Лінкі ўнівэрсальнага доступу

Кангрэс дэмакратычных сілаў Беларусі і яго магчымая роля ў вызначэньні адзінага кандыдата


Вядуча Віталь Тарас

(Тарас: ) “Сп. Беляцкі! На мінулым тыдні зьявілася прапанова (яна выказвалася і раней) склікаць нечарговы Кангрэс дэмакратычных сілаў. Паколькі Вы ўваходзіце ў склад арганазацыйнага камітэту – скажыце, пры якіх умовах можа адбыцца гэты кангрэс, і якія задачы мусілі б вырашаць яго дэлегаты?”

(Бяляцкі: ) “Абсалютная большасьць аргкамітэту пагадзілася з тым, што правядзеньне такога кангрэсу неабходна. І асноўныя развагі – гэта нельга назваць спрэчкамі, таму што размова праходзіла ў спакойнай дзелавой атмасфэры – былі наконт таго, калі гэта рабіць, каб атрымаць найбольшы эфэкт”.

(Тарас: ) “Прэтэндэнты на пасаду прэзыдэнта – найперш, зь ліку пяцёркі (але ня толькі яны), мякка кажучы, не падтрымалі ідэю кангрэса. Іх выказваньні, у прыватнасьці, у эфіры Радыё Свабода зводзіліся да таго, што яны самі дамовяцца паміж сабой, і што кангрэс зараз непатрэбны. Сп-ня Ваніна! А на вашую думку, наколькі своечасова было б правядзеньне кангрэсу зараз?”

(Ваніна: ) “Я лічу, што правядзеньне гэтага кангрэсу зараз немэтазгодна. Кангрэс неабходны, так. Але ён павінен падтрымаць таго чалавека, які будзе вылучаны з асяродзьдзя кандыдатаў.”

(Тарас: ) “Сп. Бяляцкі! Як вядома, існуе каардынацыйная рада дэмакратычных сілаў. Яе рашэньні хоць і лічацца абавязковымі для ўдзельнікаў, на практыцы далёка не заўсёды выконваюцца. Нядаўна старшыня Аб’яднанай Грамадязнскай Партыі сп. Лябедзька выказаў думку, што адзіны кандыдат можа быць зьняты ўладай і пасьля рэгістрацыі. Адсюль вынікае, што адзіны кандыдат ужо не адпавядае тактыцы апазыцыі? І калі ўжо не ўдаецца дамовіцца на ўзроўні кіраўніцтва партыяў, ці можна чакаць, што будзе дасягнутая згода на такім шматлюдным форуме як кангрэс?”

(Бяляцкі: ) “Я думаю, што будзе. Можна паразважаць наконт гэтых двух варыянтаў правядзеньня кангрэсу. А выказваньні сп. Лябедзькі, мне думаецца, трэба тлумачыць ня тым, што ён супраць адзінага дэмакратычнага кандыдата, а чыста тэхнічнымі момантамі: калі ён павінен узьнікнуць – перад рэгістрацыяй, ці пасьля. Толькі і ўсяго.

І тут, аналізуючы гэтую сытуацыю, зноў жа можна сыходзіць з тых рэаліяў, якія ў нас ёсьць. На сёньяшні дзень у заяве нашага арганізацыйнага камітэту па правядзеньні кангрэсу было адзначана, што вельмі пажадана, каб сапраўды кандыдаты ў прэзыдэнты дамовіліся паміж сабой і вызначылі адзінага дэмакратычнага прэтэндэнта. І тады сапраўды, як кажа сп. Ваніна, правядзеньне кангрэсу было б падтрымкай гэтага вызначэньня “пяцёркі”, якое б адбылося перад гэтым.

Але на той варыянт (і гэта мы абмяркоўвалі), калі ўсё-ткі ня будзе вызначаны гэты адзіны кандыдат, і ўсе кандыдаты пойдуць сваімі камандамі, ці, прынамсі, частка зь іх не пагодзіцца зь нейкімі аб’яднаньнямі найбольш моцных кандыдатаў, то гэтую разьвязку мусіць разьвязваць, браць на сябе адказнасьць у прыняцьці рашэньня не пяцёрка, а сам кангрэс. Таму што тыя сілы, тыя палітычныя партыі і грамадзкія арганізацыі, якія падтрымліваюць і будуць удзельнічаць у кангрэсе – на іхным храбце, фактычна, на іхных нагах, іхнымі галовамі зараз робіцца ўся гэтая кампанія – фактычна, усіх дэмакратычных кандыдатаў”.

(Ваніна: ) “Ведаеце, я заўсёды казала і, відаць, паўтаруся: дэмакратычныя сілы, якія мы прывыклі традыцыйна прадстаўляць у кангрэсе, - гэта ня ўся апазыцыя, якая сёньня існуе ў нашай дзяржаве. І навязваць людзям думку, якія складаюць значную колькасьць – адсоткаў 40-50, і якія не падтрымліваюць ні Лукашэнку, ні апазыцыйныя партыі, было б, мне здаецца, немэтазгодна і нават небясьпечна.

