведаю, што Вы займаліся вывучэньнем альтэрнатыўных сцэнараў энэргазабесьпячэньня Беларусі. Мы ўсе гаворым, што АЭС каштуе – грошай, рызыкі паўтарэньня Чарнобыля. А адмова ад АЭС чагосьці каштуе?"
(Залескі: ) "Безумоўна. Кожная стратэгія – яна можа быць ацэнена ў грошах. Нават пачнём з таго, што вось аргумэнт: больш за 2,5 мільярды каштуе электрастанцыя, толькі пабудова, а яшчэ ж ёсьць эксплюатацыйныя кошты. А калі мы на гэтыя грошы будзем увесь час імпартаваць электраэнэргію, адкуль заўгодна, па любым кошце, яна ж таксама пэўны час дасьць нам палёгку і тое забесьпячэньне, якое мы хацелі. З другога боку, існуюць беларускія дзяржаўныя праграмы, і яны ўжо зацьверджаныя і распрацаваныя на дзясяткі гадоў наперад, якія гавораць пра тое, што мы мусім перайсьці на нейкія іншыя мясцовыя крыніцы энэргіі: гідраэлектраэнэргію, пра якую казаў сп. Шушкевіч, на мясцовае паліва – пілавіньне, дровы, торф, усё што гарыць, карацей кажучы. Максымум, і я тут згодзен са Станіславам Станіслававічам, што мы можам выцягнуць зь сябе, як павучок тое павуціньне зь сябе цягне – 25% ад сучаснага забесьпячэньня мы можам сваім коштам забясьпечваць. Астатняе мы мусім альбо імпартаваць, альбо будаваць тут у сябе.
Калі казаць пра тое, што больш забруджвае, то нават на сучасным тэхналягічным узроўні больш забруджвае навакольнае асяродзьдзе вугальная электрастанцыя. Але мы павінны яшчэ казаць, што мы ня Францыя, мы хутчэй бліжэй да Ірана – як тут будзе будавацца гэтыя станцыя, кім, наколькі яна будзе тэхнічна эфэктыўная, у што нам стане далей разьбіральніцтва з гэтай станцыяй, ня кажучы ўжо пра тое, што мы зьнішчым некаторую частку таго, што мы маем. Паўстае зноў жа эканамічнае пытаньне: можа, трэба больш зарабляць, каб больш імпартаваць? і зарабляць ня толькі на тым, што мы робім, на тым тэхналягічным укладзе, на якім мы базуемся, а зарабляць на чымсьці больш сучасным, альбо нават на той самай экалёгіі – тут ёсьць пытаньне".
(Дракахруст: ) "Ужо і Міхась, і Валер прыгадалі адну з актуальных тэмаў сёньняшняй сусьветнай палітыкі, якая аказваецца пэўным чынам зьвязаная з той праблемай, якую мы абмяркоўваем – гэта Іран і ягоная ядзерная праграма. Дарэчы, выступаючы ў Брагіне ў той жа прамове Лукашэнка так вельмі спачувальна выказаўся наконт пазыцыі афіцыйнага Тэгерану – маўляў, ну дык а што, калі ёсьць вялікія дзяржавы, якія пагражаюць, то трэба ўзбройвацца. Ён яшчэ раз пашкадаваў наконт таго, што вывелі ядзерную зброю, якраз дзякуючы Станіславу Станіслававічу. І вось у мяне такое пытаньне: а вось калі стварыць у Беларусі ядзерны рэактар – наколькі хутка і наколькі магчыма на яго базе праз пэўны час стварыць бомбу?"
(Шушкевіч: ) "Ведаеце, калі выконваць законы, пад якімі падпісалася Беларусь, і міжнародныя пагадненьні, патрабаваньні МАГАТЭ, а інакш стварыць цяпер бясьпечную атамную станцыю немагчыма, то ніякай пагрозы нават для агалцелага рэжыму стварыць ядзерную зброю няма, таму што гэта затраты яшчэ большыя. Іран можа сабе гэта дазволіць, таму што ён мае многа нафтадаляраў. Заўважце, у яго іншая праблема – у яго няма праблемы энэргетыкі. І тут параўноўваць Беларусь ня трэба.
