Пра падрабязнасьці «бізнэсу» і затрыманьне расказала выданьню mostmedia.io ягоная жонка, таксама беларуска. Пасьля дэпартацыі мужа яна засталася ў Польшчы з маленькім сынам.
Жонка працуе на заводзе ў Беластоку, з мужам выхоўвалі трохгадовага сына. Муж жыў у Польшчы некалькі гадоў, быў будаўніком. На пачатку міграцыйнага крызісу на польска-беларускай мяжы звольніўся і шукаў працу.
Пра магчымасьць перавозіць мігрантаў ён даведаўся ад беларусаў у Польшчы, якія ўжо гэтым займаліся. У верасьні 2021 году ён пачаў вазіць мігрантаў з краін Блізкага Ўсходу, у асноўным сірыйцаў, якія пераходзілі мяжу Беларусі і ЭЗ, абыходзячы КПП.
Першыя паездкі прайшлі пасьпяхова. Спачатку сума за аднаго мігранта даходзіла да 600 эўра. У кастрычніку 2021 году за перавозку аднаго мігранта ад Беластоку да нямецкай мяжы замоўца плаціў каля 200 эўра. За адзін рэйс можна было перавезьці 4–5 чалавек. Паездка прыносіла перавозчыку 800–1000 эўра. Кампанія беларусаў працавала па абодва бакі мяжы, быў спэцыяльны маршрут.
На пачатку міграцыйнага крызісу на мяжы Беларусі і ЭЗ мігранты самі плацілі грошы кіроўцу. Пазьней усім займаўся куратар у Варшаве, выхадзец з краінаў Блізкага Усходу. Мігранты паведамлялі яму, дзе знаходзяцца, куратар перадаваў інфармацыю курʼерам каля мяжы, а тыя забіралі людзей і везьлі ў першы пункт.
Большасьць мігрантаў ехалі ў Нямеччыну. Першым пунктам быў Беласток, другім — Варшава. Там іх чакала нанятая кватэра. Іншаземцы знаходзіліся ў ёй некалькі дзён, ім давалі чыстае адзеньне, стрыглі і рыхтавалі да паездкі ў Нямеччыну. Туды іх вёз ужо іншы курʼер.
На ўчастку ад мяжы з кастрычніка пачалі правяраць амаль кожную машыну. Тады перавозчыкі прыдумалі адмысловую схему. Першай ехала пустая машына з кіроўцам, які правяраў, дзе стаяць пасты паліцыі.
У лістападзе галоўны замоўца даў Андрэю для перавозкі мігрантаў аўтамабіль на харвацкіх нумарах. За дзень да затрыманьня Андрэй разьбіў машыну, у яго не было грошай, каб вярнуць доўг. На апошнюю паездку ён пазычыў грошы ў Натальлі і ўзяў сямейную машыну. У той жа дзень яго затрымалі на трасе Беласток — Варшава зь мігрантам з Сырыі.
Праз суд беларуса дэпартавалі: прывезьлі да мяжы пад канвоем і пасадзілі ў першую машыну ў напрамку Беларусі. Жонка адмовілася вяртацца ў Беларусь сьледам за мужам.
У сярэдзіне студзеня 2022 году польскія памежнікі затрымалі 9 чалавек у сувязі з арганізацыяй нелегальнай міграцыі зь Беларусі ў ЭЗ. Па дадзеных Генпракуратуры Польшчы, група дзейнічала зь верасьня 2021 па студзень 2022 году. На яе дзейнасьць было выдзелена 8,7 млн эўра, зь іх 4,3 млн — на перавозку мігрантаў у Нямеччыну. Вядома, што некалькі беларусаў у Польшчы былі прыцягнутыя за перавозку мігрантаў да крымінальнай адказнасьці.
Летась польскія памежнікі зафіксавалі амаль 40 тысяч спробаў нелегальнага перасячэньня польска-беларускай мяжы.