Таму кандыдаты павінны вызначыцца, усё ж-такі, самі. Вельмі важна вызначыць толькі – што будзе зьяўляцца крытэрыем ацэнкі ўзроўню кандыдата, яго падтрымкі. Гэтым крытэрыем могуць служыць толькі сацыялягічныя дасьледваньні. Толькі сацыёлягі сёньня могуць сказаць, які кандыдат карыстаецца найбольшай падтрымкай, вывучыўшы ўсе гэтыя электаральныя магчымасьці ў нашай дзяржаве”.

(Тарас: ) “Нядаўна адзін з прэтэндэнтаў – Міхаіл Чыгір выступіў з заявай аб тым, што колькасьць сабраных подпісаў ёсьць важным, але не галоўным крытэрыем пры вызначэньні адзінага кандыдата. Ці правільна я Вас зразумеў, што размова тут ідзе менавіта пра вынікі сацыялягічных апытаньняў? І як стасуюцца такія выказваньні з пазыцыяй іншых прэтэндэнтаў? Ці яны таксама сышліся на тым, што колькасьць сабраных подпісаў – не галоўны крытэрый?”

(Ваніна: ) “Так. Я думаю, што ў пераважнай большасьці кандыдаты пагодзяцца, што трэба разьмежаваць колькасьць сабраных подпісаў і колькасьць здадзеных подпісаў. Я думаю, што нават каманда Міхаіла Чыгіра, ды й каманда Домаша таксама, ня будуць здаваць усе подпісы, якія яны сабралі, у Цэнтральную выбарчую камісію, каб ня даць падставаў знайсьці нейкія недарэчнасьці. А іх заўсёды можна знайсьці. Таму калі адзін з кандыдатаў зьбярэ 500 000 подпісаў і ўсе іх здасьць – ну, тады, я думаю, усе пагодзяцца, што кандыдат сапраўды карыстаецца падтрымкай.

Справа ў тым, што вызначае ўсё-ткі народ, вызначаюцца людзі. І толькі па сацыялягічных дасьледваньнях мы можам вызначыць, каго падтрымліваюць больш за ўсіх. І гэта на сёньняшні момант абсалютна відавочна: гэта Міхаіл Чыгір”.

(Тарас: ) “Пяцёра вядомых прэтэндэнтаў выступаюць з агульнымі дэклярацыямі, у якіх падкрэсьліваецца, што гэта пакуль як бы адзіная каманда – прынамсі, яны ўсе каардынуюць свае дзеяньні, разам адстойваюць свае правы. Тым ня менш, нярэдка галасы саміх прэтэндэнтаў гучаць у разнабой. Напрыклад, Міхаіл Чыгір заявіў нядаўна, што колькасьць сабраных подпісаў – важны, але не галоўны крытэр пры вызначэньні адзінага кандыдата. А што ж тады лічыць галоўным крытэрыем – ці ёсьць ён увогуле? Сп. Бяляцкі, што ёсьць галоўным крытэрыем, для БНФ? Пры якіх умовах ён будзе падтрымліваць адзінага кандыдата?”

(Беляцкі: ) “Безумоўна, што сацыялягічныя дасьледваньні надзвычай важныя. Але калі адрозьненьні паміж некалькімі асобамі гэтай пяцёркай зусім невялікія, то можа быць, гэтыя дасьледваньні ня могуць выступаць адзіным прамерам сапраўднай папулярнасьці ці вызначэньня адзінага кандыдата.

Апроч таго, у гэтых дасьледваньнях заўсёды трэба ўлічваць ня толькі станоўчы рэйтынг, але і так званы адмоўны рэйтынг – г.зн., колькасьць людзей, якія ніколі не прагаласуюць за таго ці іншага кандыдата. І я думаю, скласьці гэты мінусовы і плюсавы рэйтынг будзе абавязкова трэба, улічваючы тую столь, скажам, вышэй якой гэтыя кандыдаты ня змогуць скокнуць.

Я не адкідваў бы, канечне, і колькасьць сабраных подпісаў, бо гэта гаворыць пра сілу і арганізацыйныя здольнасьці структураў каныдадата – наколькі ён будзе здольны правесьці эфектыўна і вынікова саму кампанію, якая будзе невялікай па тэрмінах, і таму патрабуе вялікіх арганізацыйных высілкаў. І сюды я яшчэ дадаў бы здольнасьць кандыдата дамаўляцца зь іншымі кандыдатамі. Гэта значыць, што найбольш пэрспэктыўны кандыдат павінен будзе задавальняць іншых – прынамсі, калі ня ўсіх з гэтай пяцёркі, дык большасьць, якая б падтрымала яго і магла б свой электарат, сваіх прыхільнікаў таксама ськіраваць на падтрымку гэтай адзінай асобы.

