(Сокалаў-Воюш: ) “Калі вядомы ўладар выспы Ітака Адысэй вяртаўся да дому, адной зь перашкодаў на ягоным шляху была выспа Сырэнаў, якія салодкім сьпевам вабілі да сябе мараплаўцаў, даводзілі іх да вар'яцтва і сьмерці. Палітык Адысэй загадаў сваім падначаленым заляпіць вушы воскам, а сябе прывязаць да мачты. Гэта быў спосаб пасіўнага фізычнага супраціву чужому голасу.
Зусім іначай прайшлі выспу Сырэнаў арганаўты, сярод якіх быў славуты Арфэй. Сваім сьпевам і граньнем на ліры ён папросту заглушыў галасы сырэнаў, інакаш кажучы, пачаў змаганьне на чужым галасавым полі і перамог.
Спадарыня Зінаіда, калі арыентавацца толькі на галасы, нашыя палітыкі пераважна хто? Арфэі, Адысэі, сірэны, ці нехта іншы?”
(Бандарэнка: ) "На мой погляд нашы палітыкі, вядома ж, Адысэі і сырэны. А Арфэй… Арфэй дзесьці ёсьць, але ж мы яго яшчэ ня чуем”.
(Сокалаў-Воюш: ) "Тады якім павінен быць голас палітыка, каб яго пачулі, вы сказалі "мы ня чуем", каб яму паверылі, каб пайшлі за ім? Ці ёсьць тут нейкі спэцыфічна беларускі голас?"
(Бандарэнка: ) "У беларусаў наагул спэцыфічныя галасы. У нас няма такіх вельмі звонкіх, гучных галасоў. Беларусь не Італія, і няма ў нас сваіх Каруза. Але ж для палітыка галоўнае, мне здаецца, тое, што ён гаворыць, зь якім заклікам ён зьвяртаецца да свайго народу. Вось гэта галоўнае. Калі ж ізноў бываюць толькі абяцаньні палітыка, а потым гэта ўсё не выконваецца – народ проста расчароўваецца. Тут вельмі цяжка даваць нейкія свае ацэнкі".
(Сокалаў-Воюш: ) "Наш народ вельмі часта ідзе за голасам палітыка, які кажа няпраўду. У выніку мы сёньня маем невялікую апазыцыю і маем уладу. Ці ёсьць розьніца паміж голасам апазыцыі і ўлады менавіта ў галасавым пляне?"
(Бандарэнка: ) "Вядома ж ёсьць. Голас улады становіцца няўпэўненым, а ў апазыцыі – можа, яшчэ ня вельмі ўпэўненым, але больш гучным".
(Сокалаў-Воюш: ) "Давайце паслухаем пару прыкладаў галасоў нашай апазыцыі і пагаворым пра тое, як яны гавораць".
(Голас палітыка: ) "Улічваючы, што ёсьць сур'ёзныя праблемы наконт суадносін зарабатнай платы і цэн, прынятае рашэньне прэзыдыўма правесьці акцыю пратэста супраць такой палітыкі, якая вядзе к беднасьці большасьці насельніцтва".
(Сокалаў-Воюш: ) "Прагучаў голас аднаго з найбольш актыўных палітыкаў, скажам так, канца мінулага году. Што вы можаце сказаць і адносна тэмбру, і адносна тону, і адносна пераканаўчасьці голасу?"
(Бандарэнка: ) "Я б сказала, што голас кладзецца на мікрафон. Як кажуць прафэсыяналы: голас радыёфанічны. Ёсьць нейкая ўнутраная энэргетыка. Так што палітык мае права браць удзел у палітыцы".
(Сокалаў-Воюш: ) "А вось, для параўнаньня, голас яшчэ аднаго апазыцыйнага палітыка".
(Голас палітыка: ) "Мы задаволеныя тым, што беспрэцэдэнтны геэаграфічны ахоп адбыўся, што акцыі адбыліся паўсюль, дзе яны плянаваліся. Гэта пацьвердзіла, што структуры ўсёй дэмакратычнай кааліцыі працуюць".
(Бандарэнка: ) "Пра гэты голас можна сказаць, што ён можа крышачку-крышачку больш высокі, чым голас палітыка, якога мы толькі што чулі, але надта не адрозьніваюцца гэтыя галасы. Я б сказала, што такі голас таксама мае права быць у палітыцы".
