Новая перадача сэрыі “Экспэртыза Свабоды”.
Удзельнікі: эканаміст Аляксандар Чубрык і аглядальнік газэты “Белорусы и рынок” Кастусь Скуратовіч.
Чаму ў Беларусі высокія валавыя паказчыкі?
Валер Карбалевіч: “Выглядае, што паказчыкі разьвіцьця беларускай эканомікі па выніках дзевяці месяцаў даволі добрыя.
Рост валавога ўнутранага прадукту — 8,4%, рост рэальных грашовых даходаў насельніцтва — 16,2%. Растуць замежныя інвэстыцыі й прапановы замежнага капіталу.
Для любой краіны такія паказчыкі выглядалі б як выдатныя. Як сказаў прэм’ер Сідорскі на паседжаньні ўраду, усё гэта сьведчыць пра поўную адаптацыю эканомікі да павелічэньня цэнаў на энэрганосьбіты. Ці сапраўды гэта так?”
Аляксандар Чубрык: “Зьнешне вынікі сапраўды выглядаюць нядрэннымі. Але калі глядзець на тэндэнцыю, то нават па валавых паказчыках малюнак выглядае ня лепшым. Летась ВУП вырас на 10%, а цяпер толькі на 8,4%. Прычым, нават сёлета з кожным кварталам тэмп росту ВУП памяншаецца.
Трэба адзначыць, што ў гэтым годзе складваюцца вельмі спрыяльныя вонкавыя ўмовы разьвіцьця беларускай эканомікі. Як і тры гады таму, істотна павялічыліся ўсясьветныя цэны на нафтапрадукты, чорныя мэталы ды іншыя сыравінныя тавары. Дарэчы, тады ў 2004 годзе ВУП павялічыўся на 11,4%.
Далей, хоць агульныя грашовыя даходы насельніцтва павялічыліся на 16,2%, заробкі й пэнсіі павялічыліся толькі на 10%.
Інвэстыцыі сапраўды павялічыліся й склалі сёлета каля 1 мільярда даляраў. Але львіную долю іх слала выплата “Газпрому” за акцыі “Белтрансгазу” (625 мільёнаў даляраў). Хутчэй расьце запазычанасьць нашых прадпрыемстваў за імпарт тавараў”.
Кастусь Скуратовіч: “Хацеў бы працягнуць размову пра зьнешнія чыньнікі разьвіцьця нашай эканомікі.
Наш асноўны эканамічны партнэр, Расея, знаходзіцца на пад’ёме. Таму захоўваецца рынак збыту для беларускіх тавараў. Прычым, фізычны аб’ём нашага экспарту ў Расею зьменшыўся, але ў грашовым вымярэньні экспарт павялічыўся.
Калі браць увесь замежны гандаль, то плянавалася, што станоўчае сальда будзе каля 500 мільёнаў даляраў, а атрымалася адмоўнае сальда ў таварах, каля 2,5 мільярдаў даляраў. Гэта азначае, што і прагнозы былі недакладныя, і ў эканоміцы адбываецца збой”.
Якая прычына нэгатыўных тэндэнцыяў?
Карбалевіч: “Сапраўды, у эканамічным разьвіцьці краіны відавочна ёсьць сур’ёзныя праблемы. Расьце адмоўнае сальда замежнага гандлю. Растуць цэны на тавары першай неабходнасьці. Павялічваюцца складзкія запасы гатовай прадукцыі. Як гэта можна пракамэнтаваць?”
Чубрык: “Галоўная адмоўная тэндэнцыя — запавольваньне росту інвэстыцыяў. Летась ён складаў больш як 30%, а цяпер — 15—16%. Таксама запаволіўся рост спажываньня ў хатніх гаспадарках.
Цяпер асноўнымі крыніцамі інвэстыцыяў (паводле тэмпаў росту) зьяўляюцца крэдыты банкаў, а раней — уласныя сродкі прадпрыемстваў і бюджэтныя грошы. То бок, эканоміка пачынае моцна залежаць ад стану банкаўскай сыстэмы, і гэта азначае — ад розных вонкавых шокаў.
Рост адмоўнага замежнагандлёвага сальда — натуральная, чаканая тэндэнцыя, бо павялічыліся цэны на газ.
Што тычыцца падвышэньня цэнаў на тавары першай неабходнасьці — гэта найперш б’е па малазабясьпечаных людзях. У суседніх Украіне, Польшчы, Літве харчаваньне каштуе таньней.
Гэтае падвышэньне цэнаў на тавары першай неабходнасьці адбываецца не таму, што расьце попыт. Гэта робіць урад адміністрацыйным шляхам — бо неэфэктыўна працуе нашая сельская гаспадарка й перапрацоўчыя прадпрыемствы харчовай галіны. Усё гэта сьведчыць пра фундамэнтальныя праблемы нашай эканомікі.