За 2021 год у Нямеччыну праз тэрыторыю Беларусі і Польшчы прыбылі 11 213 нелегальных мігрантаў.
Спробы незаконнага перасячэньня польска-беларускай мяжы не спыніліся дагэтуль. У транспартна-лягістычным цэнтры паблізу пункту пропуску «Брузгі» застаюцца 767 чалавек.
Мігранцкі крызіс — 2021. Асноўнае
- У ліпені 2021 году Аляксандар Лукашэнка заявіў, што з прычыны санкцыяў Беларусь больш ня будзе стрымліваць нелегальную міграцыю ў краіны Эўразьвязу. Найперш вялікія патокі мігрантаў накіраваліся ў Літву, па стане на верасень — звыш 4,2 тысячы чалавек з краінаў Азіі і Афрыкі. Затым напружаньне на сваіх межах адчулі Латвія і Польшча.
- Рэагуючы на крызіс, Літва і Польшча пачалі будаваць сьцяну на мяжы зь Беларусьсю.
- Урады Літвы, а затым Латвіі і Польшчы, улетку 2021-га зрабілі істотна больш строгім заканадаўства аб нелегальным перасячэньні дзяржаўнай мяжы, а таксама выслалі ў памежныя зь Беларусьсю раёны падмацаваньне з вайсковых злучэньняў. Лукашэнку абвінавацілі ў спрыяньні нелегальнай міграцыі ў краіны Эўразьвязу.
- У Літве ў лягерах для ўцекачоў мігранты неаднаразова ладзілі бунты і намагаліся зьбегчы.
- Улады Польшчы зь верасьня распачалі затрыманьні і дэпартацыі людзей, якія дапамагаюць мігрантам нелегальна перасякаць мяжу. Сярод іх як грамадзяне Польшчы, так і грамадзяне Беларусі, краінаў Азіі, у тым ліку некаторыя асобы, што маюць від на жыхарства ў краінах Эўразьвязу.
- Прэм’ер-міністар Польшчы Матэвуш Маравецкі выказаў упэўненасьць, што сцэнар «гібрыднай агрэсіі» супраць Эўразьвязу быў распрацаваны Менскам не самастойна, а ў шчыльнай супрацы з Масквой.
- Прэс-сакратар каардынатара спэцслужбаў Польшчы Станіслаў Жарын 27 верасьня заявіў, што 20% затрыманых мігрантаў маюць сувязі з Расеяй, пра што сьведчаць знойдзеныя доказы. Міністар унутраных спраў і адміністрацыі Мар’юш Каміньскі сказаў, што беларускія памежнікі даюць мігрантам псыхатропныя сродкі, у тым ліку дзецям.
- 30 верасьня ПАРЭ катэгарычна асудзіла практыку вяртаньня мігрантаў «у трэцюю краіну, дзе ім ня можа быць гарантавана міжнародная абарона», і нагадала Латвіі, Літве і Польшчы пра забарону на калектыўную высылку іншаземцаў.
- 8 кастрычніка Варшава заявіла, што трактуе паводзіны беларускага боку як «агрэсіўныя дзеяньні супраць Польшчы». Зьявіўся шэраг відэадоказаў, што беларускія памежнікі ня толькі не спыняюць мігрантаў, але і актыўна дапамагаюць ім нелегальна перасякаць польскую мяжу.
- На межах Беларусі з Польшчай і Літвой ад пачатку міграцыйнага крызісу загінулі сама меней 9 чалавек.
- 8 лістапада раніцай на мяжы зь беларускага боку заўважылі буйную калёну зь некалькіх сотняў мігрантаў, якія рушылі ў суправаджэньні ўзброеных сілавікоў да калючага дроту на мяжы з Польшчай, намагаючыся перасекчы мяжу. Паводле розных ацэнак, іх колькасьць была ад 2 да 4 тысяч чалавек. Многія атрымалі візы ў беларускім дыпляматычным прадстаўніцтве ў Анкары, турэцкія авіякампаніі ўдзельнічаюць у перакіданьні мігрантаў у Беларусь.
