Пачаткам ініцыятывы “Новы Магілёўскі Мартыралёг” стала мэмарыяльная вечарына памяці вядомага польскага праваабаронцы Марэка Навіцкага, які памёр каля месяца таму. Прэзыдэнт Хэльсынскай фундацыі правоў чалавека ў Польшчы ніколі ня быў у Магілёве, аднак грамадзкія актывісты рэгіёну лічаць яго не чужым чалавекам. Распавядае Сымон Глазштэйн:
(Глазштэйн: ) “Марэк Навіцкі дапамог беларусам рабіць тое, што калісьці рабіў ён са сваімі калегамі ў Польшчы — змагацца за правы чалавека, за годнасьць, за дэмакратыю. Ён выхоўваў тых, з кім мы потым працавалі разам”.
Марэк Навіцкі вучыў і Сяргея Абадоўскага, кіраўніка Магілёўскага праваабарончага цэнтру, які памёр сёлета. Яго імя таксама ўвайшло ў сумны сьпіс “Новага Магілёўскага Мартыралёгу”. Гаворыць кіраўнік аб’яднаньня “Кола сяброў” Алесь Асіпцоў:
(Асіпцоў: ) “За апошні час у Магілёве памерла дзесьці 10 асобаў, якія сваёй значнасьцю, сваёй уплывовасьцю фармавалі тое, што называецца грамадзкай супольнасьцю. І так сталася, што руцінная праца замінала асэнсаваць тую значную ролю, якую адыгрывалі гэтыя людзі для Магілёва, для рэгіёну, для краіны”.
У “Новым Мартыралёгу” — дзевяць імёнаў магілёўскіх дэмакратаў і праваабаронцаў, якія не дажылі да нашых дзён, іх выявы і кароткія расповеды пра жыцьцё і дзейнасьць. Валер Шатроў, Тамара Раманькова, Натальля Рослава, Аляксандар Александровіч ды іншыя.
Так сталася, што многія зь іх апошнія гады свайго жыцьця не займаліся актыўнай дзейнасьцю, вэтэраны адраджэнскага руху паміралі ў грамадзкім забыцьці. Ініцыятыры праекту вырашылі нагадаць людзям, што індывідуальнасьць кожнага чалавека ўзбагачае грамадзтва, і трэба ставіцца да яе ашчадна. У гэтым галоўная ідэя “Новага Магілёўскага Мартыралёгу”, гаворыць Сымон Глазштэйн.
(Глазштэйн: ) “Дай Бог, каб як мага менш старонак было ў ім занята, але мы не мусім забываць на тых, справамі, учынкамі й мужнасьцю якіх мы сёньня жывыя”.
