Лінкі ўнівэрсальнага доступу

ПРЫСУДЖАНАЯ НОБЭЛЕЎСКАЯ ПРЭМІЯ Ў ГАЛІНЕ ЛІТАРАТУРЫ


Сяргей Шупа, Прага

У пастанове Акадэміі гаворыцца, што 69-гадовы Найпол атрымаў прэмію за творы, якія «прымушаюць нас бачыць прысутнасьць замоўчанай гісторыі». «Найпол – літаратурны падарожнік па сьвеце, чыя сапраўдная бацькаўшчына – у ім самым, у яго непаўторным голасе», - гаворыцца ў прысудзе швэдзкіх акадэмікаў. Найпол атрымае прэмію памерам 10 мільёнаў швэдзкіх кронаў (943 тысячы даляраў). Урачыстая цырымонія ўручэньня прэміі адбудзецца ў Стакгольме 10 сьнежня.

Будучы кандыдат на прэмію мусіць быць афіцыйна намінаваны адпаведнай асобай. Кола такіх асобаў абмежаванае, імі могуць быць прадстаўнікі Швэдзкай Акадэміі або іншых нацыянальных акадэміяў ці падобных установаў; прафэсары літаратуры і мовазнаўства ва ўнівэрсытэтах і коледжах; Нобэлеўскія ляўрэаты ў галіне літаратуры папярэдніх гадоў; кіраўнікі літаратурных арганізацыяў краіны аўтара.

Прапановы ад усіх астатніх асобаў, а таксама ад самых патэнцыйных кандыдатаў, не разглядаюцца.

Гэтыя прапановы мусяць быць пададзеныя Нобэлеўскаму Камітэту да 1 лютага адпаведнага году. Усе прапановы трымаюцца ў сакрэце.

Абраць ляўрэата Швэдзкай Акадэміі дапамагае Нобэлеўскі камітэт, які складаецца з 4-5 акадэмікаў, абіраных на 3-4-гадовы тэрмін. Задача камітэту – рэгістраваць, зьбіраць і прадстаўляць намінацыі, замаўляць розныя дасьледаваньні і ўрэшце на самым апошнім этапе – кожны сябар Камітэту падае свае рэкамэндацыі Акадэміі перад прыняцьцем пастановы аб ляўрэаце.

Каб заахвоціць падачу прапановаў, Нобэлеўскі Камітэт звычайна кожную восень высылае 600-700 лістоў адпаведным асобам і інстытуцыям. Штогод Камітэт атрымвае каля 350 прапановаў, аднак некаторыя імёны фігуруюць у некалькіх прапановах, і таму самых кандыдатаў бывае каля двухсот. Часта тыя самыя кандыдаты паўтараюцца з году ў год – пакуль не атрымваюць прэмію або паміраюць або той, хто іх прапануе, ня страчвае надзею.

Праверыўшы дакладнасьць атрыманых прапановаў, на пачатку Камітэт дасылае сьпіс на зацьверджаньне Акадэміі. Тады адбываецца першы адсеў – адкідаюцца ўбок аўтары, чые творы не адпавядаюць літаратурным крытэрыям або запрапанаваныя паводле нелітаратурных крытэрыяў – палітычных, ідэалягічных і падобных.

Такі ўдакладнены сьпіс кандыатаў падпадае пад глыбейшы разгляд. Калі творчасьць аўтара недастаткова вядомая або напісаная на недаступнай мове, Камітэт замаўляе экспэртныя ацэнкі або пераклады.

У выніку ў красавіку Камітэт падае Акадэміі папярэдні сьпіс кандыдатаў, які звычайна складаецца з 15-20 прозьвішчаў. Акадэмія зацьвярджае гэты сьпіс і вяртае яго ў Камітэт. Да канца траўня Камітэт выпрацоўвае канчатковы сьпіс галоўных кандыдатаў – 5 аўтараў. Акадэмія на гэтым этапе яшчэ можа ўнесьці ў гэты сьпіс свае папраўкі і дадаткі.

За лета акадэмікі яшчэ раз грунтоўна знаёмяцца з творчасьцю кандыдатаў. Дзеля таго, што кандыдаты паўтараюцца з году ў год, часам даводзіцца прачытаць толькі напісанае за апошні год.

Урэшце, сабраўшыся пасьля летніх вакацыяў, сябры Швэдзкай Акадэміі на працягу месяца выносяць канчатковы прысуд.

Ігар Лосік Кацярына Андрэева Ірына Слаўнікава Марына Золатава Андрэй Кузьнечык
XS
SM
MD
LG