Караткевіч: “Мая вера – у гэтую вясну”. У гэтую?
Марачкін: Так, вясна заўсёды – гэта сапраўды абнаўленьне. Яшчэ вясна, яшчэ і яшчэ. Мы маладзеем, але мы й старэем. І мы спадзяемся на гэту вясну, на гэты вецер веснавы, які вымеце сьмецьце з нашай хаты, каб так вольна дыхалася. Я ў гэта веру, і мне так хочацца верыць.
Караткевіч: “Вернік” і “вершнік”?
Марачкін: Гэта блізкія словы. Вернік – таму што я веру. А вершнік – таму што мне хочацца зацугляць гэтага каня, які цяпер ляніва там у гэтым стойле, побач чарка і шкварка, а можа і сьпіць і думае, што нехта нешта зробіць. А мне хочацца зацугляць, разбудзіць, сесьці на яго, узяць меч у рукі і разганяць гэтыя хмары, каторыя навісьлі над нашым краем.
“Плошча – гэта наша надзея”
Караткевіч: Калі Вы малявалі “Плошчу” – які вобраз быў самы цікавы і прыцягальны?
Марачкін: Цяжка гаварыць пра карціну, якую ня бачыш, але калі ты нешта стварыў, то так да яе адносісься неяк – і крытычна, штосьці ўдалося, штосьці не ўдалося...
Караткевіч: А сам вобраз Плошчы – у якой ступені ён арыгінальны для сучаснай гісторыі Беларусі?
Марачкін: Плошча – гэта наша надзея. Плошча год таму назад, калі з аднаго боку – гэтыя вятры, гэты сьнег, гэтая страшэнная навала, і з другога боку – вера, што нешта пераменіцца. Раптам – моладзь у намётах, такія вобразы, такая сьмеласьць! Гэта тое, што мы, дарослыя, яшчэ як сьлед не разумеем – што гэта такое. А моладзь разумее. І якраз маладому хлапцу я даў меч у рукі і сьцяг Эўразьвязу, за які мяне некаторыя крытыкавалі – “ну навошта нам Эўразьвяз, яшчэ нейкі Савецкі Саюз...”. Я не спрачаюся, я паказваю тое, што ёсьць. Эўразьвяз для мяне – Эўропа, і мы хочам ісьці эўрапейскім шляхам.
“Зянон зьявіцца тады, калі трэба, але... каб позна не было”
Караткевіч: Каго з палітыкаў – не абавязкова беларускіх – Вы лічыце вызначальнымі для беларускай гісторыі?
Марачкін: Шмат каго. Гэта як на палітры фарбы – нехта больш яркі, нехта менш – я маю на ўвазе палітыку ў пазытыўным сэнсе слова, таму што ёсьць палітыкі і з нэгатывам. Дык іх – шмат. І нават з кім бы я і спрачаўся, з кім я быў бы нязгодны – але яны ў нечым дапаўняюць гэту нашу палітру, гэтае наша балота...
Караткевіч: Але чаму тады ён не прыехаў на Плошчу? Ці мусіў ён прыехаць на Плошчу? Ці чакалі Вы яго на Плошчы?
Марачкін: Безумоўна. Я і зараз чакаю, і заўсёды буду чакаць. Безумоўна, калі б ён прыехаў, было б нешта іншае. Я не судзьдзя яму. І хто яго ведае... Ён зьявіцца тады, калі трэба, але... каб позна не было. Вось за гэта я перажываю.
Караткевіч: На гэтым тыдні ён – аўтар “Начной чытанкі”, але не Зянон Пазьняк, а паэт Зянон. Прадмову да ягонай кніжкі “Дарога” напісаў паэт Алесь Разанаў. Прадмова пачынаецца “Ён, Зянон... Зянон умее складаць вершы, а тое, што не зьвязаны завучанымі напамяць правіламі верша складаньня, дазваляе вершу пераходзіць у зацемку, узьнікаць, згушчаючы мову, у абзацах эсэ, рыфме аб''яўляцца...” Ці ведаеце Вы Зянона-творцу?
Марачкін: Я пазнаёміўся зь Зянонам ня як з палітыкам, а як сапраўды з творцам і вучоным, таму што ў яго выдатныя фотаздымкі, гэта фотамастацтва. Пазьней я пазнаёміўся зь яго вершаскладамі. У маёй бібліятэцы на паліцах – яго “Глёрыя Патрыя”, яго паэма “ВКЛ”.