Нашы сельскагаспадарчыя прадпрыемствы вязуць цяпер свае тавары ў Расею ня толькі таму, што там вышэйшыя цэны на мяса й малако (гэта найперш тычыцца Масквы), але і таму, што там зь імі адразу разьлічваюцца”.
Скуратовіч: “Галоўная праблема нашай эканомікі ў тым, што яна мае невысокую канкурэнтаздольнасьць. Затраты на адзінку прадукцыі тут значна вышэйшыя, чым у разьвітых краінах.
Вялікая праблема з гэтым у перапрацоўчай вытворчасьці, якая патрабуе ўвесь час новых тэхналёгіяў. Напрыклад, Беларусь страчвае традыцыйныя пазыцыі ў галіне электронікі.
Вось складаная сытуацыя з тэлевізійнымі заводамі “Гарызонт” і “Віцязь”. Яны ладзяць зборку з замежнымі камплектнымі дэталямі й гатовымі вузламі. Але гэта ўжо другасны прадукт, які не знаходзіць попыту на замежных рынках”.
Які агульны вэктар разьвіцьця беларускай эканомікі?
Карбалевіч: “Дык вось, атрымліваецца цікавая сытуацыя. З аднаго боку, значныя посьпехі, пра што сьведчаць добрыя валавыя паказчыкі. Зь іншага боку, сур’ёзныя эканамічныя праблемы, якія нарастаюць. І як тут разабрацца ў гэтым?
Які агульны вэктар разьвіцьця беларускай эканомікі? Якая раўнадзейная тэндэнцыя тут назіраецца — да пагаршэньня ці да паляпшэньня?”
Чубрык: “Я б ня стаў цяпер вызначаць вэктару разьвіцьця беларускай эканомікі. Яна цяпер знаходзіцца ў пункце выбару. Улады павінны зрабіць выбар — куды рухацца.
Калі ня будзе рэформаў, захаваецца ранейшая палітыка, то сытуацыя ў эканоміцы будзе пагаршацца. Калі ж пачнецца лібэралізацыя эканомікі, то пагаршэньне будзе кароткатэрміновым, а потым пачнецца паляпшэньне”.
Скуратовіч: “Цяпер мы перажываем фазу стабілізацыі, якая бліжэй да стагнацыі, чым да нейкага прарыву. Нашая эканоміка трымаецца, бо суседзі й гандлёвыя партнэры цяпер на пад’ёме. То бок, яна выжывае ад спрыяльных вонкавых чыньнікаў”.
Удзельнікі: эканаміст Аляксандар Чубрык і аглядальнік газэты “Белорусы и рынок” Кастусь Скуратовіч.
Чаму ў Беларусі высокія валавыя паказчыкі?
Валер Карбалевіч: “Выглядае, што паказчыкі разьвіцьця беларускай эканомікі па выніках дзевяці месяцаў даволі добрыя.
Рост валавога ўнутранага прадукту — 8,4%, рост рэальных грашовых даходаў насельніцтва — 16,2%. Растуць замежныя інвэстыцыі й прапановы замежнага капіталу.
Для любой краіны такія паказчыкі выглядалі б як выдатныя. Як сказаў прэм’ер Сідорскі на паседжаньні ўраду, усё гэта сьведчыць пра поўную адаптацыю эканомікі да павелічэньня цэнаў на энэрганосьбіты. Ці сапраўды гэта так?”
Аляксандар Чубрык: “Зьнешне вынікі сапраўды выглядаюць нядрэннымі. Але калі глядзець на тэндэнцыю, то нават па валавых паказчыках малюнак выглядае ня лепшым. Летась ВУП вырас на 10%, а цяпер толькі на 8,4%. Прычым, нават сёлета з кожным кварталам тэмп росту ВУП памяншаецца.
Трэба адзначыць, што ў гэтым годзе складваюцца вельмі спрыяльныя вонкавыя ўмовы разьвіцьця беларускай эканомікі. Як і тры гады таму, істотна павялічыліся ўсясьветныя цэны на нафтапрадукты, чорныя мэталы ды іншыя сыравінныя тавары. Дарэчы, тады ў 2004 годзе ВУП павялічыўся на 11,4%.
Далей, хоць агульныя грашовыя даходы насельніцтва павялічыліся на 16,2%, заробкі й пэнсіі павялічыліся толькі на 10%.
Інвэстыцыі сапраўды павялічыліся й склалі сёлета каля 1 мільярда даляраў. Але львіную долю іх слала выплата “Газпрому” за акцыі “Белтрансгазу” (625 мільёнаў даляраў). Хутчэй расьце запазычанасьць нашых прадпрыемстваў за імпарт тавараў”.
Кастусь Скуратовіч: “Хацеў бы працягнуць размову пра зьнешнія чыньнікі разьвіцьця нашай эканомікі.
