На гэтыя тэмы разам зь Юрыем Дракахрустам разважаюць адзін зь лідэраў стваранай Аб’яднанай сацыял-дэмакратычнай партыі Аляксей Кароль і дэпутат “палаты прадстаўнікоў”, кіраўнік дэпутацкай групы “Рэспубліка” Валер Фралоў.
(Дракахруст: ) Сп. Фралоў, палата прадстаўнікоў другога скліканьня пражыла палову свайго тэрміну. Скажыце, ці спраўдзіліся асабіста Вашыя спадзяваньні, якія былі ў Вас, калі Вы абіраліся ў яе склад?
(Фралоў: ) “Можа, хтосьці і абіраўся, ня ставячы перад сабою асаблівых мэтаў. Ну а тыя, хто, як, прыкладам, я, спадзяваўся, што зможа на нешта ўплываць, пакуль такія спадзяваньні не апраўдаліся. На мой погляд, парлямэнт ня ў поўнай меры адчувае адказнасьць за свае паводзіны. Нават пры тых мінімальных паўнамоцтвах, іх няшмат, але яны ёсьць, калі іх выкарыстоўваць, можна вырашаць сур’ёзныя праблемы. Але палітычнай волі пакуль бракуе. Шкада. Працэс асэнсаваньня сваёй ролі адбываецца павольна, але ўсё ж адбываецца”.
(Дракахруст: ) Сп. Кароль, два гады таму Вы былі аднім з самых актыўных прыхільнікаў ідэі байкоту парлямэнцкіх выбараў. Менавіта супярэчнасьці ў пытаньні байкоту прывялі ў рэшце рэшт да Вашага сыходу з партыі, кіраванай Міколай Статкевічам. Вы не шкадуеце аб Вашым рашэньні? Ці спраўдзіліся Вашыя тагачасныя перасьцярогі наконт “палаты прадстаўнікоў”?
(Кароль: ) “Калі казаць адназначна – то так, яны спраўдзіліся, гэтыя перасьцярогі, і “палата”, па сутнасьці, ня ёсьць тым заканадаўчым ворганам, якім яна павінна была б быць. І тыя людзі, якія ўвайшлі ў “палату”, яны, па сутнасьці, цалкам кіраваныя цяпер вэртыкальлю выканаўчай улады.
Што тычыцца самога байкоту, дык тут, магчыма, другім, а, можа, на адным узроўні матывам было дасягнуць адзінства дэмакратычных сілаў. І гэтае адзінства было дасягнутае вакол ідэі байкоту.
І яшчэ адно: калі б усе партыі ўдзельнічалі і байкоту б не было, то я думаю, што гэта сталася б падставай для легітымізацыі нават не “палаты прадстаўнікоў”, а, па сутнасьці, той сыстэмы ўлады, рэжыму, аўтарытарнага рэжыму, які імкнецца стаць таталітарным, і гэта было б на карысьць менавіта гэтаму рэжыму і тым парадкам, якія існуюць.
Так што ў цэлым я лічу, што за гэтыя два гады перасьцярогі нашыя былі правільныя і тактыка таксама”.
(Дракахруст: ) Сп. Фралоў, часам можна пачуць меркаваньне, што “палата прадстаўнікоў” – бясьсільны прыдатак прэзыдэнцкай адміністрацыі, нешта кшталту Вярхоўных Саветаў савецкіх часоў. Ці згодны Вы з такой ацэнкаю?
(Фралоў: ) “У пэўнай ступені я згодны з гэтай ацэнкаю. Але ў мяне адчуваньне, што людзі больш сур’ёзна пачынаюць ставіцца да сваіх абавязкаў. Падаецца, што гэта ўсё ж ня тое, што Вярхоўныя Саветы савецкіх часоў, з майго погляду палата ўсё ж рухаецца ў правільным накірунку”.
(Дракахруст: ) Сп. Фралоў, калі “палата” атрымалася такой бясьсільнай, дык, можа, байкот быў правільным рашэньнем?
(Фралоў: ) “З майго гледзішча, гэта суцэльная дурасьць і ідыятызм. Я лічу, што яны пайшлі на байкот, бо адчувалі немагчымасьць прайсьці ў парлямэнт і не хацелі дэманстраваць нямогласьць. А увогуле бойкот любых выбараў – парлямэнцкіх, мясцовых – гэта такая дурасьць, я нават словаў не магу знайсьці”.
(Дракахруст: ) Сп. Кароль, тое, што паўномоцтвы “палаты прадстаўнікоў” – досыць абмежаваныя – не сакрэт ні для кога, у тым ліку і для нашага сёньняшняга суразмоўцы. Але, магчыма, статус дэпутата дае магчымасьць займацца палітычнай дзейнасьцю, уплываць на нешта, як тое спрабуе рабіць прынамсі і сп. Фралоў?
(Кароль: ) “Тыя людзі, якіх Вы назвалі, - яны якраз да апазыцыі ніколі не адносіліся. І менавіта таму яны прайшлі ў гэтую “палатку”. Каб яны былі вызначаныя як апазыцыя, то відавочна, што не прайшлі б. Кантроль за кандыдатамі ў “палатку” быў татальны, і ўсе асобы, якія сапраўды маглі б скласьці ўнутраную, унутрыпарлямэнцкую апазыцыю, яны былі вырубленыя на этапах задоўга да выбараў.