(Сокалаў-Воюш: ) "На колькі адчуваецца ўпэўненасьць гэтых людзей у тым, што яны гавораць, і ці ўзьнікае жаданьне ўсё ж такі прыслухацца да таго, што яны гавораць?"
(Бандарэнка: ) "Яны ўпэўнена гавораць. Галасавая ўпэўненасьць ёсьць і ў аднаго і ў другога".
(Сокалаў-Воюш: ) "Тады яшчэ аднаго?"
(Бандарэнка: ) "Давайце".
(Голас палітыка: ) "У выпадку жорсткага супрацьстаяньня ўладаў, у выпадку поста не прыманьня нашай пазыцыі, заяўнікі гатовыя скласьці з сябе адказнасьць за правядзеньне акцыі".
(Бандарэнка: ) "Голас гэтага палітыка вельмі пазнавальны. Вельмі пераканаўча ён нясе сваю думку ў тэксьце. У яго ёсьць вялікая пэрспэктыва".
(Сокалаў-Воюш: ) "Ці за такім голасам пайсьці могуць?"
(Бандарэнка: ) "Могуць. Літаральна за такм – так".
(Сокалаў-Воюш: ) "Спадарыня Зінаіда, мы падавалі толькі што прыклады галасоў апазыцыі. Цяпер хацелася б пагаварыць крышку пра голас улады. Але, паколькі сёньня голас улады – гэта голас аднэй асобы, паспрабуем крышку пашырыць тэму і сфармулюем пытаньне наступным чынам: хто зь беларускіх палітыкаў мінулага меў найбольш слухацкі голас і ў чым гэта выяўлялася?"
(Бандарэнка: ) "Вядома ж, палітык, які заўсёды эмацыйна выступаў і да голасу якога прыслухваліся – гэта быў голас Пятра Міронавіча Машэрава. Яго любілі. Ён сваёй энэргіяй імкнуўся запаліць аўдыторыю. Да яго прыслухоўваліся і нават у тых трансьляцыях, якія мы глядзелі па тэлебачаньні, было заўважна, як у людзей гарэлі вочы, калі ён выступаў з трыбуны, а мы сядзелі ў залі. Праўда, ніколі ня чула ягонага выступу па-беларуску. Калі і прарываліся два-тры словы, то потым хуценька пераходзіў на расейскую, як быццам прасіў прабачэньня".
(Сокалаў-Воюш: ) "І голас Машэрава быў…"
(Бандарэнка: ) "Ён прыгожа гучаў. Праўда, пра яго гаварылі, што ён рэпэтыраваў перад люстэркам свае выступы, ён вельмі рыхтаваўся… Ён наагул быў вельмі артыстычным чалавекам".
(Сокалаў-Воюш: ) "А, наагул, мае сэнс палітыкам праводзіць такія рэпэтыцыі перад люстэркам?"
(Бандарэнка: ) "Ну, правільна. Чаму цяпер многія палітыкі маюць іміджмэйкераў. Яны павінны за імі сачыць і падказваць, каб не прайгравалі яны на фоне іншых палітыкаў".
(Сокалаў-Воюш: ) "І вось, як мы ўжо сказалі, сёньня голас улады – гэта голас аднэй асобы, а ўсе астатнія галасы закліканыя альбо тлумачыць, што сказаў гэты адзіны голас, альбо пад гукі, ня тых грэцкіх, зь якіх мы пачыналі, а новых, зусім не прывабных сырэнаў выгукаць у мэгафоны фразы тыпу: "Освободзіце проезжую часьць! Не мешайце дарожнаму двіжэнію! Прашу разайцісь!" Вось, спадарыня Зінаіда, голас Аляксандра Лукашэнкі па-беларуску нізкі, з прыхрыпам – ён ёсьць беларускім голасам. Мы зараз паслухаем фрагмэнт ягонага голасу, а потым пагаворым".
(Лукашэнка: ) "Мы далжны сатруднічаць сь цемі, кто хочэт сатруднічаць с нашым парламентам. І нада прэкраціць эці паездкі туда і ползаньне на каленях, чуць лі, і просьбы всякіе: прыміце нас, вазьміце, вастанавіце статус прыглашоннава".
