Лінкі ўнівэрсальнага доступу

Абеды ў Івянцы: “Божухна! Іх абыходзяць, каб не сутыкацца. Чыноўнікі самі па сабе, а простыя людзі самі па сабе”


Ягор Маёрчык, Івянец, Валожынскі раён

Слухаць:



Карэспандэнт: “Пакорміце нас?”

Бармэнка: “Не”.

Карэспандэнт: “Чаму?”

Бармэнка: “Кухні ў нас няма. Толькі канапкі”.

Карэспандэнт: “Як жа так — кавярня і без кухні?”

Бармэнка: “У нас раней сталовая працавала. Там усё гатавалі”.

Карэспандэнт: “І шмат у вас наведнікаў?”

Бармэнка: “Хапае. Асабліва на выходных. Калі паглядзець на надбаўку да сьпіртовых напояў, ім нявыгадна. Насупраць крама — там бяруць і сюды прыходзяць. А мы іх ганяем”.



Гэтым разам я запрасіў на абед мастацкага кіраўніка івянецкага Дому культуры Валер’я Мазура. Сустракаемся ў кафэ “Маладзёжнае”. Апоўдні мы былі першымі й адзінымі кліентамі. Паколькі паўнавартаснага абеду ад бармэнкі мы так і не дамагліся, нічога іншага не застаецца, як замовіць каву й канапкі.

Карэспандэнт: “Ці ёсьць у пяцітысячным мястэчку сьвецкае жыцьцё?”

Мазур: “Месца, дзе мы знаходзімся, гэтая кавярня, называецца “Загадка” — народны варыянт. Звычайна на выходных тут зьбіраецца моладзь. Пасьля гэтага яны ідуць на дыскатэку. У нас працуе кінатэатар, але там няшмат гледачоў. А так болей і няма куды прыткнуцца”.

На цэнтральным пляцы Івянца некалькі шапікаў прадпрымальнікаў.



Сярод гандляроў я заўважаў пэнсіянэрку Галіну Шакаль. У студзені спадарыня Галіна кінула задуму разбагацець на гандлі. І тады ў інтэрвію заявіла мне, што болей ня будзе працаваць у шапіку. А ў сакавіку я прыстройваюся ў радоўку пакупнікоў і чакаю свайго часу.

Шакаль: “Што для пана?”

Карэспандэнт: “Зноў гандляваць пачалі?”

Шакаль: “Трэба. Сын нідзе так і не ўладкаваўся. Вы думаеце, я гандлявала б, каб сыну не патрэбна было дапамагаць? Я сядзела б на печы й грэла б плечы”.

Карэспандэнт: “Як гандаль ідзе?”

Шакаль: “Ой... Няма чаго казаць!”

Карэспандэнт: “Што людзі бяруць?”

Шакаль: “Садавіну”.

Карэспандэнт: “На якую суму бярэ адзін чалавек?”

Шакаль: “На дзьве-тры тысячы. Рэдка калі хто болей”.

Карэспандэнт: “Мінулы раз, калі мы размаўлялі, мы спадзяваліся, што вам пэнсію падымуць. Паднялі?”

Шакаль: “Не. У дзяржавы таксама грошай няма. Бюджэт слабы”.

Карэспандэнт: “Вы плянавалі дах у хаце перакрываць. Перакрылі?”

Шакаль: “За што я перакрыю!? Адкуль я магу сабраць столькі грошай?! Яшчэ ня хутка такое будзе”.

Карэспандэнт: “Да новага году перакрыеце?”

Шакаль: “Наўрад ці. Трэба набываць дровы. А яны дарагія. 180 тысяч машына”.

Карэспандэнт: “А колькі трэба на зіму?”

Шакаль: “Дзьве машыны. Во колькі трэба мне эканоміць, каб сабраць на дровы”.

Валеры Мазур жыве ў Івянцы ад 1996 году. Сам зь вёскі Зеневічы, што за 15 кілямэтраў ад Івянца. Валеры кажа, што Івянец — гэта сапраўдная ягоная малая радзіма, бо зьявіўся ён на сьвет у радзільным аддзяленьні івянецкага шпіталю.



З Валер’ем Мазурам мы абмяркоўваем, як за тры месяца 2007-га памяняўся дабрабыт жыхароў Івянца.

Карэспандэнт: “Моцна зьмяніліся кошты?”

Мазур: “Мы неяк выкручваемся. Даволі выгадная справа — набыць на вёсцы сьвінчо і закалоць яго самаму”.