І ў гэтым сэнсе тады ўжо павінна была б быць іншая тактыка, а менавіта стаўка на, так скажам, “цёмных конікаў”, на людзей, якія не засьвечаныя ў актыўнай апазыцыі.
І другое – што тычыцца... Ну, Іван Пашкевіч – гэта наогул асоба іншага кшталту, і яго апазыцыйнасьць цяпер выкліканая іншымі прычынамі. Яго выцесьнілі з “вэртыкалі”, і, па сутнасьці, выцесьнілі ў вельмі ўмоўную “апазыцыю”. І іх пратэст, іх выступы ў “палатцы”, каб яны не траплялі на старонкі незалежнага друку, наогул ніхто б не заўважыў.
І гэта можна аднесьці і да тых людзей, якія нейкім чынам згрупаваліся ў дзьве асобныя групы – я маю на ўвазе, там ёсьць яшчэ эканамічная групоўка... І яшчэ адна праява іх пратэсту – тое, як яны цяпер сябе паводзяць, уся “палатка”. Калі на першым часе іх голас быў сапраўды неяк заўважаны, ён гучаў, дык цяпер, па сутнасьці, нейкай такой арганізаванай фронды, я б сказаў – а не апазыцыі – ужо не чуваць. “Палатка” цалкам падкантрольная “вэртыкалі”.
(Дракахруст: ) Сп. Фралоў, а што можна зрабіць у “палаце прадстаўнікоў”, воргане, які і сам па сабе мае няшмат паўнамоцтваў і ня хоча скарыстоўваць тыя правы, што ёсьць?
(Фралоў: ) “Але магчымасьці палітычнай дзейнасьці, магчымасьці прапаноўваць законы ўсё ж ёсьць. У іншых яны ж увогуле адсутнічаюць. А у нас ёсьць магчымасьць . Іншая справа - як увесь парлямэнт да гэтага ставіцца. Але мне здаецца, што самасьвядомасьць у парлямэнта павышаецца. Вось я 6 законапраектаў запрапанаваў, і ў мяне ёсьць адчуваньне, што некаторыя зь іх пройдуць.
Я б хацеў заўважыць, што некаторыя выказваньні прэзыдэнта, апошні ягоны выступ у тэлевізіі – гэта ёсьць сур’ёзная непавага да парлямэнту. І ён падштурхоўвае дэпутатаў”.
(Дракахруст: ) Адразу пасьля выбараў шэраг уплывовых міжнародных арганізацыяў - АБСЭ, Рада Эўропы, а таксама заходнія дзяржавы - не прызналі легітымнасьць “палаты прадстаўнікоў”. Гэтае непрызнаньне захоўваецца і дагэтуль. Сп. Фралоў, на Ваш погляд, ці ўплывае гэты чыньнік на дзейнасьць і статус “палаты”?
(Фралоў: ) “Ва ўнутраным пляне, я не кажу пра міжнародны, гэта ні на што не ўплывае. Легітымныя – нелегітымныя, мы ёсьць, мы прымаем законы, паводле якіх жыве краіна. Непрызнаньне з боку міжнародных структураў у пэўнай ступені ўплывае. Але я лічу, што можна сваімі актыўнымі паводзінамі паўплываць на стаўленьне да нас і замежных структураў. Дэ-юрэ мы нелегітымныя, але ж дэ-факта мы існуем і нікуды ад нас не падзенесься”.
(Дракахруст: ) Сп-р Кароль, а якое Вашае меркаваньне, як міжнароднае непрызнаньне ўплывае на стутус “палаты прадстаўнікоў”?
(Кароль: ) “Яно ўплывае. І, скажам, прызнаньне “палаты прадстаўнікоў”, легітымізацыя “палаты прадстаўнікоў” – гэта адна з найгоршых зьяваў, калі б яна ажыцьцявілася. Бо гэта было б прызнаньнем менавіта рэжыму, гэта было б на карысьць рэжыму.
Што тычыцца выкарыстаньня “палаты прадстаўнікоў” як пляцоўкі, то гэта было відавочна падчас выбараў і асабліва відавочна цяпер – гэтую пляцоўку рэжым бы не дапусьціў. Цяпер у краіне ўлады праводзяць палітыку падмены дэмакратычнай апазыцыі, сапраўднай дэмакратычнай апазыцыі на квазіапазыцыю, квазідэмакратычную апазыцыю, што зьвязана яшчэ з адной заканамернасьцю трансфармацыі рэжыму. Цяпер мы назіраем таталітарызацыю аўтарытарнага рэжыму. Гэтая тэндэнцыя яго пераўтварэньня з аўтарытарнага ў аўтарытарны ўзмацняецца. І менавіта гэта зьвязана з падменай апазыцыі. І прызнаньне “палаты прадстаўнікоў” было б якраз на карысьць гэтай тэндэнцыі. Гэтага і дамагаецца, па сутнасьці, рэжым.
Так што безумоўна цьвёрдая пазыцыя Захаду, які, дарэчы, зрабіў нейкія падыходзы дзеля таго, каб пераадолець, як тады нават пэўныя сілы казалі, “ізаляцыю” краіны, але, па сутнасьці, гэта самаізаляцыя – улады не пайшлі ні на адну саступку. І цяпер рэпрэсіўная палітыка, палітыка на “зачыстку тэрыторыі” пад будучыя выбары – яна толькі ўзмацнілася, яна выявілася дакладна”.