Мне здаецца, гэта асноўныя моманты, якія трэба будзе ўлічваць пры вызначэньні адзінага кандыдата. Я яшчэ раз падкрэсьліваю – вельмі добра, каб яны дамовіліся самі па сабе. Але калі гэтага не адбудзецца, дык гэтую місію на сябе возьме кангрэс дэмакратычных сілаў”.

(Тарас: ) “Дарэчы, паводле ўсіх апошніх апытаньняў МІхаіл Чыгір займае даволі высокую пазыцыю. Але гэтыя ж сацыялягічныя апытаньні паказваюць, што ў Чыгіра і даволі высокі адмоўны рэйтынг – як, дарэчы і ў Лукашэнкі. Спадарыня Ваніна, як Вы ацэньваеце гэтую тэндэнцыю?”

(Ваніна: ) “Я б хацела трошкі дадаць. Я б дадала яшчэ сюды пазыцыю нашай моцнай суседкі – Масквы. Відавочна, што СМІ (я маю на ўвазе электронныя СМІ) ў Маскве – гэта толькі празь іх мы зможам нейкім чынам уплываць на той электарат, які мы хочам прыцягнуць да сябе. Таму гэта немалаважна, і дарэчы, усе рэкамэндацыі ўсіх спэцыялістаў паказваюць, што мы павінны ўлічваць пазыцыю Захаду, але найперш – пазыцыю Масквы, бо сфэры ўплыву падзеленыя, і трэба лічыцца з рэаліямі”.

(Тарас: ) “Вы закранулі сапраўды вельмі важную тэму. І ў мяне пытаньне да сп. Бяляцкага ў сувязі з гэтым. Паколькі кандыдаты “пяцёркі” вельмі часта ў сваіх выказваньнях спасылаюцца на Маскву, падкрэсьліваюць, што ў выпадку сваёй перамогі на выбарах яны будуць разьвіваць стасункі з Расеяй, умоцоўваць іх і г.д. – ці не здаецца Вам, што пры падтрымцы такога кандыдата БНФ, напрыклад, можа страціць свае ўласныя, нацыянальныя ідэалягічныя пазыцыі? Наколькі далёка можа ісьці такая падтрымка?”

(Бяляцкі: ) “Эканамічная праграма фронту таксама прадугледжвае гандлёвыя стасункі як з Захадам, гэтак і з Усходам – гэта абсалютна натуральна. Але не на шкоду нашым гэапалітычным інтарэсам, не на шкоду будучыні нашай нацыі, нашага народу. Безумоўна, мы гэта ўлічваем.

Што тычыцца выказваньняў прэтэндэнтаў, то Фронт зрабіў свой выбар. І з гэтай пяцёркі мы падтрымліваем аднаго кандыдата – як нам здаецца, найбольш пэрспэктыўнага. Ён у сваіх прамовах таксама гаворыць пра гэтыя эканамічныя стасункі, што, зноў жа, не пярэчыць нашай праграме. І самае істотнае – тое, што нават падтрымаўшы гэтага кандыдата, мы ня выставілі свайго кандыдата. Гэта значыць, што на сёньняшні дзень, мы лічым, яшчэ не прысьпеў час, каб Фронт выйшаў са сваім кандыдатам, са сваёй праграмай. Гэта адбудзецца, я упэўнены, на наступных прэзыдэнцкіх выбарах. Але на гэтых выбарах мы добра разумеем, што Беларусі патрэбны пераходны пэрыяд, каб трошкі прыйсьці ў сябе, выйсьці з таго піке, у якое завёў краіну сп. Лукашэнка”.

(Тарас: ) “Я хацеў бы, каб было зразумела нашым слухачам: кандыдат, пра якога Вы зараз гаварылі – Сямён Домаш?

(Бяляцкі: ) “Так!”

(Тарас: ) “Зараз крыху на іншую тэму, хоць і ў працяг нашай размовы пра выбары. Вы абодва прадстаўляеце грамадзкія арганізацыі, якія маюць дачыненьне з правамі чалавека, правамі жанчын упрыватнасьці. Пытаньне да абодвух суразмоўцаў – наколькі прысутнічае правабарнчая тэма ў праграмах, ці пакуль што выступах прэтэндэнтаў, і з другога боку – наколькі тэма правоў і свабод хвалюе выбаршчыкаў?”

(Ваніна: ) “Што тычыцца кандыдатаў – у прыватнасьці, таго кандыдата, якога падтрымліваем мы, дык тэма абароны правоў і свабод, вядома, што Міхаіл Чыгір моцна пацярпеў ад гэтага рэжыму за сваю пазыцыю. І пацярпеў ня толькі ён, але церпіць уся ягоная сям’я. Таму гэтае пытаньне вельмі вострае, і заўсёды надаецца ўвага менавіта абароне правоў чалавека.

