Напачатку некалькі лічбаў, якія прагучалі на нядаўняй калегіі Міністэрства інфармацыі Беларусі. Летась кніг на беларускай мове выдадзена 857 назваў агульным накладам 3,4 мільёна асобнікаў, што на 20% менш, чым у 2002 годзе. З 857 назваў дзяржаўнымі выдавецтвамі выпушчана толькі чацьвертая частка ад агульнай колькасьці — 230, на недзяржаўныя прыпадае 350 назваў. Прычым выпуск беларускамоўнай літаратуры недзяржаўнымі выдавецтвамі летась павялічыўся, і гэта ўжо — тэндэнцыя. Што й сталася нагодай для сустрэчы ў “Вольнай студыі” з дырэктарам беларускамоўных праектаў выдавецтва “Логвінаў” Зьміцерам Вішнёвым.
(Міхась Скобла: ) “Зьміцер, “Логвінаў” літаральна за два апошнія гады стаў папулярным выдавецкім брэндам. Днямі я заходзіў у сталічную “Цэнтральную кнігарню” і пабачыў там цэлы прылавак вашых кніг. Такое адчуваньне, што ваша выдавецтва хутка запалоніць увесь кніжны рынак сваёй прадукцыяй”.
(Зьміцер Вішнёў: ) “Мы выдаем ня так шмат кніг, як падаецца. Проста на фоне астатніх мы сапраўды працуем заўважна. Заўважныя мы яшчэ й таму, што нашыя кнігі выдзяляюцца сваім афармленьнем, дызайнам, вёрсткай. Рэальна мы працуем толькі год. Летась выйшлі наступныя аўтары, якіх мне хацелася б адзначыць: выбранае Язэпа Лёсіка — том на 400 старонак, прымеркаваны да яго 120-годзьдзя, потым кнігі Юрася Барысевіча, Андрэя Хадановіча, Віктара Жыбуля, Альгерда Бахарэвіча, Джэці, Андрэя Бурсава, Арцёма Кавалеўскага, Паўла Гаспадыніча. Усіх — каля 25. На гэты год заплянавана яшчэ 30 кніжак. Да таго ж мы сёлета плянуем распачаць выданьне новага часопісу “Тэксты й музыка”, у якім акрамя тэкстаў чытачы знойдуць кампакт-дыскі беларускамоўных гуртоў”.
(Скобла: ) “На згаданай калегіі Міністэрства інфармацыі міністар Русакевіч зьдзіўляўся: як жа так, колькасьць беларускамоўнай літаратуры, выдадзенай у дзяржаўных выдавецтвах, скарацілася, і значна, а ў недзяржаўных — павялічылася. І гэта пры тым, што дзяржвыдавецтвы маюць датацыі, сваю сетку распаўсюду. Чаму так адбываецца?”
(Вішнёў: ) “Мне бачацца тут дзьве асноўныя прычыны. Мне здаецца, што нашы чытачы нарэшце займелі добры густ, і яны бачаць ровень паліграфіі недзяржаўнага выдавецтва й дзяржаўнага. На жаль, кнігі апошніх могуць быць выдадзены на добрай паперы, але дызайн і вёрстка жадаюць лепшага. Гэта па-першае. Па-другое, у дзяржаўным сэктары кнігавыдавецкай сфэры ня тыя людзі займаюць адпаведныя пасады. І кіруюцца яны часам невядома чым. Бо ёсьць на сёньня беларускамоўны чытач, і ў працэнтных адносінах беларускамоўная кніга прадаецца значна лепш за расейскую. Прычым на некалькі пунктаў. Гэта абсалютна дакладна — я размаўляў зь менскімі кнігарнямі, з гандлярамі. Яны кажуць, што беларускамоўная кніга мае вельмі добры попыт. Таму скарачэньне кніг у дзяржаўных выдавецтвах — гэта чыясьці непрадбачлівая палітыка”.