Наш асноўны эканамічны партнэр, Расея, знаходзіцца на пад’ёме. Таму захоўваецца рынак збыту для беларускіх тавараў. Прычым, фізычны аб’ём нашага экспарту ў Расею зьменшыўся, але ў грашовым вымярэньні экспарт павялічыўся.
Калі браць увесь замежны гандаль, то плянавалася, што станоўчае сальда будзе каля 500 мільёнаў даляраў, а атрымалася адмоўнае сальда ў таварах, каля 2,5 мільярдаў даляраў. Гэта азначае, што і прагнозы былі недакладныя, і ў эканоміцы адбываецца збой”.
Якая прычына нэгатыўных тэндэнцыяў?
Карбалевіч: “Сапраўды, у эканамічным разьвіцьці краіны відавочна ёсьць сур’ёзныя праблемы. Расьце адмоўнае сальда замежнага гандлю. Растуць цэны на тавары першай неабходнасьці. Павялічваюцца складзкія запасы гатовай прадукцыі. Як гэта можна пракамэнтаваць?”
Чубрык: “Галоўная адмоўная тэндэнцыя — запавольваньне росту інвэстыцыяў. Летась ён складаў больш як 30%, а цяпер — 15—16%. Таксама запаволіўся рост спажываньня ў хатніх гаспадарках.
Цяпер асноўнымі крыніцамі інвэстыцыяў (паводле тэмпаў росту) зьяўляюцца крэдыты банкаў, а раней — уласныя сродкі прадпрыемстваў і бюджэтныя грошы. То бок, эканоміка пачынае моцна залежаць ад стану банкаўскай сыстэмы, і гэта азначае — ад розных вонкавых шокаў.
Рост адмоўнага замежнагандлёвага сальда — натуральная, чаканая тэндэнцыя, бо павялічыліся цэны на газ.
Што тычыцца падвышэньня цэнаў на тавары першай неабходнасьці — гэта найперш б’е па малазабясьпечаных людзях. У суседніх Украіне, Польшчы, Літве харчаваньне каштуе таньней.
Гэтае падвышэньне цэнаў на тавары першай неабходнасьці адбываецца не таму, што расьце попыт. Гэта робіць урад адміністрацыйным шляхам — бо неэфэктыўна працуе нашая сельская гаспадарка й перапрацоўчыя прадпрыемствы харчовай галіны. Усё гэта сьведчыць пра фундамэнтальныя праблемы нашай эканомікі.
Нашы сельскагаспадарчыя прадпрыемствы вязуць цяпер свае тавары ў Расею ня толькі таму, што там вышэйшыя цэны на мяса й малако (гэта найперш тычыцца Масквы), але і таму, што там зь імі адразу разьлічваюцца”.
Скуратовіч: “Галоўная праблема нашай эканомікі ў тым, што яна мае невысокую канкурэнтаздольнасьць. Затраты на адзінку прадукцыі тут значна вышэйшыя, чым у разьвітых краінах.
Вялікая праблема з гэтым у перапрацоўчай вытворчасьці, якая патрабуе ўвесь час новых тэхналёгіяў. Напрыклад, Беларусь страчвае традыцыйныя пазыцыі ў галіне электронікі.
Вось складаная сытуацыя з тэлевізійнымі заводамі “Гарызонт” і “Віцязь”. Яны ладзяць зборку з замежнымі камплектнымі дэталямі й гатовымі вузламі. Але гэта ўжо другасны прадукт, які не знаходзіць попыту на замежных рынках”.
Які агульны вэктар разьвіцьця беларускай эканомікі?
Карбалевіч: “Дык вось, атрымліваецца цікавая сытуацыя. З аднаго боку, значныя посьпехі, пра што сьведчаць добрыя валавыя паказчыкі. Зь іншага боку, сур’ёзныя эканамічныя праблемы, якія нарастаюць. І як тут разабрацца ў гэтым?
Які агульны вэктар разьвіцьця беларускай эканомікі? Якая раўнадзейная тэндэнцыя тут назіраецца — да пагаршэньня ці да паляпшэньня?”
Чубрык: “Я б ня стаў цяпер вызначаць вэктару разьвіцьця беларускай эканомікі. Яна цяпер знаходзіцца ў пункце выбару. Улады павінны зрабіць выбар — куды рухацца.
Калі ня будзе рэформаў, захаваецца ранейшая палітыка, то сытуацыя ў эканоміцы будзе пагаршацца. Калі ж пачнецца лібэралізацыя эканомікі, то пагаршэньне будзе кароткатэрміновым, а потым пачнецца паляпшэньне”.
Скуратовіч: “Цяпер мы перажываем фазу стабілізацыі, якая бліжэй да стагнацыі, чым да нейкага прарыву. Нашая эканоміка трымаецца, бо суседзі й гандлёвыя партнэры цяпер на пад’ёме. То бок, яна выжывае ад спрыяльных вонкавых чыньнікаў”.