Лінкі ўнівэрсальнага доступу

CУБОТНІ ДЫЯЛЁГ. ГУТАРКА ІРЫНЫ ХАЛІП З УЛАДЗІМЕРАМ КОЛАСАМ.


Ірына Халіп, Менск

(Халіп: ) “Канец траўня – гэта амаль заўсёды заканчэньне чарговага палітычнага сэзону і пачатак сэзону іспытаў. Кожны год чарговыя семнаццацігадовыя атрымліваюць атэстаты аб сярэдняй адукацыі і разам з атэстатамі – упэўненасьць у тым, што яны змогуць усё ў гэтым сьвеце. Уладзімер Георгіевіч, ці можаце вы намаляваць сярэднестатыстычны партрэт сёньняшняга выпускніка вашага ліцэю?

(Колас: ) “Не, не магу. Калі мяне пытаюць наконт сёньняшняй моладзі, чым яна адрозьніваецца ад нашай моладзі, ад нашага пакаленьня, я думаю і заўсёды спрабую нешта сфармуляваць, але калі быць шчырым, то розьніца вельмі невялікая. Розьніца – як паміж хвалямі аднаго акіяна. Сапраўдная розьніца – толькі варункі. Вызначэньне моладзі – уваход у гэты сьвет, недасьведчанасьць, прага да ведаў, прага да досьведу, прага да жыцьця. Мяняюцца толькі варункі. І менавіта сёньняшнія варункі вызначаюць гэты сярэднестатыстычны партрэт”.

(Халіп: ) “Сапраўды, мы з вамі ў 17-гадовым узросьце былі ўпэўненыя, што будзем жыць у Савецкім Саюзе, скончым інстытуты, напэўна, нават уступім у КПСС. І глядзіце, як усё зьмянілася! Зараз цяжка быць упэўненым у тым, што будзе заўтра. Гэта прымушае быць больш самастойнымі. А ўжо калі казаць пра вашых выхаванцаў, дык яны ў прынцыпе больш самастойныя, таму што ім прыйшлося прайсьці праз такія выпрабаваньні, як абарона ўласнага ліцэю”.

(Колас: ) “Так, але я б сказаў больш. У кожным пакаленьні ёсьць усё: ёсьць свае героі, ёсьць свае злачынцы, ёсьць свае здраднікі. А час і ўмовы даюць больш пэрспэктываў адной катэгорыі і менш пэрспэктываў другой катэгорыі. На жаль, цяперашнія ўмовы даюць больш пэрспэктываў тым, хто мае схільнасьць да менш маральнага стылю паводзін. Яны вымушаюць быць больш прагматычным – я маю на ўвазе ня толькі палітычныя і эканамічныя ўмовы, але і ўмовы тэхнічныя. І таму зараз амаль ніхто ня лічыць пэрспэктыўнымі творчыя прафэсіі, перавага аддаецца стандартнаму набору – міжнародныя адносіны, правазнаўства, эканоміка і гэтак далей. А што тычыцца ўпэўненасьці ў заўтрашнім дні, дык чалавеку любога пакаленьня біялягічна ўласьціва спадзявацца на лепшае. Моладзь ня верыць, што ў яе жыцьці ўсё будзе кепска. Пры любых варунках ёсьць упэўненасьць у лепшым. У нашай сытуацыі магчымы толькі ўзьлёт – падаць ужо няма куды”.

(Халіп: ) “А куды звычайна паступаюць вашыя выпускнікі? Пераважная ж большасьць прадметаў у вышэйшых навучальных установах Беларусі выкладаецца на расейскай мове...”

(Колас: ) “Мова – не вызначальны крытэр пры выбары прафэсіі. Паступаюць туды, куды ім цікава, і паступаюць па ўсім спэктры гуманітарных дысцыплінаў. У нас не такі ўжо вялікі выпуск – штогод 40-60 чалавек. Пра найбольш прэстыжныя дысцыпліны я ўжо казаў. Яшчэ – замежныя мовы, філязофія, сацыялёгія, некаторыя – нават на прыкладную матэматыку. На геаграфічны факультэт паступае вельмі многа і без іспытаў – тут мы, як кажуць, наперадзе. На жаль, у Акадэмію мастацтваў – на актораў, рэжысэраў – ідуць вучыцца адзінкі. Гэта непрэстыжна, таму што ўсе ведаюць, што гэтыя прафэсіі "няхлебныя".

