Лінкі ўнівэрсальнага доступу

У Варшаве прэзэнтавалі пераклад кнігі пра катаваньні жанчын на Акрэсьціна ў жніўні 2020-га


Кніга «Cela #18», фота Белсат
Кніга «Cela #18», фота Белсат

20 лістапада кнігу пад назвай «Cela #18» прэзэнтавалі ў Варшаве.

«Cela #18» — гэта сьведчаньні жанчын, якія ў жніўні 2020 году былі кінутыя ў камэру № 18 на Акрэсьціна і амаль тыдзень правялі ў ёй бязь ежы, вады, лекаў, сродкаў гігіены і — без паветра. 11 квадратных мэтраў чатырохмеснай камэры на 36 чалавек, піша «Белсат».

Расповеды 11 з тых жанчын, якія знаходзіліся ў камэры, склаліся ў кнігу, якую стварыў у межах праекту «Жнівень-2020» расейскі пісьменьнік Валерый Панюшкін.

З 11 гераіняў праекту толькі адна жанчына называе сваё сапраўднае імя і прозьвішча. Гэта былая палітзьняволеная Вольга Паўлава, якая знаходзіцца цяпер у бясьпецы.

«Цудоўны праект „Камэра #18“ дазваляе зразумець размах і маштаб таго, што адбываецца ў Беларусі, з досьведу выдатных жанчын: іх гісторыі больш шырока раскрываюць панараму крызісу, які ахапіў краіну», — піша ў прадмове да тэксту яшчэ адзін вядомы пісьменьнік і актор Стывэн Фрай.

Пазьней польскія навукоўцы Катажына Тачыньска і Войцех Творэк пераклалі кнігу на польскую мову. Так паўстала «Cela #18».

Аліна Коўшык, Катажына Тачыньска і Войцех Творэк
Аліна Коўшык, Катажына Тачыньска і Войцех Творэк

Прэзэнтацыя выданьня «Cela #18» па-польску адбылася ў прасторы Witryna Domu Wschodniego недзяржаўнай арганізацыі Karta. Перад слухачамі выступілі адна з аўтарак праекту «Жнівень-2020» Юлія Шаблоўская, прадстаўніца ў справе нацыянальнага адраджэньня Аб’яднанага кабінэту Аліна Коўшык, беларускі журналіст і дасьледнік сталінскіх рэпрэсіяў Ігар Станкевіч, валянтэрка ініцыятывы byProsvet, а таксама перакладчыкі кнігі на польскую мову.

Па словах Катажыны Тачыньскай, для яе, як і для Войцеха Творэка, гэты праект быў цалкам незвычайны, бо Беларусь да гэтага не фігуравала ў сфэры іх навуковых інтарэсаў. Катажына займаецца габрэйскай культурай на Бальканах і выкладае ў Польскай акадэміі навук. Войцех — гэбраіст, дасьледуе культуру хасыдызму.

Але акурат габрэйская тэматыка прывяла іх да Беларусі. Летась на курсах, прысьвечаных Галакосту, польскія навукоўцы пазнаёміліся зь беларускай Тацянай, якая дасьледуе Галякост у Беларусі. І яна прапанавала перакласьці «Камэру #18», ведаючы, што Катажына займалася да гэтага тэмай жанчын, зьняволеных падчас Другой сусьветнай вайны ў канцлягерах краінаў былой Югаславіі.

Потым да працы над перакладам далучыўся Войцех Творэк.

«У мінулым я займаўся перакладам з габрэйскай і ідыш дакумэнтаў з часоў Галякосту, з архіву Варшаўскага гета. І гэта, мабыць, у нейкім сэнсе падрыхтавала мяне да сутыкненьня з такога кшталту літаратурай», — зазначыў Войцех Творэк.

Юлія Шаблоўская
Юлія Шаблоўская

Тачыньска адзначае пэўныя моманты, якія ў сьведчаньнях беларускіх жанчын супадалі з аповедамі вязьняў іншых часоў. Як прыклад — жывы калідор, які ўтваралі гестапаўцы ці паліцыянты і празь які, б'ючы, прапускалі прыбылых вязьняў. Гэта прыдумалі не беларускія амапаўцы. Гэткі лягерны рытуал «вітаньня» вязьняў існаваў і раней. Навукоўца гаворыць пра яго як пра «характэрную рысу» ў многіх месцах зьняволеньня ва Ўсходняй і Сярэдняй Эўропе.

Творэк бачыць, што аўтар кнігі сам праводзіць паралелі, адсылаючы чытача да «Архіпэлягу ГУЛАГ» Аляксандра Салжаніцына.

Аб працягу гэтай страшнай гісторыі гаварыла і беларуска Юлія Шаблоўская. Яна нагадала польскай аўдыторыі, што падзеі «Celi #18» адбываліся тры гады таму, але і зараз за кратамі беларускіх турмаў пакутуюць людзі, асуджаныя з палітычных прычын, у тым ліку жанчыны — журналісткі, фатографкі, праваабаронцы.

Кніга «Камэра #18» пабачыла сьвет у жніўні 2021 году, на гадавіну тых падзей. У лістападзе 2021-га яе пераклалі з расейскай на ангельскую мову. У 2023 годзе зьявіўся польскі пераклад.

Беларускага перакладу кнігі пакуль няма.

Ігар Лосік Кацярына Андрэева Ірына Слаўнікава Марына Золатава Андрэй Кузьнечык
XS
SM
MD
LG