- У наступныя дні мігранты пры спрыяньні беларускіх сілавікоў сталі лягерам на памежнай паласе. Курд з Іраку Рэбаз Наджм Хама Саід сказаў Свабодзе, што беларуская міліцыя дапамагае высякаць дрэвы для вогнішчаў на беларускай жа тэрыторыі. Некаторым групам удалося прарвацца на польскую тэрыторыю, але вайскоўцы затрымалі ўсіх парушальнікаў.
- 10 лістапада эўрадэпутат Радаслаў Сікорскі заявіў, што крызіс на мяжы ініцыяваны пры падтрымцы Масквы, а Лукашэнку трэба прызнаць тэрарыстам і выдаць Міжнароднаму трыбуналу. Шэраг іншых эўрапейскіх палітыкаў таксама выказалі ўпэўненасьць, што Пуцін з дапамогай Лукашэнкі расхіствае Эўропу, пачуліся заклікі да ЭЗ дзейнічаць актыўна, а не чакаць.
- 11 лістапада ў паветранай прасторы Беларусі пачалі патруляваць межы расейскія бамбавікі Ту-22М3. Яны належаць паветрана-касьмічным сілам Расеі.
- 11 лістапада Фэдэральная паліцыя Нямеччыны заявіла, што толькі за першыя дні лістапада ў краіну трапілі больш за тысячу мігрантаў, якія выкарысталі Беларусь як краіну транзыту.
- Са жніўня польскія памежнікі спынілі больш за 33 тысячы спробаў нелегальнага перасячэньня мяжы з боку Беларусі, летась іх было 88.
- 15 лістапада больш за 3 тысячы мігрантаў сабраліся на беларускім памежным пераходзе «Брузгі» перад лініяй польскай мяжы, умацаванай часовымі загародамі і шарэнгай польскіх вайскоўцаў.
- Па словах прэс-сакратара Лукашэнкі Натальлі Эйсмант, у Беларусі агулам каля 7 тысяч мігрантаў, якія спадзяюцца трапіць у Нямеччыну.
- 22 лістапада ў Бэрліне адмовіліся прымаць каля 2 тысяч чалавк з Блізкага Ўсходу, якія прыбылі ў Беларусь пасьля арганізацыі рэжымам Лукашэнкі мігранцкага крызісу.
- 25 лістапада мігранты правялі акцыю пратэсту на памежжы, заяўляючы, што ня хочуць вяртацца назад у свае краіны.
- На больш чым дзесяці эвакуацыйных рэйсах у Ірак і Сырыю ў лістападзе-сьнежні Беларусь пакінулі каля 4,5 тысяч мігрантаў.
- На пачатку 2022 году сталі вядомыя тэрміны пабудовы агароджаў на мяжы зь Беларусьсю. Польшча адзначыла, што агароджу дабудуюць да канца чэрвеня, а Літва, што да восені.
- За 2023 год памежнікі суседніх зь Беларусьсю краін Эўразьвязу спынілі 42 тысячы спробаў нелегальнага пранікненьня на сваю тэрыторыю, што на траціну больш за 2022 год.
- Шараговец 1-й Варшаўскай бранятанкавай брыгады Матэвуш Сітэк, паранены нажом 28 траўня 2024 году на мяжы зь Беларусьсю, памёр 6 чэрвеня ў Варшаве. Раненьне вайсковец атрымаў падчас спыненьня спробы групы мігрантаў прарвацца праз сталёвую загароду зь беларускага боку. Калі салдат блякаваў пралом у сталёвай агароджы на мяжы з дапамогай ахоўнага шчыта, мігрант, прасунуўшы руку праз плот, нанёс яму ўдар нажом, прывязаным да палкі, у грудзі. Нож затрымаўся ў целе жаўнера. У бок пацярпелага і памежніка, які дапамагаў яму, кідалі палкі і камяні.
