Алесь Бяляцкі з турмы: «Тое, што нас не забівае, робіць мацнейшымі»
Калегі старшыні Праваабарончага цэнтра «Вясна», палітвязьня Алеся Бяляцкага вельмі рэдка атрымліваюць ад яго лісты. DW расказала, пра што праваабаронца піша з СІЗА-1 на вуліцы Валадарскага ў Менску.
«Галоўнае — не ўпадаць у дэпрэсію і не журыцца. Я веру, што хутка ўсё будзе добра. А тое, што нас не забівае, робіць мацнейшымі», — піша кіраўнік Праваабарончага цэнтру «Вясна» Алесь Бяляцкі з турмы. Беларускага праваабаронцу ўжо сто дзён трымаюць у СІЗА на вуліцы Валадарскага ў Менску. Яго затрымалі падчас разгрому «Вясны». Гэтая арганізацыя з пачаткам пратэстаў стала адыгрываць ключавую ролю ў аказаньні дапамогі пацярпелым ад сілавікоў і збору інфармацыі пра палітвязьняў.
Калегі Алеся Бяляцкага кажуць, што весткі ад яго з турмы — вялікая рэдкасьць, за сто дзён арышту ягоныя блізкія атрымалі толькі пару лістоў і паштовак.
Лісты прыходзяць рэдка
Алеся Бяляцкага, а таксама яго паплечнікаў Валянціна Стэфановіча і Ўладзімера Лабковіча арыштавалі 14 ліпеня, калі ў супрацоўнікаў «Вясны» па ўсёй краіне і ў галоўным офісе арганізацыі прайшлі ператрусы. Раней, у сакавіку 2021-га, стала вядома, што на «Вясну» завялі крымінальную справу паводле артыкулу аб арганізацыі і актыўным удзеле ў групавых дзеяньнях, якія груба парушаюць грамадзкі парадак. А яшчэ раней узялі пад варту праваабаронцаў і валянтэраў Марфу Рабкову, Андрэя Чапюка, Леаніда Судаленку і Тацяну Ласіцу.
Лістамі і паштоўкамі ад Бяляцкага з DW змагла падзяліцца толькі яго калега Дыяна.
«На мае каля паўтара дзясятка лістоў я атрымала толькі два адказы. Першай прыйшла паштоўка са словамі, што ў яго „ўсё нармальна“. Другім я атрымала ліст, дзе ён падрабязна апісаў свой рацыён, мы ў „Вясьне“ зрабілі потым паводле яго інфаграфіку», — расказвае праваабаронца.
Такая ж сытуацыя і ў жонкі Бяляцкага Натальлі Пінчук. За тры месяцы яна атрымала толькі некалькі лістоў ад мужа, хоць ён адправіў ёй каля дваццаці.
«Лісты Алесь нумаруе, што дае магчымасьць адсачыць, ці ўсё яны даходзяць. На жаль, далёка ня ўсё. Што тычыцца маіх лістоў, то я з упэўненасьцю магу сказаць, што ён атрымаў толькі два», — кажа жонка Бяляцкага.
Праз цэнзуру Алесь піша ў асноўным пра побыт і кнігі
У перапісцы з мужам Натальля Пінчук стараецца ня згадваць пра затрыманьне або крымінальную справу, каб ліст прайшоў турэмную цэнзуру.
«Тэмы тычацца бытавых пытаньняў: у асноўным пішам пра родных, часам пра нашых агульных знаёмых ці як праходзяць дні і чым занятыя. У лістах я стараюся задаваць яму пытаньні, але адказаў на іх амаль не атрымліваю», — са шкадаваньнем кажа жонка праваабаронцы.
У лістах калегу Алесь апавядае пра свае будні.
«Гляджу тут расейскія сэрыялы, якія ідуць па тэлевізары. Нагледзеўся да канца жыцьця і яшчэ працягваю. Таксама з захапленьнем сачу за спортам і рознымі спаборніцтвамі: футбол, кубак Лігі чэмпіёнаў, чэмпіянат сьвету ў веславаньні, тэніс. Чытаю трохі; менш, чым хацелася б. Прачытаў кнігі Каці Мядзведзевай, Адама Глобуса, чытаю вершы Максіма Багдановіча. Так што не сумую, так і праходзяць мае дні», — дзеліцца лістамі Бяляцкага Дыяна.
У «Валадарцы» мала што адбываецца, таму расказваць Алесю Бяляцкаму асабліва няма чаго.
«Ён працягвае чытаць беларускіх сучасьнікаў, яго вельмі засмуціла сьмерць паэта Алеся Разанава», — дзеліцца Дыяна. У лістах Бяляцкага, напісаных ва ўмовах цэнзуры, яна спрабуе знайсьці схаваны сэнс: — Але, як мне сказала жонка Алеся, схаваны сэнс тут адзін: калі пішу, значыць, яшчэ жывы».
25 верасьня ў Алеся Бяляцкага быў дзень нараджэньня, і, наколькі вядома «Вясьне», многія беларусы адправілі яму віншаваньні і лісты салідарнасьці. Некаторыя да яго ўсё ж трапілі, і ён нават даслаў словы падзякі. «Загляне сонца і ў наша рашэцістае акно», — пісаў Алесь у паштоўках.
