Лінкі ўнівэрсальнага доступу

ЦІ АДДЗЕЛІЦЦА ЧАРНАГОРЫЯ АД ЮГАСЛАВІІ?


Юры Дракахруст, Прага

Далейшы дзяржаўны лёс рэспублікі – галоўная тэма перадвыбарчай кампаніі ў Чарнагорыі. Прэзыдэнт Міло Джуканавіч і перадвыбарчы блёк “Перамога належыць Чарнагорыі” абяцаюць, што у выпадку перамогі на выбарах ужо гэтым летам правядуць рэфэрэндум пра незалежнасьць. Ня выключана, што ён будзе прызначаны на 13 ліпеня – дзень, калі ў 1878 годзе было абвешчанае Чарнагорскае каралеўства. Паводле сацыялягічных апытаньняў на нядзельных парлямэнцкіх выбарах каля 70% чарнагорскіх выбаршчыкаў маюць намер падтрымаць партыі, якія выступаюць за незалежнасьць рэспублікі.
Прыхільнікі адзінства фэдэрацыі аб’ядналіся ў перадвыбарчы блёк “Разам для Югаславіі”. На гэтым тыдні гэтая кааліцыя правяла ў Падгорыцы, сталіцы Чарнагорыі, мітынгі, у якіх узялі ўдзел да 10 тысячаў чалавек – усяго ў Чарнагорыі 650 тысячаў жыхароў. Лідэр блёку “Разам з Югаславіяй” Прэдраг Булатавіч заклікаў захаваць адзінства федэрацыі і заявіў:

“Не дазволім кааліцыі Джуканавіча атрымаць больш за 20 мейсцаў у парлямэнце”.

Усяго ў парляманце Чарнагорыі 77 мейсцаў. Сам прэзыдэнт Чарнагорыі характарызуе сваіх апанэнтаў – праціўнікаў незалежнасьці, таксама ня надта прыязна.

“Гэта кааліцыя разбуральнікаў Чарнагорыі, і яны самі адмаўляюць сябе, як чарнагорцы, заяўляючы, што яны – прыхільнікі Югаславіі”.

Варта адзначыць, што Чарнагорыя ўжо зараз мае шмат атрыбутаў незалежнай дзяржавы: з 1999 году валютаю рэспублікі зьяўляецца нямецкая марка, а не югаслаўскі дынар, паліцыя Чарнагорыі падпарадкоўваюцца прэзыдэнту рэспублікі, з Сэрбіяй – другой рэспублікай югаслаўскай фэдэрацыі, Чарнагорыю разьдзяляе мытная мяжа.

У свой час заходнія краіны падтрымлівалі кіраўніцтва непакорнай рэспублікі, разглядаючы яго як працівагу дыктатарскаму рэжыму прэзыдэнта Югаславіі Мілошавіча. Пасьля дэмакратычных пераменаў у Югаславіі, пасьля перамогі Ваіслава Каштуніцы заходняя падтрымка чарнагорскіх памкненьняў да незалежнасьці фактычна зьнікла. Але ня зьніклі самыя памкненьні.

Чарнагорскі прэзыдэнт Джуканавіч называе Каштуніцу сэрбскім нацыяналістам, нагадвае, што рэспубліка ня ўдзельнічала ў агульнаюгаслаўскіх выбарах, і падкрэсьлівае, што шасьцісоттысячная Чарнагорыі і дзевяцімільёная Сэрбія ня могуць быць раўнапраўнымі ў адзінай фэдэрацыі.

Цяперашняе кіраўніцтва Югаславіі, зразумела, не жадае аддзяленьня Чарнагорыі. Але ў адрозьненьне ад Мілошавіча, яно заяўляе, што ня будзе ўжываць сілу і прыме любы выбар чарнагорскага народу. Праўда, пры гэтым папярэджвае пра магчымыя наступствы. У чацьвер прэзыдэнт Каштуніца ў інтэрвію газэце “Блік” заявіў, што калі Чарнагорыя, абвесьціўшы незалежнасьць, паспрабуе перагледзіць межы з Сэрбіяй, гэта можа прывесьці да ўзброенага канфлікту.

Тое, што чарнагорская незалежнасьць можа надзвычай абвастрыць сытуацыю ў рэгіёне, адзначаюць і незалежныя аналітыкі. Гэта – кажуць яны – можа ўзмацніць памкненьні да незалежнасьці з боку косаўскіх і македонскіх албанцаў. З другога боку, гэта магло б узмацніць сэпаратысцкія настроі баснійскіх сэрбаў і харватаў. Нарэшце, набыцьцё Чарнагорыяй незалежнасьці безумоўна спародзіць палітычны крызыс ў Сэрбіі – федэральныя югаслаўскія ворганы ўлады стануць непатрэбнымі, і Ваіслава Каштуніцу спасьцігне лёс Міхаіла Гарбачова.

Прыхільнікі чарнагорскай незалежнасьці прыгадваюць князёў Петравічаў, якія кіравалі каралеўствам з 1696 году, зьвяртаюцца да гісторыі Чарнагорскага каралеўства, якое існавала ў ХІХ стагодьдзі і было далучанае да Сэрбіі ў 1918 годзе. Прыхільнікаў захаваньня фэдэрацыі палохае, што вяртаньне чарнагорскай незалежнасьці можа
спарадзіць чарговы выбух на Балканах, якія нездарма называюць парахавым пограбам Эўропы.
Ігар Лосік Кацярына Андрэева Ірына Слаўнікава Марына Золатава Андрэй Кузьнечык
XS
SM
MD
LG