(Халіп: ) “А вы ж самі, Уладзімер Георгіевіч, займаліся кінэматаграфіяй, былі рэжысэрам. Што прымусіла вас так кардынальна зьмяніць жыцьцё? Усё ж такі кінэматограф – гэта багема, пэўны лад жыцьця, прэм'еры, банкеты. А пэдагогіка – штосьці зусім супрацьлеглае...”

(Колас: ) “Напэўна, лёс. Атрымалася гэта выпадкова, але павінен адзначыць, што спачатку я "выпадкова" скончыў інстытут замежных моваў. І першая мая прфэсія была – настаўнік ангельскай і рускай мовы ў вясковай школе на Віцебшчыне. Я туды паехаў па разьмеркаваньні. Потым я скончыў рэжысэрскія курсы, і аднойчы, здымаючы кіно пра беларускую мову, дайшоў да такога вось жыцьця. Я тады пабываў на Беласточчыне, наведаў там (яшчэ за савецкім часам) беларускія школы і ліцэі і быў у шоку ад таго, што там убачыў, і ад таго, што ў нас такога не было. Паступова гэта ператварылася ў канкрэтную справу”.

(Халіп: ) “А як вы можаце як рэжысэр ацаніць уласны выступ у праграме "Свабода слова?"

(Колас: ) “Дзякуй за пытаньне. Тут было не да рэжысуры, таму што для рэжысуры патрэбныя ідэя, выканаўцы, умовы для яе выкананьня і падпарадкаваньне ўсёй каманды выкананьню ідэі. І гэта ўвогуле праблема нашай апазыцыйна настроенай часткі грамадзтва. Дэмакраты і інтэлектуалы – індывідуалісты, і таму – "я самы разумны, а ўсе астатнія ня вельмі". А ў тых, хто нам супрацьстаіць, няма ні пошукаў, ні сумненьняў, а ёсьць толькі канкрэтнае веданьне сваіх інтарэсаў і гатоўнасьць паступіцца ўсім. Там няма маралі. І таму словы пасьля гэтай праграмы наконт таго, што "яны ляснуліся" – так, гэта быў пройгрыш, але за тыя 30 секунд, якія даваліся на кожную рэпліку, можна толькі ўздыхнуць”.

(Халіп: ) “Чаму? Можна яшчэ выкрыкнуць праўду”.

(Колас: ) “Можна. І што? Уся ваша прэса хіба маўчала? Усе ўсё ведаюць, і тут я пра варункі, у якіх наша моладзь існуе, хачу сказаць. Гэта вельмі складаныя варункі. Праўда сказаная, і цяпер яна перастала мець вартасьць. Усё перагаворана, і цынічная хлусьня перабівае праўду вельмі проста і лёгка. І таму лабавыя захады і выкрыкваньне агульнавядомай інфармацыі неэфэктыўнае”.

(Халіп: ) “Калі вярнуцца да нацыянальнага гуманітарнага ліцэю, то – ня ведаю дакладна – але кажуць, што ў хуткім часе ў вас зноў узьнікнуць чарговыя праблемы”.

(Колас: ) “Нават пасьля гэтага інтэрвію могуць узьнікнуць праблемы... Яны ёсьць заўсёды, і я ўжо некалі казаў, што тое, што мы дагэтуль жывыя, сьведчыць пра пэўную мудрасьць і талерантнасьць нашых апанэнтаў па іншых сфэрах жыцьцядзейнасьці. Але я лічу, што галоўнае, што мы можам рабіць і павінны рабіць, – гэта называць рэчы сваімі імёнамі і не падпяваць нейкай лухце”.

(Халіп: ) “А вы не зьвярталі ўвагі на тое, што навучаньне ў вашым ліцэі – гэта як быццам бы прыналежнасьць да апазыцыйнай палітычнай партыі?”