(Скобла: ) “Ваш дырэктар, які ахвяраваў сваё прозьвішча на выдавецкую шыльду, спадар Ігар Логвінаў, у адным інтэрвію заявіў, што выдае літаратуру, якая не прыносіць прыбытку. Атрымліваецца, што беларуская кніга — гэта не тавар, а па-ранейшаму — месца рэалізацыі чыіхсьці дабрачынных намераў?”
(Вішнёў: ) “На жаль, сёньня наша краіна ня мае элемэнтарнага — арт-рынку. Калі будзе здаровы арт-рынак, то ўсё будзе нармальна: аўтар будзе пісаць, выдавец будзе выдаваць, а чытач будзе іх купляць. Але пакуль гэта толькі ў пэрспэктыве. У нас на выдавецкай кухні адначасова “варыцца” мноства новых кніжак, ну вось на сёньняшні дзень — каля пятнаццаці. Сэрыя “Другі фронт мастацтваў” (у якой і выйшлі пералічаныя вышэй аўтары) падтрымліваецца выдавецтвам на 75%. Шукаць грошы дапамагае аўтар, мы шукаем фундатараў, рэклямадаўцаў, часам знаходзім гранты, але гэта вельмі рэдка”.
(Скобла: ) “Другі фронт мастацтваў” — ці не занадта “ваенная” назва для кніжнай сэрыі?”
(Вішнёў: ) “У гэтай сэрыі ў нас выходзіць постмадэрнісцкая літаратура, маладыя аўтары. Дарэчы, да нас можа прыйсьці любы аўтар з вуліцы й запрапанавацца ў гэтую сэрыю. Але каб патрапіць у выдавецкі плян, ён мусіць прайсьці праз калегію, якая складаецца зь дзевяці чалавек”.
(Скобла: ) “А судзьдзі хто?”
(Вішнёў: ) “У калегію ўваходзяць Валянцін Акудовіч, Альгерд Бахарэвіч, Ільля Сін, Юрась Барысевіч, безумоўна — Вішнёў. І калі большасьцю галасоў прымаецца рашэньне, што рукапіс мае быць, то на працягу году кніга запускаецца”.
(Скобла: ) “Для любога прадпрыемства заўсёды актуальная рэалізацыя тавару. Празь якія структуры й наколькі пасьпяхова ідзе распаўсюд вашай кніжнай прадукцыі?”
(Вішнёў: ) “Дзякаваць Богу, у нас засталася дзяржаўная сетка распаўсюду — “Белкніга”. Сёлета мы наладзілі сувязі зь ейнымі абласнымі аддзеламі — зь Віцебскам і Горадняй, наладжваем зь Берасьцем і Магілёвам. Мы пачынаем актыўны распаўсюд па ўсёй краіне. І таму нашы наклады, думаю, неўзабаве з 300–500 падымуцца да 1000 асобнікаў. Калі мы дасягнем гэтай лічбы,можна будзе казаць пра рэнтабэльнасьць кнігі. На жаль, дзяржава не стварае ўмоваў для стварэньня і разьвіцьця арт-рынку. Усе заўважылі, што за апошнія два гады беларуская кніга стала заўважна даражэйшая — у нас дзейнічае падатак 20% на даданую вартасьць. Дарэчы, з Новага году такі ж невыгодны для свайго выдаўца закон прыняты й ва Ўкраіне. Вельмі складана ў такіх умовах разьваць арт-рынак”.
(Скобла: ) “Вашыя аўтары — пераважна маладыя людзі. У Беларусі існуе Фонд падтрымкі таленавітай моладзі пры прэзыдэнце. Ці зьвярталася выдавецтва “Логвінаў” у гэты фонд па падтрымку?”