Яшчэ дзьве заўвагі: "Беларусь ня Францыя" – ня трэба ўжываць гэты тэрмін. Таму што Беларусь па кваліфікаванасьці інтэлігенцыі й рабочага кляса знаходзіцца на адным зь перадавых месцаў у сьвеце. Беларусь абганяе Расею, дзе цяпер 6% кваліфікаванага рабочага кляса, а ў нас нават 20%.
І яшчэ хацеў бы сказаць: дарагія мае, гаварыць пра сапсаваньне краявіду нельга. АЭС не псуе краявід – паглядзіце, індустрыялізацыя, як сказаў паважаны Валер, псуе краявід. Гэта памылка. Паглядзіце, што было зь індустрыялізацыяй Злучаных штатаў, з паўночнымі Вялікімі азёрамі – там быў бруд і смурод. А калі індустрыялізацыя па-сапраўднаму за гэта ўзялася, дзякуючы гэтай індустрыялізацыі ўдалося зрабіць найчысьцейшыя азёры ў сьвеце, я месяц таму там быў, там водзіцца стронга і іншая чыстая рыба. Вы ведаеце, усё залежыць ад таго, як робіцца, ня трэба адзін аспэкт праблемы разьвіваць. І мне здаецца, што цьвёрды, спакойны разьлік, пра які гаварыў спадар Залескі, ён дазволіць вызначыць, што сёньня больш лягічна рабіць – купляць і нашай працай зарабляць за пакупку, альбо будаваць і разумець, што гэтым мы забясьпечваем нашу будучыню. А што да бясьпекі, то паверце мне, што калі адпавядаць патрабаваньням сучасных тэхналёгій, то пагрозы такой лютай няма для Беларусі".
(Дракахруст: ) "Сп. Дранчук, вось нядаўна ў нашай праграме "ПРаскі акцэнт" удзельнічала Сьвятлана Алексіевіч, яна выказала такую формулу, што цывілізацыі спараджаюць толькі катастрофы. Але вось беларусы неяк прызвычаіліся, скажам, да машынаў, да сваёй індустрыі. Вось Вы, як эколяг – Вы лічыце, што беларусам трэба як бы сьвядома адмовіцца сваёй індустрыі, сваіх заводаў, ад таго ўзроўню энэргаспажываньня, якое яны практыкуюць і які ўвогуле ставіць такую праблему?"
(Дранчук: ) "Так, я менавіта гэта і хацеў сказаць. Магчыма, гэта не прагучала дастаткова выразна. Мы сёньня, так бы мовіць – энэргетычныя алькаголікі, гэта так, з майго пункту гледжаньня. І тое, што мы павінны ўсё ж такі прыняць нейкі энэргетычны "сухі закон" – я таксама лічу, што гэта неабходна. Іншая справа, што гэта трэба рабіць сапраўды з разьлікам, павінна быць палітыка, павінна быць адпаведная разумная прапаганда, дыскусіі, гэта ўсё павінна адбывацца разумна. Гэта ня тое, што я прыйшоў, сказаў, пабудавалі альбо не пабудавалі.
Я, дарэчы, згодны зь Міхасём Залескім у тым сэнсе, што трэба зарабляць для таго каб купляць энэргію. Я супраць будаўніцтва АЭС менавіта з таго пункту гледжаньня, што гэта, на мой погляд – ня годная і недальнабачная палітыка. Калі мы станем на пазыцыі недалучэньня і нераспаўсюджаньня, гэта будзе больш годна выглядаць".
(Залескі: ) "Зноў паўтаруся – Беларусь ня Францыя. І ведаеце чаму? Не таму, што ў нас кепскія спэцыялісты, а таму што ў Францыі сыстэму будаўніцтва атамных электрастанцыяў кантралюе мноства структураў, інстытутаў грамадзтва і дзяржавы. У Францыі, калі не падабаюцца працоўныя кантракты – колькі людзей выходзіла на вуліцы? Мільёны. Вось паглядзім, што будзе першага траўня – у нас каму падабаюцца працоўныя кантракты? Хто выйдзе?
