Старшыня камісіі Ўладзімер Здановіч гаворыць: да сёньняшняга дня адны дэпутаты лічылі, што закон неабходны, а іншыя схіляліся да прыняцьця не закону, а пастановы ўраду:
“Мы прыйшлі да высновы, што дакумэнт патрэбны ўсё-такі ў форме закону. Дзейных правілаў можна было б і не мяняць, і не прымаць новых, калі б яны безумоўна выконваліся ўсімі суб’ектамі гаспадараньня, усімі сродкамі масавай інфармацыі — незалежна ад іх поглядаў, эканамічнага стану, каб усе працавалі, як кажуць, у адным прававым рэчышчы.
Закон устанаўляе ня толькі нормы, якія неабходна выконваць, а яшчэ і некаторую ступень адказнасьці за яго парушэньне. Таму такая форма больш прымальная для таго, каб у нас былі адзіныя правілы”.
“Штрафныя санкцыі. Прынамсі, за наўмыснае парушэньне правапісу, – гавораць Уладзімер Здановіч. – Ніхто тут не абмяжоўвае нашых аўтараў пісаць у рамках аўтарскага права — прыкладам, уводзіць свае новыя словы.
Ніхто, напрыклад, не зьбіраецца перайначваць “Зорка Вэнэра ўзышла над Зямлёю” Максіма Багдановіча, хоць гэта ня зорка, а плянэта. І тым ня менш мы гаворым “зорка”, і гэта ўсім падабаецца. Тут усё застаецца ў сіле.
А вось калі наўмысна скажаецца сэнс зь нейкай мэтай — палітычнай ці іншай, каб кагосьці зганьбіць, наўмысна скажаецца ягоная пасада, напісаньне пасады, ну, тады, канечне, патрэбна ўводзіць штрафныя санкцыі да парушальнікаў”.
А намесьнік міністра адукацыі Казімір Фарына заявіў, што палажэньні гэтага закону павінны стаць абавязковымі для кожнага грамадзяніна Беларусі.
“Яны, цяперашнія ўладары, выцягнулі са спарахнелых спратаў сталінскі сьцяг, сталінскі герб, перайначылі сталінскі гімн. Цяпер яны хочуць прымусіць усіх нас карыстацца сталінскім правапісам.
А тое, што яны гавораць пра наўмыснае скажэньне назваў пасадаў, дык гэта зразумела. Відаць, будуць саджаць на 15 сутак тых, хто слова “прэзыдэнт” напіша з малой літары.
Як спэцыяліст-мовазнаўца хачу сказаць, што такія сур’ёзныя рэчы, як узаконеньне пэўнага зводу артаграфічных правілаў, патрабуюць сур’ёзнай дыскусіі прафэсіяналаў і ўсёй грамадзкасьці, якая мае дачыненьне да функцыянаваньня мовы.
Я думаю, што тое, што адбываецца цяпер, гэта яшчэ адна палітычная пуга для таго, каб змагацца зь незалежнымі пэрыядычнымі выданьнямі, кнігавыданьнямі, а магчыма, і з асобнымі грамадзянамі”.
Законапраект аб артаграфіі і пунктуацыі мяркуецца вынесьці на восеньскую сэсію Палаты, якая пачнецца ў кастрычніку. Афіцыйныя правілы артаграфіі і пунктуацыі не мяняліся з 1959 году.
“Тыя правілы, — гаворыць Уладзімер Здановіч, — павінны былі стаць абавязковымі для ўсіх. Аднак пакараньне за іх парушэньне прадугледжана не было, таму што існуе такі радок: “У выпадку парушэньня агульнапрынятых правілаў”. А хто прымаў гэтыя правілы? Таму цяпер прапануецца прыняць усё ў форме закону. А закон абавязковы для выкананьня”.
Палата прадстаўнікоў зоймецца беларускай артаграфіяй, 15.06.2007 Абітурыенты здалі тэст па беларускай мове, 12.06.2007
“Мы прыйшлі да высновы, што дакумэнт патрэбны ўсё-такі ў форме закону. Дзейных правілаў можна было б і не мяняць, і не прымаць новых, калі б яны безумоўна выконваліся ўсімі суб’ектамі гаспадараньня, усімі сродкамі масавай інфармацыі — незалежна ад іх поглядаў, эканамічнага стану, каб усе працавалі, як кажуць, у адным прававым рэчышчы.