Цераз шум ветравы Цераз лісьцёвы бісэр бяроз Назіраю, як лубін цьвіце
Гэта – мастацкі вобраз. І раптам такі патрыятычны, магутны “ВКЛ”. Гэта такі кінэматограф, толькі ён здатны на гэта. І, канешне, там няма такога, што можна назіраць у нашых сёньняшніх паэтаў – гэтай эквілібрыстыкі слова, мудрагелістасьці.
“Мы не пашыраем тэрыторыю Беларусі ў сваёй душы”
Караткевіч: За каго Вы галасавалі год назад на прэзыдэнцкіх выбарах?
Марачкін: Я безумоўна галасаваў за Мілінкевіча. І не таму, што я недалюбіў Зянона. Разумееце, хай гэта будзе на маім сумленьні. Але я да гэтага часу не магу паверыць – як жа так здарылася, што ён зьняў сваю кандыдатуру.
Караткевіч: Сёньня мы не гаворым пра палітыка Зянона Пазьняка, наш госьць – мастак Аляксей Марачкін... Вы згадалі пра моладзь і пра Вашу веру ў моладзь, мы правялі з гэтай нагоды апытаньне – там вельмі шмат адказаў ад маладых людзей, а пытаньне было такое – “Што б Вы хацелі перадаць прэзыдэнту краіны?”...
Караткевіч: Як Вы думаеце – у якім кірунку павінны працаваць апанэнты цяперашняй палітыкі і цяперашняга падыходу да беларускай нацыянальнай культуры, каб такія людзі, якіх мы чулі, прыйшлі на Плошчу?
“Малпаваньне прыніжае нас і нашую культуру”
Караткевіч: Вы згадалі Малевіча. Калі згадаць іншага творцу, якога нарадзіла беларуская зямля – Шагала, зьяжджаючы зь Віцебску, ён сказаў: “Заставайцеся са сваімі селядцамі...” На вашую думку – што застанецца на пэрспэктыву ў Беларусі?
Марачкін: Я згадаю яшчэ Драздовіча, які сказаў: “Я застануся тут, у Беларусі, на вёсцы, дзеля эстэтычнага разьвіцьця ў народзе”. Ён маляваў дываны, ствараў вобразы, вывучаў архітэктуру. Ён працаваў дзеля Беларусі і ў Беларусі. І сёньня ягоныя творы займаюць адно з цэнтральных месцаў у новай прыбудове нашага музэю. І сёньня, ужо пасьля таго, як я прайшоў ягонымі сьцежкамі, і мае сябры – усе сёньня шукаюць, дзе б знайсьці творы Драздовіча. Таму мы застаемся ў культуры і з Драздовічам, і з Шагалам, і з Малевічам, бо гэта вялікі букет талентаў, геніяў. Але мне бліжэйшы да сэрца той, хто жыў з народам, хто дзяліў зь ім і радасьці, і ўсё астатняе, што толькі ні было ў яго жыцьці.
Караткевіч: Учора расейскі журналіст Віктар Шандаровіч, крытыкуючы расейскую замежную палітыку, сказаў вобразна: “Наш вечна аб''ектыўны патрыятызм”. Калі не эмацыйна – якія фактары могуць зьмяніць імпэрскае стаўленьне да Беларусі ўплывовых расейскіх палітыкаў?
Марачкін: Так разумна сказаў Шандаровіч, што цяжка тлумачыць... Але неяк я зайшоў на сайт “Лукашэнка-2008”, і там расейскія палітыкі і пісьменьнікі амаль што ў адзін голас заяўляюць: “Выратуй нас, Рыгоравіч...” Але гэтая імпэршчына пры ўсім пры тым у пісьменьнікаў, у паэтаў проста “аж прэць”. Я называю гэта “эфэкт малпаваньня”. Ёсьць у нас такая хвароба. Тэлебачаньне: там на тэлевізіі “Времечко” – і тут, гляджу, “Времечко”, і дакладна такое самае малпаваньне, але гэта другаснае, вось што кепска. Там кухню паказваюць разразаюць гэтыя батоны, паказваюць, як трэба гаспадыні бутэрброды рэзаць – і ў нас амаль тое самае, там “Зоркі на льду” – і ў нас “Зоркі на цырку”.
Караткевіч: Калі вярнуцца да перадачы “У што я веру” – чаму ўсё ж “даверлівы”?