Што тычыцца насельніцтва Беларусі, то, шчыра кажучы, сытуацыя з правамі чалавека іх ня вельмі хвалюе. Гэта, на жаль, так. Іх, найперш, хвалюе нізкі заробак, адсутнасьць грошай і элемэнтарных умоваў для выжываньня”.

(Бяляцкі: ) “Мне здаецца, што ў гэтым пляне ўся пяцёрка настроеная на рашучыя і кардынальныя зьмены ў тым выпадку, калі б адбылася перамога на верасьнёўскіх выбарах кожнага з гэтай пяцёркі. Таму ў гэтым сэнсе ў мяне аптымістычны погляд на будучыню, і я думаю, што тут абаслютна ўсё роўна, які кандыдат будзе. Тое, што будзе паляпшэньне сытуацыі з правамі чалавека ў гэтым выпадку, я абсалютна ўпэўнены.

Што тычыцца таго, наколькі гэта хвалюе людзей – трэба сказаць, што за апошнія два гады, паводле сацыялягічных дасьледваньняў, гэтая тэма пераскочыла з 8-га месца на 4-е. А гэта значыць, што сярод прэвалюючых тэмаў тэма абароны правоў чалавека становіцца ўсё больш папулярнай.

Я не магу назваць усе прычыны гэтай папулярнасьці. Можа быць, гэта хвалюючая інфармацыя пра зьніклых, якая дайшла праз СМІ, фактычна, да ўсіх людзей у Беларусі. Можа быць, гэта тое перавышэньне ўлады, якое дазваляюць сабе ворганы ўнутраных справаў, якіх у нас зараз вельмі шмат і якія скрозь парушаюць правы простых людзей. Можа быць, гэта яшчэ нейкія прычыны: міжнародная ізаляцыя і г.д. Але ўсё гэта прывяло да таго, што тэма правоў чалавека, асабліва для маладога пакаленьня, становіцца ўсё больш і больш важнай. І гэта дае нам магчымасьць браць як праваабарончаму цэнтру пэўны ўдзел у мабілізацыйнай кампаніі, у давядзеньні да людзей у самых далёкіх кутках і мястэчках сытуацыі з правамі чалавека.

Мы маем пэўную інфармацыйную праграму. Яна зараз зьдзясьняецца, і я думаю, што яна павінна прынесьці свой плён у пачатку верасьня. І ўвогуле, у пэрспэктыве гэтае пытаньне правоў чалавека ня будзе апускацца ніжэй, а будзе ў нашых людзей недзе на першых мейсцах. Хаця я згодны, што эканамічнае становішча – гэта тое, што зараз найбольш турбуе людзей”.

(Тарас:) “Паколькі вы часта сустракаецеся з выбаршчыкамі, такое пытаньне да абодвух суразмоўцаў: які настрой зараз пануе перад выбарамі -- пэсімістычны, аптымістычны, абыякавы? Наколькі важнае для людзей пытаньне пра адзінага кандыдата ад дэмакратычных сілаў, наколькі яны надаюць гэтаму ўвагу, і наколькі гэта істотна для выніку выбараў?”

(Ваніна: ) “ Я думаю, што для людзей вельмі важна, каб быў адзін чалавек, які будзе процістаяць Лукашэнку. З гэтым яны зьвязаюць свае спадзяваньні. Калі казаць у працэнтных адносінах – я б сказала, што такіх людзей недзе каля паловы. Ёсьць вельмі шмат людзей абсалютна абыякавых, якія не цікавяцца палітыкай. Але з гэтымі людзьмі можна размаўляць, і яны здольныя пачуць. І на жаль, існуе катэгорыя грамадзян пэнсійнага ўзросту, іх каля 20 адсоткаў, якія не ўспрымаюць нічога – ніякіх довадаў, ніякіх размоваў. Яны, відаць, вызначаліся ў сваіх перакананьнях і будуць адстойваць іх”.

(Бяляцкі: ) “Я згодны з Тацянай, і хацеў бы выказаць сваё асабістае перкананьне. Калі ўсе дэмакратычныя сілы не дапамогуць кандыдатам вызначыцца і калі мы ня выйдзем з адным дэмакратычным кандыдатам – значыць, мы прайграем. Гэта рэальная ацэнка сытуацыі. Калі ж мы выйдзем з адзіным кандыдатам, тады ў нас будуць надзвычай высокія шанцы. Такая вось дылема”.
Ігар Лосік Кацярына Андрэева Ірына Слаўнікава Марына Золатава Андрэй Кузьнечык
XS
SM
MD
LG