4 сцэнары для Беларусі на 2022 год: ад «балота» да перавароту

Якія характарыстыкі гэтых сцэнароў, ад чаго залежыць іх рэалізацыя? Якую ролі ў іх адыгрываюць нечаканыя падзеі — «чорныя лебедзі»?

Пра гэта на канале Свабода Premium расказваюць удзельнікі праекту — палітоляг, экспэртка Нямецкага фонду Маршала ЗША Марына Рахлей і доктар палітычных навук, дырэктар інстытуту «Палітычная сфэра» Андрэй Казакевіч.

Рахлей

• Мы вызначалі, што магчыма, а што немагчыма на працягу наступнага году.
• Мы разглядалі ўсе сцэнары ў дзьвюх восях каардынатаў: дэмакратычныя трансфармацыі і сацыяльная мабілізацыя.
• Першы сцэнар — стабільнае балота, калі нічога не мяняецца: ні ўлада, ні грамадзтва.
• У межах гэтага сцэнару народ зьмірыўся з тым, што кіраўніком дзяржавы застаецца асоба, якую ня выбралі ў жніўні летась.

Казакевіч

• У межах варыянту «стабільнае балота» на рэфэрэндуме не прымаюцца рашэньні, зьвязаныя з дэмакратычным транзытам.
• Калі мы гаворым пра дэмакратычныя трансфармацыі, мы ня маем на ўвазе ператварэньне Беларусі ў дэмакратычнае грамадзтва, мы гаворым аб ператварэньні кансалідаванага аўтарытарнага рэжыму ў гібрыдны.

Рахлей

• Для ўлады рэфэрэндум будзе тэстам настрояў насельніцтва, у тым ліку і настрояў «вэртыкалі».
• У межах сцэнару «акопная вайна» рэфэрэндум улада не праводзіць, таму што адбываецца сацыяльная мабілізацыя.
• Гэта прыкладна цяперашні стан грамадзтва з дадаткам пэўнай колькасьці агмянёў пратэсту, уключна зь лякальнымі страйкамі.
• Варыянт «стабільнае балота» прадугледжвае большую пасіўнасьць грамадзтва, чым цяпер.

ГЛЯДЗІЦЕ ТАКСАМА:

Лукашэнка зноў заявіў, што «наеўся канстытуцый, улады і ўсяго іншага»

Казакевіч

• «Стабільнае балота» азначае вяртаньне грамадзтва паводле шэрагу парамэтраў прыкладна ў той стан, у якім яно было да 2020 году.
• У межах сцэнару «акопная вайна» захоўваецца недавер да Лукашэнкі і давер да недзяржаўных мэдыя.

ГЛЯДЗІЦЕ ТАКСАМА:

Што адбудзецца на рэфэрэндуме па Канстытуцыі

Рахлей

• Калі рэпрэсіі застануцца на тым жа ўзроўні, што цяпер, цяжка ўявіць сабе, што захаваецца цяперашні ўзровень апатыі.
• Нават захаваньне цяперашняга пратэставага патэнцыялу, ня кажучы ўжо пра яго рост, могуць выклікаць толькі экстраардынарныя падзеі, кшталту сьмерці Віктара Бабарыкі ад ковіду.

ГЛЯДЗІЦЕ ТАКСАМА:

Што прыйшло на зьмену вулічнаму пратэсту? Інтэрвію з сацыёлягам

Казакевіч

• Сцэнар «Белазахстан» — сцэнар паступовага дэмакратычнага транзыту.
• У гэтым варыянце ўлада сама праводзіць зьмены.
• Прычыны ў тым, што грамадзтва супакоілася, рызыкі выклікаў для ўлады з боку альтэрнатывы няма.
• У межах гэтага варыянту рэжым робіцца больш інклюзіўным, дапускаецца нейкая апазыцыя ў мясцовыя саветы.
• Пэўным узорам тут можа быць досьвед Казахстану і Ўзбэкістану, Узбэкістан нават больш дакладны прыклад.

ГЛЯДЗІЦЕ ТАКСАМА:

Чатыры дарогі Беларусі. Якім шляхам пойдзе краіна ў найбліжэйшыя гады?

Рахлей

• Грамадзтва «пад венікам», усё задушанае. Навошта ўладзе нешта мяняць?
• І толькі зьяўленьне «чорных лебедзяў» можа зьмяніць матывацыю ўлады.
• І гэтыя «чорныя лебедзі» у такім варыянце вонкавыя.
• Бо ад грамадзтва не ідзе імпульсаў для зьменаў.

ГЛЯДЗІЦЕ ТАКСАМА:

Страйк, які не сасьпеў. Ці спрыяюць цяперашнія ўмовы для масавага пратэсту рабочых?

Казакевіч

• Лукашэнка ня схільны да складанай гульні, яму цяжка складаць нейкія кааліцыі, дамаўляцца.
• Назарбаеў гэта можа і ўмее рабіць.
• Спантанны народны выбух укладаецца ў другі варыянт — калі сыстэма захаваецца, такі выбух наўрад ці прывядзе да зьменаў.
• У мірнага пратэсту няма мэханізму зьмяніць уладу наўпрост.

ГЛЯДЗІЦЕ ТАКСАМА:

Аддаў прэзыдэнцтва, але застаўся «елбасы». Як Назарбаеў працягвае кантраляваць Казахстан

• Сцэнар «зьмена ўлады праз памылку» самы малаімаверны.
• Сапраўдныя дэмакратычныя зьмены маглі б адбыцца ў выпадку адхіленьня Лукашэнкі ад улады.
• Гэты варыянт — суцэльны «чорны лебедзь».
• Такімі чыньнікамі могуць стаць жорсткія, непрадказальныя рэпрэсіі супраць самога апарату ўлады.