Марачкін: Ай, таму што мяне шмат хто падманваў... Але самае цікавае, што я неяк тады і радуюся нібыта – ну, падманулі, дык ня я ж вінаваты, а той, хто мяне падмануў... Але надалей так не павінна працягвацца. Занадта даверлівым трэба быць разумным. А гэта ня кожнаму дадзена, гэта з вопытам прыходзіць. А даверлівым трэба быць. Давяраць, але адчуваць розумам і пачуцьцём – каму і за што...
Марачкін: Так, вясна заўсёды – гэта сапраўды абнаўленьне. Яшчэ вясна, яшчэ і яшчэ. Мы маладзеем, але мы й старэем. І мы спадзяемся на гэту вясну, на гэты вецер веснавы, які вымеце сьмецьце з нашай хаты, каб так вольна дыхалася. Я ў гэта веру, і мне так хочацца верыць.
Караткевіч: “Вернік” і “вершнік”?
Марачкін: Гэта блізкія словы. Вернік – таму што я веру. А вершнік – таму што мне хочацца зацугляць гэтага каня, які цяпер ляніва там у гэтым стойле, побач чарка і шкварка, а можа і сьпіць і думае, што нехта нешта зробіць. А мне хочацца зацугляць, разбудзіць, сесьці на яго, узяць меч у рукі і разганяць гэтыя хмары, каторыя навісьлі над нашым краем.
“Плошча – гэта наша надзея”
Караткевіч: Калі Вы малявалі “Плошчу” – які вобраз быў самы цікавы і прыцягальны?
Марачкін: Цяжка гаварыць пра карціну, якую ня бачыш, але калі ты нешта стварыў, то так да яе адносісься неяк – і крытычна, штосьці ўдалося, штосьці не ўдалося...
Хочацца ўзяць меч у рукі і разганяць гэтыя хмары, каторыя навісьлі над нашым краем
Але цікава, што пацукі – найбольш удалыя, адмоўныя вобразы найбольш удалыя. Ці то я іх адчуваю больш ярка, ці то яны ўеліся ў маю душу і я іх адтуль выветрываю. А станоўчыя вобразы – яны залішне замілаваныя, я іх бачу – яны такія прыгожыя, яшчэ крыху – і атрымліваецца паштоўка, занадта ўжо яны прыгожыя.Караткевіч: А сам вобраз Плошчы – у якой ступені ён арыгінальны для сучаснай гісторыі Беларусі?
Марачкін: Плошча – гэта наша надзея. Плошча год таму назад, калі з аднаго боку – гэтыя вятры, гэты сьнег, гэтая страшэнная навала, і з другога боку – вера, што нешта пераменіцца. Раптам – моладзь у намётах, такія вобразы, такая сьмеласьць! Гэта тое, што мы, дарослыя, яшчэ як сьлед не разумеем – што гэта такое. А моладзь разумее. І якраз маладому хлапцу я даў меч у рукі і сьцяг Эўразьвязу, за які мяне некаторыя крытыкавалі – “ну навошта нам Эўразьвяз, яшчэ нейкі Савецкі Саюз...”. Я не спрачаюся, я паказваю тое, што ёсьць. Эўразьвяз для мяне – Эўропа, і мы хочам ісьці эўрапейскім шляхам.
“Зянон зьявіцца тады, калі трэба, але... каб позна не было”
Караткевіч: Каго з палітыкаў – не абавязкова беларускіх – Вы лічыце вызначальнымі для беларускай гісторыі?
Марачкін: Шмат каго. Гэта як на палітры фарбы – нехта больш яркі, нехта менш – я маю на ўвазе палітыку ў пазытыўным сэнсе слова, таму што ёсьць палітыкі і з нэгатывам. Дык іх – шмат. І нават з кім бы я і спрачаўся, з кім я быў бы нязгодны – але яны ў нечым дапаўняюць гэту нашу палітру, гэтае наша балота...
У рэчку нельга зайсьці два разы, а ў балота, аказваецца, можна дзясяткі разоў
У рэчку нельга зайсьці два разы, а ў балота, аказваецца, можна дзясяткі разоў... Так і тут – нашы палітыкі ўсякія. Але яны ёсьць. Таму я і павінен верыць Зянону Пазьняку, які першы ўзьняў наш сьцяг... Я ня згодзен зь ім, але я ведаю, што ў яго душа гарыць. Я ведаю, што ён перажывае за тое, што ў нас адбываецца...Караткевіч: Але чаму тады ён не прыехаў на Плошчу? Ці мусіў ён прыехаць на Плошчу? Ці чакалі Вы яго на Плошчы?