Праблема ж ня ў тым, што беларусам не падабаецца іхная прырода альбо іхныя заводы. Праблема ў тым, што зараз беларусы ня маюць цывілізаваных мэханізмаў прадставіць гэта іншым чынам, акрамя як таўчыся на плошчы і біцца там адзін з адным. Хто ў нас прадстаўляе інтарэсы экалягічна арыентаванага насельніцтва ў парлямэнце? Хто ў нас прадстаўляе інтарэсы будаўнікоў АЭС у парлямэнце? А хто ў нас прадстаўляе інтарэсы нейкай трэцяй групы, якая ні за тое, ні за тое? А ніхто. А ў судзе? А яшчэ дзе-небудзь? У прэсе? Нідзе ніхто нічога не прадстаўляе. Асноўная праблема нашай атамнай электрастанцыі – недахоп свабоды. Угаворваньне нас будзе выглядаць угаворваньнем з пазыцыі таго, хто стаіць і дручок на пальцы круціць. Вось у чым праблема".
(Шушкевіч: ) "Як гэта ні дзіўна, калі мы хацелі ў 1991 годзе напрыканцы забясьпечыць Беларусь палівам, нафтай, мы зразумелі, што без вырашэньня палітычнага пытаньня, таго, кім стала Беларусь і кім стала Ўкраіна, іншыя краіны, гэтага ня вызначыць. Мы вырашалі палітычнае пытаньне, а пасьля ўжо гаварылі аб нафце, таму што зьявіліся суб''екты, якія маглі браць на сябе доўг, і пасьля яго выплачваць. Вось, фактычна, мы прыйшлі да той самай высновы. Пры дадзенай палітычнай сыстэме ў Беларусі мець надзею, што ў нас будзе бясьпечная атамная станцыя, практычна немагчыма. І тут я цалкам згодзен з маімі апанэнтамі. Больш за тое, я вам скажу: ва ўмовах такога дыктату ў сродках масавай інфармацыі немагчымая гэтая дыскусія. І Беларусь ня Францыя не таму, што тут людзі іншыя, а таму што тут улада на сёньняшні дзень страціла пачуцьцё рэальнасьці і прымушае нас жыць не па-людзку. Таму давайце вырашаць палітычнае пытаньне, а атамная станцыя вырашыцца сама сабой".
(Дранчук: ) "Я хачу сказаць, што Станіслаў Станіслававіч выказаў зараз нашае агульнае меркаваньне, я далучаюся цалкам да таго, што менавіта ў палітычнай плашчыні пераходзіць гэтае пытаньне. Яшчэ пад уражаньнем нашага Чарнобыльскага шляху, гэтай палітычнай плашчыні, пра якую мы загаварылі – мы ішлі практычна пад дубінкамі ўлады, нас загналі, тут і Міхась вельмі правільна сказаў, што нас загналі – ужо ня мы выходзім на "Чарнобыльскі шлях", а "Чарнобыльскі шлях" рухаецца пад дубінкамі. Разумееце, нас суправаджалі канваіры ад гэтай улады, гэтай дыктатуры. Таму я вельмі баюся, каб будаўніцтва АЭС у Беларусі не адбылося пад гэтым канвоем уладным".
(Дракахруст: ) "Міхась Залескі, і апошняе ў мяне пытаньне такога псыхалягічнага кшталту, на што вось зьвярнуў увагу А.Лукашэнка, выступаючы ў Брагіне: ён сказаў, што Беларусь і зараз не абароненая ад магчымай аварыі, ад магчымай катастрофы ад АЭС. Побач – Ігналіна, Смаленская станцыя, Чарнобыль. На Ваш погляд – дык можа, сапраўды пабудаваць сваю і атрымаць хоць нейкую карысьць, паколькі цалкам пазьбегнуць рызыкі, у прынцыпе, немагчыма? Наколькі Вам падаецца дарэчнай такая лёгіка?"
(Залескі: ) "Як кажуць страхоўшчыкі, за вамі стаіць упэўненасьць, а за намі – статыстыка. Ёсьць як бы праектныя, па-за праектныя аварыі і аварыі надзвычайныя, якая здарылася на Чарнобылі. Чарнобыльскага клясу станцыя – калі дваццаць мільёнаў такіх пабудаваць, адна ў год узарвецца. Калі пабудаваць адну, то раз у 20 мільёнаў гадоў яна ўзрываецца. Вось мы на тое і напаткаліся. Пагроза існуе заўсёды, але аргумэнтацыя гэтая – гэта аргумэнтацыя прамоўцы перад натоўпам, а не аргумэнтацыя праектная, аналітычная, страхавая".