(Бандарэнка: ) "Аляксандар Рыгоравіч гаворыць па-расейску так, быццам бы ён гаворыць па-беларуску, таму што ў яго вельмі моцны беларускі акцэнт, і яго ня выкінеш. Мне здаецца, што ён павінен быў бы гаварыць толькі па-беларуску. Між іншым, у нас з Аляксандарам Рыгоравічам была аднойчы такая гаворка і я яму сама параіла гаварыць па-беларуску. Ён сказаў: "Так, Зіна, я так і зраблю. Я буду гаварыць, каб мае журналісты мне перакладалі ўсё па-беларуску". Гэта былі ягоныя словы. Я, праўда, усё чакаю – ніяк не дачакаюся".
(Сокалаў-Воюш: ) "Цяпер зноў вернемся да галасоў апазыцыі. Вядома, што Вярхоўны Савет 12-га скліканьня меў дастаткова прадстаўнічую апазыцыйную фракцыю. Як бы вы маглі ахарактарызаваць агульны голас апазыцыі Вярхоўнага Савету 12-га скліканьня?"
(Бандарэнка: ) "Гэта была невялікая фракцыя, але яна несла рэвалюцыйнасьць. Дзякуючы ёй былі прынятыя і герб "Пагоня", і бел-чырвона-белы сьцяг. Значыцца, да голасу апазыцыі прыслухоўваліся. І менавіта тое, што нашая апазыцыя гаварыла па-беларуску – гэта яе ўпрыгожвала. А сёньня – наадварот, таму што такая палітыка ўраду".
(Сокалаў-Воюш: ) "Сёньня гэтая апазыцыя працягвае гаварыць па-беларуску і мы можам яшчэ паслухаць пару галасоў, каб усё ж вярнуцца да тэмы нашай перадачы".
(Голас палітыка: ) "Мы павінны знайсьці фармат, каб замацаваць новую канфігурацыю дэмакратычнай аб'яднанай апазыцыі. Гэта можа быць альбо рух за перамены, у які ўвойдуць палітычныя партыі, грамадзкія арганізацыі, прафсаюзы, альбо падпісаньне мэмарандуму, дзе будуць закладзеныя мэты, задачы, якія стаяць перад дэмакратычнай апазыцыяй, а таксама прынцыпы, на якіх адбываецца працэс аб'яднаньня".
(Сокалаў-Воюш: ) "Пра гэтага палітыка што можна сказаць?"
(Бандарэнка: ) "Мне вельмі падабаецца гэты палітык, ягоны аналітычны розум…"
(Сокалаў-Воюш: ) "Вы яго пазналі?"
(Бандарэнка: ) "Я яго пазнала. Я б сказала, што ягоны голас крышачку не адпавядае ягонаму ўнутранаму складу, ягонаму характару, але ён вельмі ўпэўнена праводзіць сваю лінію".
(Сокалаў-Воюш: ) "Але, у гэтым выпадку, што б вы яму параілі скарэктаваць – вышыню голасу, тэмбар…"
(Бандарэнка: ) "Ну, вы ведаеце, голас нельга зьмяніць, гэта прыродай дадзена".
(Сокалаў-Воюш: ) "Скарэктаваць можна".
(Бандарэнка: ) "Ну, скарэктаваць – гэта ўжо прафэсіяналы працуюць над сваім голасам, пачынаючы з дыханьня, груднога рэзанатару, і прыкрываць адкрыты гучок, а ён крышачку ёсьць. Ну, гэта мы ўжо ня будзем…"
(Сокалаў-Воюш: ) "Але, калі палітык хоча дасягнуць сваёй мэты, ён, у прынцыпе, мусіў бы займацца і дыханьнем, і голасам, і ўсім астатнім".
(Бандарэнка: ) "Ой, калі ім чаму гэтым займацца. Ці ёсьць? Ім, бедным, выжыць бы ў тых умовах у якіх яны зараз жывуць".
(Сокалаў-Воюш: ) "А цяпер голас яшчэ аднаго апазыцыйнага палітыка".