Карэспандэнт: “Колькі на вёсцы сьвінчо каштуе?”

Мазур: “Жывой вагой — 3700 рублёў за кілё”.

Карэспандэнт: “А колькі зь яго чыстага мяса атрымліваецца?”

Мазур: “Дзевяноста кіляграмаў”.

Карэспандэнт: “Кіляграм сьвініны колькі цяпер каштуе?”

Мазур: “Пад 7 тысяч. Я тысяч дзьвесьце зэканоміў, а мо і болей”.

Я скіроўваюся да сталага ўдзельніка праграмаў “Абеды ў Івянцы” пэнсіянэра Мікалая Куксо.

Спадара Куксо можна назваць хранікёрам жыцьця Івянца. Ён шмат дзе ходзіць. Паўсюль і кожнаму стараецца давесьці свае погляды на жыцьцё й палітычныя перкананьні. Такім чынам, дайджэст навінаў за месяц ад Мікалая Куксо.

Куксо: “Напярэдадні Радаўніцы, калі ў мястэчку быў самы гандаль, прыехалі ажно тры брыгады: пажарная, падатковая і санстанцыя. Яны зрабілі сапраўдную аблаву на прыватныя крамы за тое, што яны гандлююць таварамі, якія вырабляюцца ў суседняй з Івянцом Гарадзенскай вобласьцю. Такім чынам, атрымліваецца, што нам нельга есьці якасных харчоў”.

Карэспандэнт: “Спрабавалі людзі атрымаць тлумачэньні ў райвыканкаме ці сельсавеце?”

Куксо: “Якое тлумачэньне?! З кім там можна гаварыць?!”

Карэспандэнт: “З чыноўнікамі?”

Куксо: “Божухна! Іх людзі абыходзяць, каб толькі не сутыкацца. Чыноўнікі самі па сабе, а простыя людзі самі па сабе”.



Карэспандэнт: “За месяц, які прайшоў ад нашай мінулай сустрэчы, наколькі зьмяніліся кошты?”

Куксо: “Не скажу, што нашмат, але кошты на яйкі ўжо два разы падвышаліся. Кожны раз на 10 рублёў”.

Пасьля размовы са падаром Куксо я шукаю сустрэчы з адным з чыноўнікаў. Гэты вэртыкальнік удзельнічаў у першым выпуску “Абедаў”. Тады ён пераконваў мяне, што падвышэньне коштаў на энэрганосьбіты не пацягне імклівага росту цэнаў і платы за камунальныя паслугі.

Спадар таксама хваліўся, што, у прыватнасьці, у ягонай кватэры, паўсюль сучасныя энэргаашчаджальныя лямпачкі. Маўляў, каштуюць яны даражэй за звычайныя, але за месяц на электрычнасьці эканоміцца добрая капейка.

Чыноўніка я знаходжу на ягоным працоўным месцы, у кабінэце. Не пасьпяваю нават павітацца, як чую такое:

Чыноўннік: “Я заняты! Вы ўжо мне даруйце. І я не хацеў бы з вамі гаварыць. Калі ласка, знайдзіце каго іншага і гутарце зь ім. Можаце быць свабодны”.

Вяртаюся да размовы з мастацкім кіраўніком івянецкага Дому культуры Валерам Мазурам. Абмяркоўваем, наколькі вырасла плата за камунальныя паслугі.

Спадар Мазур жыве ў шматкватэрным доме. Ацяпляецца ён пры дапамозе газавага катла, незалежна ад цэнтральнай сыстэмы.

Мазур: “Кошты на газ памяняліся, а ў мяне ўсё ацяпленьне на газе. Звычайна плаціў 20 тысяч, а цяпер заплаціў 40 — адчуў падвышэньне. Ня ведаю, як будзе наступны месяц. Калі будзе падвышацца цана, у мяне захаваўся кацёл для цьвёрдага паліва. Мне ня будзе цяжка пераставіць яго назад. З драўляным палівам у Беларусі праблемаў яшчэ няма”.

Ваўчэўскі: “Як разьлічыўся за кватэру — За тэлефон, за сьвет, за газ, Вачам уласным не паверыў І засмуціўся моцна Стас. Зайцоў нягеглых засталося Ня болей, чым курам на соль. І тут прызнацца давялося: Сыграў ты, брат, ня тую роль. Ён ў радах электарату насіўся, Як па клетцы зьвер, Заўжды меў нізкую зарплату — Такая ж пэнсія цяпер”.