Марачкін: Безумоўна. Я і зараз чакаю, і заўсёды буду чакаць. Безумоўна, калі б ён прыехаў, было б нешта іншае. Я не судзьдзя яму. І хто яго ведае... Ён зьявіцца тады, калі трэба, але... каб позна не было. Вось за гэта я перажываю.
Караткевіч: На гэтым тыдні ён – аўтар “Начной чытанкі”, але не Зянон Пазьняк, а паэт Зянон. Прадмову да ягонай кніжкі “Дарога” напісаў паэт Алесь Разанаў. Прадмова пачынаецца “Ён, Зянон... Зянон умее складаць вершы, а тое, што не зьвязаны завучанымі напамяць правіламі верша складаньня, дазваляе вершу пераходзіць у зацемку, узьнікаць, згушчаючы мову, у абзацах эсэ, рыфме аб''яўляцца...” Ці ведаеце Вы Зянона-творцу?
Марачкін: Я пазнаёміўся зь Зянонам ня як з палітыкам, а як сапраўды з творцам і вучоным, таму што ў яго выдатныя фотаздымкі, гэта фотамастацтва. Пазьней я пазнаёміўся зь яго вершаскладамі. У маёй бібліятэцы на паліцах – яго “Глёрыя Патрыя”, яго паэма “ВКЛ”.
Зянон – вялікі імпрэсіяніст, пачуцьцёвы імпрэсіяніст
Калі б я ахарактарызаваў – а як тут гаварыць і пра палітыка і пра паэта... Асабліва мяне ўразіла яго апошняя паэма “ВКЛ”. І калі мы зь сябрамі гаварылі... у сэнсе гэтага ўсяго бісэру, таго, што ўжо зроблена да Зянона – як ён упісваецца ў гэтую сыстэму, як яго цаглінка паэзіі глядзіцца ў гэтым гмаху нашай культуры... Мне здаецца, яна асаблівая. Зянон больш думае ня як сказаць, а што сказаць – што сказаць важнае, ідэю. І гэтая ідэя афармляецца ў зьмест. Хоць мы ведаем, вялікі Малевіч сказаў: “Форма – і ёсьць зьмест”. Таму пра форму забываеш, а бачыш тое, што ён хацеў сказаць. Пазьняк, Зянон – вялікі імпрэсіяніст, пачуцьцёвы імпрэсіяніст. Я зачытаю толькі тры радкі:Цераз шум ветравы Цераз лісьцёвы бісэр бяроз Назіраю, як лубін цьвіце
Гэта – мастацкі вобраз. І раптам такі патрыятычны, магутны “ВКЛ”. Гэта такі кінэматограф, толькі ён здатны на гэта. І, канешне, там няма такога, што можна назіраць у нашых сёньняшніх паэтаў – гэтай эквілібрыстыкі слова, мудрагелістасьці.
“Мы не пашыраем тэрыторыю Беларусі ў сваёй душы”
Караткевіч: За каго Вы галасавалі год назад на прэзыдэнцкіх выбарах?
Марачкін: Я безумоўна галасаваў за Мілінкевіча. І не таму, што я недалюбіў Зянона. Разумееце, хай гэта будзе на маім сумленьні. Але я да гэтага часу не магу паверыць – як жа так здарылася, што ён зьняў сваю кандыдатуру.
Караткевіч: Сёньня мы не гаворым пра палітыка Зянона Пазьняка, наш госьць – мастак Аляксей Марачкін... Вы згадалі пра моладзь і пра Вашу веру ў моладзь, мы правялі з гэтай нагоды апытаньне – там вельмі шмат адказаў ад маладых людзей, а пытаньне было такое – “Што б Вы хацелі перадаць прэзыдэнту краіны?”...
Караткевіч: Як Вы думаеце – у якім кірунку павінны працаваць апанэнты цяперашняй палітыкі і цяперашняга падыходу да беларускай нацыянальнай культуры, каб такія людзі, якіх мы чулі, прыйшлі на Плошчу?
Калі форма расейская, на расейскай мове, то гэта й ёсьць зьмест нашага жыцьця, нашай улады
Марачкін: З аднаго боку мяне непакоіць, што мы жывем у абсалютна іншым сьвеце. З таго, што я пачуў па форме, форма – гэта і ёсьць зьмест, паўтару словы Малевіча. Калі форма расейская, на расейскай мове, то гэта й ёсьць зьмест нашага жыцьця, нашай улады. Мы не пашыраем тэрыторыю беларушчыны, мы не пашыраем тэрыторыю Беларусі ў сваёй душы. Мы яе звужаем расейшчынай, расейскай мовай, як бы там хораша, прыгожа ні гаварылі “как хорошо идти по проспекту” – гэта можна пачуць і іншым горадзе...“Малпаваньне прыніжае нас і нашую культуру”
Караткевіч: Вы згадалі Малевіча. Калі згадаць іншага творцу, якога нарадзіла беларуская зямля – Шагала, зьяжджаючы зь Віцебску, ён сказаў: “Заставайцеся са сваімі селядцамі...” На вашую думку – што застанецца на пэрспэктыву ў Беларусі?
