Лінкі ўнівэрсальнага доступу

ЭКСПЭРТЫЗА СВАБОДЫ. ЦІ ПАДТРЫМАЮЦЬ АДЗІНАГА КАНДЫДАТА ПРЫХІЛЬНІКІ ІНШЫХ ПРЭТЭНДЭНТАЎ?


Вядзе гутарку Сяргей Навумчык, Прага

(Навумчык: ) “Адзіным кандыдатам ад шырокай грамадзянскай кааліцыі вызначаны Ўладзімір Ганчарык. У перадачы “Праскі акцэнт” лідэр БНФ Адраджэньне Вінцук Вячорка і старшыня АГП Анатоль Лябедзька акрэсьлілі станоўчыя бакі гэтай падзеі. Але назіральнікі адзначаюць, што ў сытуацыі, калі ў выбарах не бяруць удзел ні Пазьняк, ні Домаш, якія - кожны ў рознай ступені – рэпрэзэнтавалі нацыянальную ідэю, ідэю адраджэньня нацыянальнай культуры, беларускай мовы (хаця Домаш і казаў пра “саюз з Расеяй” ), нацыянальна-арыентаваная частка электарату можа адчуць пэўнае расчараваньне, а гэта паўплывае на выбарчую актыўнасьць. Ці згодныя вы з такой ацэнкай?”

(Падгол: ) “Я згодны з такой адзнакаю. Лічу, што выбаршчыкі Пазьняка ці пойдуць на выбары і будуць выкрэсьліваць усіх, ці – ня пойдуць на выбары. А тыя, хто былі прыхільнікамі Домаша, яны часткова зробяць так, як і прыхільнікі Пазьняка, а частку выбаршчыкаў, якія за Домаша, іх, пэўна, пераканаюць іх палітычныя лідэры, што трэба пайсьці і прагаласаваць. Але гэта будзе невялікая частка”.

(Глод: ) “Я думаю, што калі частка патэнцыйных выбаршчыкаў ня пойдзе на выбарчыя ўчасткі, - гэта будзе адмоўна. Адмоўна таму, што тыя, хто хочуць галасаваць за Лукашэнку, яны ў любым выпадку пойдуць, а тут дэмакратычна настроены кандыдат можа згубіць пэўную частку галасоў. І таму, на мой погляд, дэмакратычным сілам зараз трэба весьці агітацыю за тое, каб усе ішлі галасаваць за адзінага кандыдата ад шырокай грамадзянскай кааліцыі. І я згодзен з Уладзімірам Падголам, што пэўная частка людзей дэмакратычнага накірунку пойдзе на выбары, і нават без дадатковай агітацыі. Бо яны ўсё ж разумеюць, што у дадзеным выпадку пайсьці і аддаць голас адзінаму кандыдату – усё ж важней, чым устрымацца ад галасаваньня альбо ўвогуле ўсіх выкрэсьліць”.

(Навумчык: ) “Паводле папярэдніх зьвестак Цэнтравыбаркаму, толькі чатыры прэтэндэнты здалі неабходную колькасьць подпісаў (магчыма, сёньня вечарам гэтая лічба зьменіцца) – а разам з тым, у штабах шмат якіх прэдэндэнтаў настойваюць, што насмрэч яны сабралі больш за сто тысячаў. Спадар Уладзімір Падгол, гэта тое, чаго можна было чакаць?”

(Падгол: ) “Я лічу, што ЦВК вядзе палітычную гульню. І з пункту гледжаньня лукашыстаў робіць правільна, што дае заніжаныя лічбы шмат якіх кандыдатаў. Лічу, што панабіралі яны ўсе за сто тысячаў. А зараз, каб унесьці разгубленасьць у стан апазыцыі, пэўны хаас, даюцца заніжаныя лічбы. І зараз людзі будуць займацца не перадвыбарчай барацьбой, а будуць шукаць гэтыя страчаныя, згубленыя подпісы, змагацца за ісьціну і справядлівасьць. Карацей, пакуль сцэнар, напісаны лукашыстамі, яны цудоўна рэалізуюць, і ў апазыцыі ідзе барацьба за выжываньне. У дадзеным выпадку – за подпісы”.

(Навумчык: ) “Месяц таму пра свой удзел у выбарах заявілі у тым ліку і асобы зусім невядомыя ці малавядомыя, і ня дзіўна, што некаторыя зь іх сабралі па некалькі тысячаў, а то і соцень подпісаў. Казаць пра іх электарат не выпадае. Але, паводле ЦВК, больш 80 тысячаў подпісаў здалі прыхільнікі Зянона Пазьняка. Паводле нашай інфармацыі, самі яны сьцьвярджаюць, што сабралі 106 тысячаў, ну але давайце пакуль сыходзіць з афіцыйных дадзеных. Адны назіральнікі кажуць, што гэта – ледзь не палітычная сьмерць, іншыя – што гэта, наадварот, нечакана шмат для асобы, якая фізычна адсутнічае ў краіне больш як пяць гадоў. Уладзімір Глод, Вашае меркаваньне?”

