У залі «Сёмае неба» гатэлю «Менск» 15 сакавіка прайшла прэзэнтацыя новай кнігі Святланы Алексіевіч «100 цытатаў на Свабодзе». У відэазвароце нобэлеўская ляўрэтка адказала на пытаньні пра свабоду, апазыцыю і каханьне.
Як у Менску прэзэнтавалі «100 цытатаў на Свабодзе»
Кніга з сэрыі «Бібліятэка Свабоды. XXI стагодзьдзе» выйшла на чатырох мовах — беларускай, украінскай, расейскай і ангельскай. У кнізе выбраныя фрагмэнты вусных выказваньняў Сьвятланы Алексіевіч, якія цягам двух дзесяцігодзьдзяў гучалі на хвалях Радыё Свабода.
На прэзэнтацыі прысутнічалі прадстаўнікі дыпляматычнага корпусу, вучні і выкладчыкі ліцэю імя Якуба Коласа, палітыкі, журналісты, даўнія слухачы і чытачы Свабоды
Святлана Алексіевіч выбачылася за тое, што не змагла завітаць на сустрэчу, бо «на жаль, біялёгія мацнейшая за мяне». Аднак пісьменьніца запісала відэазварот да слухачоў.
Аляксандр Лукашук прадставіў кнігу і назваў яе па фармаце «антыалексіевіцкай». «Усё сваё жыцьцё яна запісвала галасы іншых. Але гэтая кніга складаецца толькі зь яе аўтарскага голасу», — распавёў Аляксандр Лукашук.
Гісторыю кнігі Аляксандр Лукашук назваў драматычнай. Узьнікла ідэя зьвярнуцца да архіваў аўдыёперадач Радыё Свабода. Укладальнік кнігі Сяргей Навумчык адабраў цытаты нобэлеўскай ляўрэаткі. Ідэя спадабалася Сьвятлане Алексіевіч, і яна ўзялася папрацаваць над ёю. Празь нейкі час пісьменьніца вырашыла, што рабіць кнігу ня трэба. Так мінула яшчэ паўгода. І Аляксандр Лукашук напісаў: «Шкада, што вы не пагадзіліся». На што яна адказала: «Я яшчэ раз паглядзела і згодная, але пры адзінай умове: я там мяняць нічога ня буду».
Укладальнік кнігі Сяргей Навумчык назваў Святлану Алексіевіч марай любога рэдактара ("у мяне была абсалютна поўная свабода дзеяньняў") і сказаў, што кніжка дапаможа думаць, разважаць і ўсім нам разам дайсьці да свабоды.
Пераклад кнігі на ангельскую мову зрабіў Багдан Андрусышын (Данчык), а на ўкраінскую — Аксана Забужка.
«Кожны буйны пісьменьнік — гэта рэнтгенаграма сьвядомасьці культуры і народу. Кніга „100 цытатаў“ — гэта акапунктурныя болевыя кропкі, па якіх прайшла Сьвятлана Алексіевіч. У вялікай ступені гэта сьведчаньні вольнага чалавека аб несвабодным народзе. Мне было вельмі цікава, аднак балюча і горка пазнаваць яе з гэтага боку», — распавяла перакладчыца Аксана Забужка.
У відэазвароце Сьвятлана Алексіевіч адказала на пытаньні пра свабоду, апазыцыю і каханьне.
Пра свабоду
«Памятаю, як мы бегалі па вуліцах і плошчах і крычалі: „Свабода, свабода!“ Калі зьбіраліся, шмат гаварылі пра свабоду. Але ніхто ня ведаў, што такое свабода. Потым стала зразумела, што свабода вельмі жорсткая, зусім нерамантычная рэч. І досьведу здабываньня гэтай свабоды ў нас няма. Свабодных людзей, вядома, у нас таксама няма. Не напрацаваныя разважаньні пра тое, як станавіцца свабоднымі. Я для сябе я зразумела, што свабода — гэта вельмі доўгі шлях. Вельмі доўгі».
Пра апазыцыю
«Наша апазыцыя — закладнік барыкаднай культуры, якая сёньня ўжо не працуе. Мусяць быць нейкія іншыя ідэі. Мы часта размаўляем з амбасадамі і грантадаўцамі. А што адбываецца за кальцавой мы ня ведаем. Можна пагаварыць з лекарам, таксістам, краўчыхай — разумнейшыя людзі. Гаварыць з уладай наўпрост не выходзіць, а з апазыцыяй — можа быць. Нам трэба шукаць новыя формы супраціву».
Пра каханьне
«Каханьне — гэта такая загадкавая рэч, якая ўсё больш цікавіць людзей. Людзі больш не прыціснутыя, а наадварот занятыя сваім прыватным жыцьцём.
Я часта кажу, што каханьне дадзенае нам у суцяшэньне, каб ня страшна было паміраць. Таму што менавіта з-пад вечка труны ты будзеш узгадваць ня ордэны і прэміі, а хвіліны тваёй адзінокай самотнай радасьці. Прэмія або грант ня могуць быць сэнсам жыцьця.
Сэнс жыцьця — у радасьці чалавечага існаваньня на фоне таго, што калісьці прыйдзецца зьнікнуць.
Каханьне агаляе. У мяне часта запытваюцца: «Чаму вашы героі так добра гавораць?» А я адказваю: «Я пішу пра чалавека ўзрушанага, які ці непадалёк ад сьмерці на вайне, ці ў каханьні. У гэтым стане чалавек падымаецца на дыбачках вышэй за сябе. І мая кніга пра тое, як пражыць чалавечае жыцьцё, а не як функцыя. Паглядзець на ўсё з пункту гледжаньня не гісторыі, а космасу. А ў чым жа сэнс чалавечага існаваньня?»
Госьці задалі паўтара дзесятка пытаньняў, на якія Сьвятлана Алексіевіч адкажа ў эфіры Свабоды ў найбліжэйшы час.
Поўны відэазапіс сустрэчы таксама неўзабаве будзе апублікаваны на сайце svaboda.org
Раней у сэрыі «Бібліятэка Свабоды. ХХІ стагодзьдзе» ўжо выходзіла кніга «Сьвятлана Алексіевіч на Свабодзе».