Марачкін: Я згадаю яшчэ Драздовіча, які сказаў: “Я застануся тут, у Беларусі, на вёсцы, дзеля эстэтычнага разьвіцьця ў народзе”. Ён маляваў дываны, ствараў вобразы, вывучаў архітэктуру. Ён працаваў дзеля Беларусі і ў Беларусі. І сёньня ягоныя творы займаюць адно з цэнтральных месцаў у новай прыбудове нашага музэю. І сёньня, ужо пасьля таго, як я прайшоў ягонымі сьцежкамі, і мае сябры – усе сёньня шукаюць, дзе б знайсьці творы Драздовіча. Таму мы застаемся ў культуры і з Драздовічам, і з Шагалам, і з Малевічам, бо гэта вялікі букет талентаў, геніяў. Але мне бліжэйшы да сэрца той, хто жыў з народам, хто дзяліў зь ім і радасьці, і ўсё астатняе, што толькі ні было ў яго жыцьці.
Караткевіч: Учора расейскі журналіст Віктар Шандаровіч, крытыкуючы расейскую замежную палітыку, сказаў вобразна: “Наш вечна аб''ектыўны патрыятызм”. Калі не эмацыйна – якія фактары могуць зьмяніць імпэрскае стаўленьне да Беларусі ўплывовых расейскіх палітыкаў?
Марачкін: Так разумна сказаў Шандаровіч, што цяжка тлумачыць... Але неяк я зайшоў на сайт “Лукашэнка-2008”, і там расейскія палітыкі і пісьменьнікі амаль што ў адзін голас заяўляюць: “Выратуй нас, Рыгоравіч...” Але гэтая імпэршчына пры ўсім пры тым у пісьменьнікаў, у паэтаў проста “аж прэць”. Я называю гэта “эфэкт малпаваньня”. Ёсьць у нас такая хвароба. Тэлебачаньне: там на тэлевізіі “Времечко” – і тут, гляджу, “Времечко”, і дакладна такое самае малпаваньне, але гэта другаснае, вось што кепска. Там кухню паказваюць разразаюць гэтыя батоны, паказваюць, як трэба гаспадыні бутэрброды рэзаць – і ў нас амаль тое самае, там “Зоркі на льду” – і ў нас “Зоркі на цырку”.
Павал Севярынец, тое, што ён піша “Лісты зь лесу” – гэта варта Нобэлеўскай прэміі
Во гэтае малпаваньне прыніжае нас і нашую культуру. Для таго, хто гэта адчувае, гэта балюча. Адчуваеш другаснасьць гэтай афіцыйнай культуры. І толькі нехта вырываецца з гэтага замкнёнага кола, і вырываюцца выдатныя майстры культуры – Іван Кірчук з “Тройцы”, нашы ансамблі, нашы паэты... Я скажу, што Павал Севярынец, тое, што ён піша “Лісты зь лесу” – гэта варта Нобэлеўскай прэміі. У Амэрыцы ў адным гарадку і па пяць ляўрэатаў Нобэлеўскай прэміі, як бы мы да гэтай прэміі ні ставіліся. У нас дзясяткі вартыя гэтай прэміі. Але тое, што мы самі – наша афіцыйная прапаганда – мы падкрэсьліваем нашу другаснасьць, прывязанасьць да расейскай культуры, да гэтых “Времечек”, да гэтых “Зорак на льду” – вось што нам перашкаджае.Караткевіч: Калі вярнуцца да перадачы “У што я веру” – чаму ўсё ж “даверлівы”?
Марачкін: Ай, таму што мяне шмат хто падманваў... Але самае цікавае, што я неяк тады і радуюся нібыта – ну, падманулі, дык ня я ж вінаваты, а той, хто мяне падмануў... Але надалей так не павінна працягвацца. Занадта даверлівым трэба быць разумным. А гэта ня кожнаму дадзена, гэта з вопытам прыходзіць. А даверлівым трэба быць. Давяраць, але адчуваць розумам і пачуцьцём – каму і за што...