Гэты верш напісаў настаўнік матэматыкі івянецкай школы Іван Ваўчэўскі. Ён пайшоў быў на пэнсію, але папрасілі папрацаваць яшчэ.

У мінулых праграмах мы сачылі за лёсам ягонай коткі Марты. У першыя дні гэтага году Іван Маўчэўскі істотна ўрэзаў колькасьць рыбы ў яе рацыёне. Замест мойвы й кількі Марце прапанавалі каўбасу.

Ваўчэўскі: “Мая сям’я — не скажу, што ўжо выжывае, мая сям’я пакуль яшчэ жыве. І мая котка Марта як ела рыбу путасу, так і есьць. Ігнаруе крывяную каўбасу й лівэрку. У нас яшчэ катастрофы няма”.



Карэспандэнт: “Той раз мы размаўлялі пра тое, што ў школе ўвялі вельмі жорсткую эканомію. Што там цяпер, які настрой?”

Ваўчэўскі: “Паўстала пытаньне — вярнуць школе імя Дзяржынскага ці не. Выйшла: 17 — вярнуць, 16 — супраць. Нават яшчэ ў школе працуюць людзі, для якіх Дзяржынскі — нешта такое высокае. Яны іншага не ўсьвядомілі”.

Карэспандэнт: “А як вы можаце пракамэнтаваць сам факт таго, што гэтае пытаньне ўзьнікла?”

Ваўчэўскі: “У суседнім раёне адна школа носіць такое імя. Пэўныя супрацоўнікі, які апякуюцца гэтай школай, аказаліся багатымі фундатарамі. Яны адарылі вучняў мячамі, спартовымі строямі. Нашы тут таксама ўзьняліся: “Ага, які мы кавалак страцілі! Маглі й мы тое-сёе мець!”

Пэдагогі прыглядаюцца да Дзяржынскага, а нашчадкі справы Фэлікса Эдмундавіча — да школы.

Напярэдадні 25 сакавіка супрацоўнікі КДБ разам зь міліцыяй Валожынскага раёну зладзілі сапраўдны апэратыўны рэйд у івянецкую школу. Мэта — зрабіць усё магчымае, каб вучні ня выправіліся за 60 кілямэтраў у блізкі Менск сьвяткаваць Дзень Волі.

Хлопец: “Пачалі палохаць: “Вас усіх паздавалі! Нікуды ня едзьце. 25-га сядзіце дома, бо будзе бяда: клясныя кіраўнікі паляцяць са школы, бацькі — з працы, вы нідзе ў Беларусі вучыцца ня зможаце”. Прыходзілі з КДБ. Прасілі паказаць рукі. У некаторых нават правяралі сумкі”.

Карэспандэнт: “А што яны шукалі?”

Хлопец: “Фенечкі з надпісам “За свабоду”.

Карэспандэнт: “Як сябе паводзілі настаўнікі?”

Хлопец: “Некаторыя перад тым, як КДБ заходзіў у клясы, забягалі й казалі: “Хавайце, што ў каго ёсьць, бо ідзе праверка”. А некаторыя здавалі й паказвалі, у каго што бачылі. Вось такія настаўнікі”.

У кафэ “Маладзёжнае” за плястыкоўкамі кавы мы завяршаем размову з Валер’ем Мазурам.

Карэспандэнт: “Вас характарызуюць як чалавека дэмакратычных поглядаў...”

Мазур: “Звычайна я выказваю свае думкі адкрыта. А чаго мне баяцца? Я лічу, што выконваю свае абавязкі належна”.

Карэспандэнт: “Людзі звычайна баяцца, што іх выганяць з працы і скасуюць кантракт”.

Мазур: “Я гэтага не баюся. Я заўжды знайду працу”.



Карэспандэнт: “Вы як рэжысэр — што б хацелі паставіць на сцэне Дому культуры?”

Мазур: “Ідылію” Дуніна-Марцінкевіча. Гэта мясцовая тэма. Чым яна мяне цікавіць? Там беларуская мова перамяшаная з польскай. Гэта актуальна для нашага мястэчка. І абавязкова “Рэвізора”. Толькі ў перакладзе. Актуальная да гэтай пары тэма”.

Апошняе, што паставіў Валеры Мазур, жалобная імпрэза на 26 красавіка. Яна называлася “Чарнобыльскі шлях” — дарога жыцьця”.
Ігар Лосік Кацярына Андрэева Ірына Слаўнікава Марына Золатава Андрэй Кузьнечык
XS
SM
MD
LG