(Глод: ) “Ну калі нават Зянон Пазьняк сабраў 80 тысячаў (хаця запэўніваюць, што лічба большая) – гэта ўжо гаворыць пра тое, што ніякай “сьмерці” няма. Але я хачу спаслацца на дзьве размовы, якія меў нядаўна. Адну – з Мікалаем Крыжаноўскім, дэпутатам Вярхоўнага Савету Беларусі 12-га скліканьня, ён уваходзіў у ініцыятыўную групу Зянона Пазьняка, і з Паўлам Знаўцом, дэпутат Вярхоўнага Савету 13-ага скліканьня, які зьбіраў подпісы за Сямёна Домаша. І вось, калі мы размаўлялі зь імі пра тое, як праходзіў збор подпісаў, мне было цікава і ад аднаго, і ад другога пачуць такія словы: што калі б Зянон Пазьняк вярнуўся ў Беларусь да пачатку збору подпісаў, гэта магло б стаць моцным штуршком для атрыманьня значна большай колькасьці подпісаў, бо і Крыжаноўскі, і Знавец казалі пра тое, што некаторыя людзі, расчараваныя палітыкай Лукашэнкі, якія галасавалі сем гадоў таму за Лукашэнку, казалі: “Вось каб прыехаў Зянон Станіслававіч “на белым кані”, ды нам нешта такое добрае сказаў, дык мы б галасавалі толькі за яго. І магчыма, вось гэтая пазыцыя была ўпушчаная Пазьняком”.

(Навумчык: ) “Дзякуй, спадар Глод. Дадамо, што паводле заявы самога Пазьняка нашаму радыё, менавіта рэгістрацыя ў якасьці кандыдата магла б забясьпечыць яму гарантыі вяртаньня ў Беларусь, бо дзейнічае загад пра ягонае затрыманьне на мяжы. Але вернемся да адзінага кандыдата. У некаторых рэгіёнах актывісты апазыцыі выказалі незадаволенасьць вызначэньнем менавіта Ганчарыка – там за Домаша было сабрана больш подпісаў. Тэму ўзаемаадносінаў сталічнай партыйнай эліты і рэгіянальных структураў мы маглі б аднесьці да ўнутрыпартыйных аспэктаў, аднак яна, згадзіцеся, істотная на выбарах. Бо ад Менску будзе, канечне, шмат што залежыць на гэтых выбарах, але, як мне падаецца, вызначаць будуць рэгіёны…”

(Падгол: ) “Справа ў тым, што нашае грамадзства знаходзіцца ў такім пераходным стане, калі людзі, выбіраючы нейкага палітычнага лідэра, пастаўленыя перад выбарам. Вось ім падабаецца нейкі палітычны лідэр, - нейкаму, скажам, падабаўся Домаш, яны бачаць у ім прывабнасьць і інтэлігентнасьць, рашучасьць, волю пэўную. А ім кажуць, што мэтазгодна, з прагматычнага пункту гледжаньня пакуль забыць пра Домаша, а зрабіць стаўку на Ганчарыка. І такім чынам ў палітыку прыўносіцца гэткі прагматычны аспэкт. Людзям прапаноўваюць адсунуць свае ўласныя погляды, свае душэўныя глыбінныя пачуцьці – і пачаць прагматычна ў палітыцы дзейнічаць. А нашае грамадзства – яно яшчэ такое патрыярхальнае, нашыя людзі не авалодалі такім вось выбарам прагматычным. Як на рынку: во, выгаднейшы Ганчарык – значыць, за Ганчарыка. І вось гэтыя інэрцыйныя мэханізмы, яны пастаянна будуць весьці да канфліктаў. І тут – вялізарнейшая роля палітычных лідэраў, такіх, як Вячорка, Лябедзька ды іншых. Змогуць яны дайсьці да кожнага свайго партыйнага актывіста, здолеюць патлумачыць мэтазгоднасьць – усё будзе нармальна. Калі ж не… Калі ж нашая эліта застанецца як цяпер… Як шахматысты, сядзяць за шахматнай дошкай у Менску і перасоўваюць гэтыя фігуркі – вось тут Домаш, а сюды – Ганчарык, а тут Казлоўскі, і рухаюць іх па дошцы, функцыі разглядаюць… А ўнізе, у рэгіёнах, глядзяць на іх і думаюць: людзі, ды спусьціцеся вы з аблокаў, нам жа трэба хадзіць па кватэрах і тлумачыць людзям, чаму мы два месяцы – за Домаша, а сёньня прыходзіце і кажаце – за Ганчарыка. Гэта ж элемэнтарна! У людзей дах едзе! Вось у гэтым – праблема”.

(Навумчык: ) “Пытаньне да Уладзіміра Глода: што мусіць цяпер зрабіць сталічная партыйная эліта, каб у людзей, кажучы словамі спадара Падгола, “ня сыйшоў дах”?”

(Глод: ) “Ведаеце, мне спадабалася, калі ў суботу, як быў вызначаны адзіны кандыдат ад шырокай грамадзянскай кааліцыі, у спадара Ганчарыка запыталіся – “Што Вы будзеце рабіць далей?” – ён адказаў так: “Буду шукаць у палітычных колах і ў народзе тое, што аб’ядноўвае, а ня тое, што разьядноўвае. І вось мне здаецца, зараз шмат залежыць ад таго, ці будзе такая сувязь паміж Ганчарыкам і лідэрамі палітычных партыяў, паміж лідэрамі палітычных партыяў і кіраўнікамі партыйных структураў у рэгіёнах, шэраговымі партыйцамі. Вось калі здоляюць за кароткі час выбудаваць вось такую прагматычную лінію – і тут я хачу падкрэсьліць, што вельмі дакладна сказаў Уладзімір Падгол, што зараз будзе ісьці такая ўнутраная барацьба паміж прагматычным падыходам і падыходам такім, ну як бы “шчырым”, -- і ў дадзеным выпадку ўсё ж трэба аддаваць перавагу прагматызму. Менавіта толькі прагматызм здолее неяк аб’яднаць і сапраўды стварыць такую сытуацыю, каб за адзінага кандыдата аддалі свае галасы ўсе дэмакратычныя сілы Беларусі”.
Ігар Лосік Кацярына Андрэева Ірына Слаўнікава Марына Золатава Андрэй Кузьнечык
XS
SM
MD
LG