Першая і другая справа Бяляцкага
Гэты арышт ня першы ў жыцьці Алеся Бяляцкага. У 2011 годзе за нібыта ўтойваньне даходаў у асабліва буйным памеры і нявыплату падаткаў яму прысудзілі 4,5 года калёніі, зь якіх ён адседзеў тры і ў 2014-м выйшаў па амністыі. За гады турмы Бяляцкага ня раз вылучалі на Нобэлеўскую прэмію міру, ён стаў ляўрэатам мноства прэмій у галіне правоў чалавека і свабоды. Пасьля пачатку пратэстаў у Беларусі Бяляцкі далучыўся да Кардынацыйнай рады і, нягледзячы на высокую рызыку арышту, заставаўся ў краіне і працягваў працаваць.
Цяпер, з прычыны падпісак адвакатаў аб невыдаваньні, калегі і блізкія нават толкам ня ведаюць, у чым сутнасьць крымінальнай справы супраць яго. «Мы толькі нядаўна з раскладу суду даведаліся, што Алесю Бяляцкаму выставілі абвінавачаньне толькі паводле аднаго артыкулу Крымінальнага кодэксу — ч. 2 арт. 243 (нявыплата падаткаў). Больш ніякай інфармацыі няма: мы нч ведаем, хто сукамэрнікі, як часта праводзяцца сьледчыя дзеяньні і іншыя моманты, якія вядомыя пра некаторых іншых палітвязьняў», — расказвае калега Дыяна.
Перасьлед Праваабарончага цэнтру «Вясна»
Па стане на 3 сакавіка 2024 году, за кратамі знаходзяцца 5 праваабаронцаў «Вясны».
- Алесь Бяляцкі, старшыня «Вясны», затрыманы 14 ліпеня 2021. Падчас ягонага зьняволеньня, 7 кастрычініка 2022 году, Алесю Бяляцкаму была прысуджаная Нобэлеўская прэмія міру. 3 сакавіка 2023 году яго асудзілі на 10 гадоў калёніі. Бяляцкага прызналі вінаватымі ў «кантрабандзе грошай арганізаванай групай» у 2016–2021 гадах (ч. 4 арт. 228 КК) і «фінансаваньні пратэстаў» у 2020-м (ч. 2 арт. 342 Крымінальнага кодэксу).
- Валянцін Стэфановіч, намесьнік старшыні «Вясны» і віцэ-прэзыдэнт FIDH, затрыманы 14 ліпеня 2021-га. 3 сакавіка 2023 году яго асудзілі на 9 гадоў зьняволеньня. Яго прызналі вінаватымі ў «кантрабандзе грошай арганізаванай групай» у 2016–2021 гадах (ч. 4 арт. 228 КК) і «фінансаваньні пратэстаў» у 2020-м (ч. 2 арт. 342 Крымінальнага кодэксу).
- Уладзімер Лабковіч, юрыст «Вясны», затрыманы 14 ліпеня 2021 г. 3 сакавіка 2023 году яго асудзілі на 7 гадоў зьняволеньня. Яго прызналі вінаватымі ў «кантрабандзе грошай арганізаванай групай» у 2016–2021 гадах (ч. 4 арт. 228 КК) і «фінансаваньні пратэстаў» у 2020-м (ч. 2 арт. 342 Крымінальнага кодэксу).
- Марфа Рабкова, праваабаронца «Вясны», затрыманая 17 верасьня 2020 году. Ёй прысудзілі 15 гадоў калёніі ва ўмовах агульнага рэжыму і штраф у памеры 700 базавых велічыняў (22 400 беларускіх рублёў, або звыш 8800 даляраў) паводле ч. 3 арт. 293 Крымінальнага кодэксу («навучаньне ці іншая падрыхтоўка асобаў для ўдзелу ў масавых беспарадках, альбо фінансаваньне такой дзейнасьці»), ч. 3 арт. 130 («распальваньне сацыяльнай варожасьці да ўлады») і ч. 2 арт. 285 КК («ўдзел у злачыннай арганізацыі»). 28 лютага 2023 году Вярхоўны суд Беларусі разгледзеў апэляцыйную скаргу ў справе Рабковай. Тэрмін зьняволеньня скарацілі на тры месяцы.
- Андрэй Чапюк, валянтэр «Вясны» зь Менску, затрыманы 2 кастрычніка 2020-га. Яго абвінавачвацілі ва ўдзеле ў масавых беспарадках і ўдзеле ў злачыннай арганізацыі. Чапюка асудзілі на 6 гадоў калёніі ва ўмовах узмоцненага рэжыму і пакаралі штрафам у памеры 500 базавых велічыняў (16 000 беларускіх рублёў ці больш за 6 300 даляраў);
- Леанід Судаленка, дырэктар гомельскага аддзяленьня «Вясны», затрыманы 18 студзеня 2021-га. Паводле артыкулу аб масавых беспарадках яго пакаралі на 3 гады зьняволеньня.
Выйшла на волю:
- Тацьцяна Ласіца, валянтэрка «Вясны» з Гомля, затрыманая 21 студзеня 2021. Паводле артыкулу аб масавых беспарадках за кратамі прабыла 1 год і 8 месяцаў. Праваабаронца не адбыла ўвесь тэрмін.