Закон устанаўляе ня толькі нормы, якія неабходна выконваць, а яшчэ і некаторую ступень адказнасьці за яго парушэньне. Таму такая форма больш прымальная для таго, каб у нас былі адзіныя правілы”.
Уладзімер Здановіч: “Дзейных правілаў можна было б і не мяняць, калі б яны выконваліся ўсімі суб’ектамі гаспадараньня”.
Цікаўлюся ў старшыні профільнай камісіі: якая адказнасьць закладаецца ў законапраекце?“Штрафныя санкцыі. Прынамсі, за наўмыснае парушэньне правапісу, – гавораць Уладзімер Здановіч. – Ніхто тут не абмяжоўвае нашых аўтараў пісаць у рамках аўтарскага права — прыкладам, уводзіць свае новыя словы.
Ніхто, напрыклад, не зьбіраецца перайначваць “Зорка Вэнэра ўзышла над Зямлёю” Максіма Багдановіча, хоць гэта ня зорка, а плянэта. І тым ня менш мы гаворым “зорка”, і гэта ўсім падабаецца. Тут усё застаецца ў сіле.
А вось калі наўмысна скажаецца сэнс зь нейкай мэтай — палітычнай ці іншай, каб кагосьці зганьбіць, наўмысна скажаецца ягоная пасада, напісаньне пасады, ну, тады, канечне, патрэбна ўводзіць штрафныя санкцыі да парушальнікаў”.
А намесьнік міністра адукацыі Казімір Фарына заявіў, што палажэньні гэтага закону павінны стаць абавязковымі для кожнага грамадзяніна Беларусі.
Вінцук Вячорка: “Цяперашнія ўладары хочуць прымусіць усіх нас карыстацца сталінскім правапісам”.
Суаўтар зводу нормаў і правілаў беларускага клясычнага правапісу Вінцук Вячорка ацэньвае спробы ўвесьці новы закон як “жаданьне гвалтам загнаць беларускую мову ў сталінскі пракрустава ложа правапісу 1930-х гадоў”:“Яны, цяперашнія ўладары, выцягнулі са спарахнелых спратаў сталінскі сьцяг, сталінскі герб, перайначылі сталінскі гімн. Цяпер яны хочуць прымусіць усіх нас карыстацца сталінскім правапісам.
А тое, што яны гавораць пра наўмыснае скажэньне назваў пасадаў, дык гэта зразумела. Відаць, будуць саджаць на 15 сутак тых, хто слова “прэзыдэнт” напіша з малой літары.
Як спэцыяліст-мовазнаўца хачу сказаць, што такія сур’ёзныя рэчы, як узаконеньне пэўнага зводу артаграфічных правілаў, патрабуюць сур’ёзнай дыскусіі прафэсіяналаў і ўсёй грамадзкасьці, якая мае дачыненьне да функцыянаваньня мовы.
Я думаю, што тое, што адбываецца цяпер, гэта яшчэ адна палітычная пуга для таго, каб змагацца зь незалежнымі пэрыядычнымі выданьнямі, кнігавыданьнямі, а магчыма, і з асобнымі грамадзянамі”.
Законапраект аб артаграфіі і пунктуацыі мяркуецца вынесьці на восеньскую сэсію Палаты, якая пачнецца ў кастрычніку. Афіцыйныя правілы артаграфіі і пунктуацыі не мяняліся з 1959 году.
“Тыя правілы, — гаворыць Уладзімер Здановіч, — павінны былі стаць абавязковымі для ўсіх. Аднак пакараньне за іх парушэньне прадугледжана не было, таму што існуе такі радок: “У выпадку парушэньня агульнапрынятых правілаў”. А хто прымаў гэтыя правілы? Таму цяпер прапануецца прыняць усё ў форме закону. А закон абавязковы для выкананьня”.
Палата прадстаўнікоў зоймецца беларускай артаграфіяй, 15.06.2007 Абітурыенты здалі тэст па беларускай мове, 12.06.2007