(Голас палітыка: ) "У гісторыі і ў палітыцы перамагае толькі той, хто базуецца на вялікай духоўнай ідэі. Дык вось, я не сумняюся, што Бацькаўшчына нашая будзе вольнай і незалежнай. І дай толькі Бог, каб гэта было дасягнута меншымі ахвярамі. Усе сродкі добрыя, усе сродкі прыдатныя, калі трэба бараніць сваё жыцьцё, сваіх жанчын, сваю сям'ю, сваю незалежнасьць і сваю будучыню".
(Сокалаў-Воюш: ) "Таксама пазнавальны голас".
(Бандарэнка: ) "Пазнавальны. Вядома ж. Гэта сапраўдны аратар. Ён запальвае аўдыторыю. Ён упэўнены ў тым, пра што гаворыць, да чаго заклікае".
(Сокалаў-Воюш: ) "Ці няма тут залішняй цьвёрдасьці ў гэтым голасе? Ці не палохае людзей такая цьвёрдасьць, ці, наадварот, яна прыцягвае?"
(Бандарэнка: ) "Ну, можа мэнталітэт наш беларускі такі, што запалохвае, чаму і не пайшлі ў свой час людзі за гэтым палітыкам. На жаль, нашая такая рабская сьвядомасьць не дае нам падняцца да паразуменьня самаго гэтага палітыка. І вельмі трапна сказаў у свой час Васіль Быкаў, што беларусы яшчэ не дарасьлі да яго".
(Сокалаў-Воюш: ) "Спадарыня Зінаіда, вы толькі што згадалі голас Васіля Быкава. Давайце паслухаем ягоны голас. Што вы можаце пра яго сказаць?"
(Быкаў: ) "Магчымасьці. У вельмі нядаўным мінулым былі магчымасьці, былі нейкія шанцы, каторыя нацыя і нацыянальная эліта ня выкарысталі належным чынам. І цяпер, калі чакаць нейкіх спрыяльных варункаў у будучым – я не магу сказаць. Мне думаецца, што гэта вельмі цяжка, і гэтага ніхто ня ведае".
(Бандарэнка: ) "На мой погляд, голас Васіля Ўладзімеравіча Быкава, ягоныя звароты з-за мяжы – вельмі трапныя. Яны прымушаюць прыслухоўвацца, яны клічуць, яны бударажаць, і чалавек становіцца неабыякавым, калі яго слухае".
(Сокалаў-Воюш: ) "У чым тут сакрэт? Васіль Быкаў – не аратар. Ён, напэўна, не Арфэй, але ў чым сакрэт? Што вас так прыцягвае ў гэтым голасе?"
(Бандарэнка: ) "Я яшчэ ізноў паўтару: ягоная галасавая перакананасьць".
(Сокалаў-Воюш: ) "Спадарыня Зінаіда, мы пагаварылі і пра галасы ўлады, і пра галасы апазыцыі. Як вы думаеце, хто мусіў бы са сваімі галасавымі дадзенымі сёньня быць на першым пляне сярод апазыцыі?"
(Бандарэнка: ) "Вядома ж, гэта і наш мастак Алесь Марачкін, гэта і нашыя знакамітыя паэты Ніл Сымонавіч Гілевіч, Генадзь Бураўкін, Сяргей Законьнікаў – у іх усё ёсьць для таго. Адно, як слухаеш іх, як яны чытаюць вершы, як яны запальваюць аўдыторыю – гэта гаворыць ужо пра многае".
(Сокалаў-Воюш: ) "Чыстым палітыкам было б чаму ў іх павучыцца ў галасавым сэнсе?"
(Бандарэнка: ) "Вядома ж, вядома ж... Між іншым, чаму не чуваць голасу жанчынаў палітыкаў?"
(Сокалаў-Воюш: ) "Як - не чуваць? Ёсьць у нас жанчына-палітык, чый голас у Беларусі дастаткова добра вядомы і дастаткова добра чуваць, я думаю".
(Голас палітыка: ) "Як старшыня Рады, сёньня як ніколі патрабую дапамогі кожнага з вас, бо Беларусь знаходзіцца ў вялікай небясьпецы. Чым нас больш – тым мацнейшы наш голас. Каб нас пачулі – выйдзем шчыльнымі радамі. Жадаю вам сілаў і мужнасьці. Жыве Беларусь!"