(Вішнёў: ) “Раскажу сумную гісторыю. Калі я некалькі гадоў таму працаваў у Саюзе пісьменьнікаў літкансультантам па паэзіі, мы зьвярталіся ў гэты Фонд і рэкамэндавалі для выданьня дзесяць кніг. На жаль, зь дзесяці аўтараў пашанцавала толькі аднаму — маладому паэту Янку Лайкову. Я вось цяпер пачынаю перабіраць прозьвішчы ў галаве й канстатую, што восем з тых дзесяці выйшлі ў нашым выдавецтве, без дапамогі фонду. Мы заўсёды знойдзем магчымасьць паспрыяць маладым”.
(Скобла: ) “Наколькі эфэктыўнае прыцягненьне да продажу кніг аўтараў? Мне расказваў паэт Леанід Дранько-Майсюк, як яго “эксплюатавала” выдавецтва “Кніга”. Разам яны аб’ехалі ледзь ня ўсю Беларусь і прадалі ўвесь наклад. Ці практыкуе “Логвінаў” такі спосаб?”
(Вішнёў: ) “На жаль, мы ня маем ліцэнзіі на гандаль кнігамі. Таму практыкуем прэзэнтацыі кніг у кнігарнях з удзелам аўтараў. На такіх акцыях кнігі добра прадаюцца”.
(Скобла: ) “І пра рэкляму, безь якой сёньня й сьняжынка зь неба ня падае. На многіх вашых кнігах зьмешчаная рэкляма беларускіх фірмаў. Ці лёгка сёньня знайсьці рэклямадаўцу, які праплачвае рэкляму на кніжцы, наклад якой 500 асобнікаў? І ўвогуле — ці рэклямадаўца гэта, ці ўсё-ткі мэцэнат?”
(Вішнёў: ) “Рэклямадаўца. Калі ёсьць добры мэнэджэр, то ён рэкляму знойдзе. І я спадзяюся, што наш новастораны часопіс будзе “сядзець” не на грантах, як многія беларускія літаратурныя выданьні, ён будзе існаваць дзякуючы айчынным рэклямадаўцам. Сёньня многія фірмы жадаюць мець беларускамоўную рэкляму ў беларускім пэрыядычным друку. Што датычыць кніжак, то тут, безумоўна, цяжэй. Для іх патрабуецца спэцыфічная рэкляма. Але й тут ёсьць зрухі. Асабліва чамусьці мэдычныя кампаніі даюць рэкляму на кніжкі. Скажам, зь фірмай “Благовест” мы падпісалі дамову адразу на дванаццаць рэклямных блёкаў. Яны разумеюць, што беларускамоўны чытач — чалавек інтэлектуальны. А ўжо мінулася тая пара, калі панятак “інтэлектуал” быў сынонімам беднасьці. Так што нашы чытачы — іх пацыенты”.
(Скобла: ) “Сёньня многія тэксты жывуць па-за паперай, у Інтэрнэце. Ці не азначае гэта, што ў хуткім часе кніга будзе выконваць нейкую іншую, хутчэй дэкаратыўную фукцыю? Наколькі ўвогуле Інтэрнэт — вораг варштату Скарыны?”
(Вішнёў: ) “Ня вораг, а сябар. Кніга — гэта артпрадукт, які Інтэрнэт павінен дапамагаць прадаць. І мы маем для гэтай мэты свой сайт. Перакананы, што беларуская кнігавыданьне будзе разьвівацца, варштат Скарыны ніколі не састарэе. Я хацеў бы запрасіць нашых слухачоў 22 лютага а 17.00 наведаць клюб “NC” на вуліцы Кастрычніцкай (гэта побач з заводам “Крышталь”), дзе будзе адбывацца ІV фэстываль сучаснага мастацтва “Нефармат”. Там будуць выступаць беларускія паэты, пройдуць пэрформансы і выступы музычных гуртоў. Бальшыня ўдзельнікаў фэстывалю — аўтары выдавецтва “Логвінаў”. Калі ласка, прыходзьце”.
