Лінкі ўнівэрсальнага доступу

Сынхронны пераклад


Гаворка пойдзе не пра рамяство вуснага перакладу. Па-ангельску не давялося б удакладняць — «вуснага». Перакладчык тэкстаў — «translator». Тлумач — «interpreter». Тлумачу лягчэй: ён «тлумачыць». А translator мусіць трымацца духу і літары: яго лёгка схапіць за руку. Але я хачу падзяліцца іншым досьведам: несупадзеньняў у часе, патэтычна кажучы, гістарычным часе. Я чытаю цяпер кнігу Азар Нафісі, колішняй выкладчыцы ангельскай і амэрыканскай літаратуры ў Свабодным ісламскін унівэрсытэце ў Тэгеране, з 1997 году — амэрыканскай прафэсаркі. Кніга называецца «Reading Lolita in Teheran» («Чытаючы „Лаліту“ ў Тэгеране», 2003). Гэты раман У. Набокава быў і застаецца ў Іране падазронай ерасьсю, так што Азар Нафісі чытала і разьбірала раман у сябе дома.

Я ўпершыню прачытаў «Лаліту» ў 1977 годзе ў Кіеве. У. Набокаў быў быццам бы забаронены, але за «Лаліту» рук не выкручвалі. Ягоныя раманы маглі быць даважкай — так было асабіста ў мяне — да крымінальных «Архіпелагу ГУЛАГ» і зборніка «З-пад глыбаў». На допытах у КГБ мяне Набокавым не папракалі, але ў пратакол ён быў унесены. У тагачасным Кіеве клімат быў суровейшы, чым у Маскве. У тыя дні, калі мяне выклікалі на допыты, я слухаў па «Голасе Амэрыкі», як Бэла Ахмадуліна крыштальным голасам прызнавалася ў каханьні да Набокава і расказвала пра сустрэчу з улюбёным пісьменьнікам у Мантрэ. Гэта не папрок паэтцы, а нагадваньне пра тое, што Кіеў і Масква жылі тады ў розных дзесяцігодьздзях.

У параўнаньні з Тэгеранам 90-х клімат у Кіеве 70-х быў памяркоўна кантынэнтальным, нават мяккім. Тэгеранскія студэнткі, — піша Азар Нафісі, — ацэньваліся вартаўнікамі рэвалюцыі па колеры вуснаў, а не пасьпяховасьці. Сёстраў Бронтэ на ангельскай катэдры не выкладалі, бо яны «апраўдвалі адзюльтэр». З прозы Гэмінгуэя цэнзары выціскалі слова «віно». Студэнткі і студэнты сядзелі ў розных аўдыторыях. Студэнтак, што сьпяшаліся на лекцыю, каралі за хуткі крок і пачашчанае дыханьне. Яшчэ каралі за сьмех ва ўнівэрсытэцкім калідоры, за прыхаваныя ў рыдзікюлі румяны.

Я чытаю ўспаміны Азар Нафісі і быццам падарожнічаю ў машыне часу. Ледзь дадасі газу — і ты ў календары саракагадовай даўніны, прытармозіш — і ў ХХІ стагодзьдзі на паэтычным фэстывалі ў Калюмбіі. У фэйсбуку мая маладая прыяцелька (friend) украінская паэтка Ірына расказвае, як тысячы калюмбійцаў пляскаюць у ладкі вершам турэцкага паэта пра Чэ Гевару. Я буркліва пішу камэнт, маўляў, Ірына, паэзіі не патрэбны пляскат тысяч рук, а гэты самы камандантэ быў натхнёным галаварэзам. Мне няёмка гэта пісаць: выходзіць, што я ламаю ёй кайф. Але — о дзіва! — яна адказвае, што згодная са мной і што ў кампаніі сур’ёзных паэтаў як раз абмяркоўвалі «балючую тэму». Дзякуй Богу, — думаю я, — усё ж маладыя людзі, чые прадзеды і прабабкі (не) перажылі Галадамор, нешта адчуваюць.

Месяцы два таму іншы friend, мой аднагодак, нямецкі паэт, з захапленьнем пісаў у фэйсбуку пра «незабыўную» атмасфэру паэтычнага фэстывалю ў Нікарагуа. Я не паленаваўся і знайшоў рэпартажы з гэтага фэстывалю. Тэмпэратура там сапраўды зашкальвала: самавітая паэтка-трацкістка адважна ганьбіла цяперашнюю «кліку рэвізіяністаў». Я не напісаў камэнт. Нашто? Я ўсё адно спазьніўся. Некалі ва ўнівэрсытэце ў мяне была пяцёрка па сынхронным перакладзе. Але з гадамі я марнею. Ці то задышка. Ці то ногі ня тыя.

Пераклаў Сяргей Шупа
Ігар Лосік Кацярына Андрэева Ірына Слаўнікава Марына Золатава Андрэй Кузьнечык
XS
SM
MD
LG