(Колас: ) “Мы робім усё, каб такога ўражаньня не было, і калі наблізіцца да нашага ліцэю і паглядзець, што там робіцца, стане ясна, што гэта ня так. Вонкава – так. І нам шыюць гэтую справу, але палітычнай агітацыі ў нашым ліцэі няма. І яшчэ хачу сказаць, што ў нашым ліцэі вучацца дзеці, чые бацькі працуюць паўсюль, ня толькі ў апазыцыі, а якраз наадварот, у іншых структурах. Проста, яшчэ калі ствараўся ліцэй, мэтай была прэстыжная адукацыя за кошт высокага ўзроўню, за кошт якасьці адукацыі. Мы даем адукацыю па самых высокіх стандартах, і тыя, хто аддае да нас сваіх дзяцей, гэта адчуваюць. І таму мы, напэўна, да гэтага часу існуем. У нас у паралелі 40-60 чалавек, і мы бярэм па 4-5 месцаў на рэспубліканскіх алімпіядах. Паступленьні таксама сьведчаць самі за сябе – у нас 99% паступленьняў – на самыя прэстыжныя факультэты, у нас ёсьць водгукі на ўзровень нашых абітурыентаў. Гэта – галоўнае. І яшчэ – тое, што мы ня дурым галаву нікому. Мы вучым мець сваю пазыцыю, крытычна ставіцца да любой інфармацыі і ня быць канфармістамі”.

(Халіп: ) “Вашыя навучэнцы траплялі ў міліцэйскія пастарункі падчас акцыяў пратэсту?”

(Колас: ) “Траплялі”.

(Халіп: ) “Як вы да гэтага ставіцеся?”

(Колас: ) “Я лічу, што гэта сьвінства – ваяваць зь дзецьмі”.

(Халіп: ) “Зь міліцэйскага боку гэта сапраўды сьвінства. Але што кажаце вы дзецям пасьля гэтага? Вы ім ня кажаце, што ня трэба туды хадзіць?”

(Колас: ) “Мы ім кажам, што ня трэба туды хадзіць, мы кажам, што падчас вучобы яны абавязаныя знаходзіцца на занятках. І яшчэ: "Вашая справа – вучыцца, і гэта – галоўнае. А палітыкай трэба займацца ў адпаведным узросьце, калі вы ўжо будзеце цьвёрда ведаць, за што вы змагаецеся".

(Халіп: ) “Яны згаджаюцца з вамі?”

(Колас: ) “Не заўсёды. І, дарэчы, я сам хаджу на ўсе гэтыя імпрэзы і бачу, што туды дзеці прыходзяць з бацькамі. А тое, што адбываецца з боку ўладаў на такіх акцыях, – гэта, безумоўна, па-за межамі дабра і зла”.

(Халіп: ) “Каму з вашых выпускнікоў на сёньняшні дзень пашанцавала больш за іншых?”

(Колас: ) “Ведаеце, жыцьцё пакажа. Але ёсьць дзеці, якія ўжо выцягнулі шчасьлівы білет у жыцьцё. Напрыклад, Жэня Сідарчук, якая ўжо паступіла ў міжнародны каледж у Італіі. Яшчэ некалькі чалавек у нас ужо паступілі на геаграфічны факультэт, на гістарычны факультэт па выніках алімпіядаў. Так што ім, напэўна, ужо пашанцавала. А ўвогуле – хто ж ведае, што такое шчасьце і чым скончыцца гэты шанец? Жыцьцё такое няпэўнае...”

(Халіп: ) “А вы самі шчасьлівы чалавек?”

(Колас: ) “Часам бываю. Шчасьце – катэгорыя непастаянная. Але калі я ў ліцэі, я адчуваю сябе някепска. Някепска быць сярод прыгожай, разумнай, таленавітай моладзі ўвесь час”.

(Халіп: ) “У студыі быў Уладзімер Колас, дырэктар нацыянальнага гуманітарнага ліцэю. Вельмі хутка ён разьвітаецца з чарговай паўсотняй выпускнікоў, якія больш за ўсё зараз хочуць зьмяніць гэты сьвет. На шчасьце, яны ня ведаюць, як гэта робіцца”.
Ігар Лосік Кацярына Андрэева Ірына Слаўнікава Марына Золатава Андрэй Кузьнечык
XS
SM
MD
LG