Сёньня

У верхняй палаце чэскага парлямэнту – 81 сэнатар. Сэнатары абіраюцца на 6 гадоў, але не адначасова: кожныя два гады адбываюцца перавыбары траціны Сэнату паводле мажарытарнай сыстэмы.

Лічбы ўдзелу ў выбарах пацьвердзілі чаканьні: калі ў першым туры 12 лістапада галасавала каля 34-ох % выбаршчыкаў, то ўчора, у часе другога туру – амаль 22%. Назіральнікі тлумачаць такі нізкі інтэрас да Сэнату ягонай недастатковай роляй у дзяржаве і выразным знакам неабходнасьці зьменаў.

Посьпех правыя сілы атрымалі пераважна за кошт так званай “Кааліцыі чатырох” – гэтая кааліцыя партыяў правай арыентацыі складаецца з Саюзу свабоды, Хрысьціянскіх дэмакратаў, Грамадзянскага дэмакратычнага альянсу і Дэмакратычнага саюзу. Яны атрымалі ў гэтым туры 16 мандатаў. Адноснага посьпеху дасягнула і Грамадзянская дэмакратычная партыя Вацлава Клаўса, перамогшы ў 8-мі акругах.

У той жа час унушальную паразу атрымалі левыя: кіроўная сацыял-дэмакратычная партыя Мілаша Зэмана выйграла ў гэтым туры толькі адзін мандат, а камуністы наогул ніводнага.

У выніку выбараў выразна мяняецца растаноўка сілаў у Сэнаце: партыі Клаўса і Зэмана ня будуць ужо мець разам ня толькі канстытуцыйнай большасьці (г.зн. трох пятых галасоў), але нават і простай: 50% плюс адзін голас. Большасьць цяпер у “Кааліцыі чатырох”, якая такім чынам прэтэндуе на крэсла старшыні Сэнату – дагэтуль яно належала партыі Клаўса.

Сацыял-дэмакратыі Зэмана і лібэралы Клаўса страцілі цяпер надзею на зьмены ў заканадаўстве, якія б дазволілі яшчэ больш абмежаваць уладу прэзыдэнта. Ранейшая большасьць давала ім магчымасьць правесьці такія зьмены праз Сэнат.

Сэнацкія выбары адкрываюць цэлы выбарчы маратон, пасьля завершаньня якога – праз два з паловай гады – Чэхія можа мець цалкам зьмененую палітычную сцэну. Многіх вышэйшых дзяржаўных чыноўнікаў зьменяць іншыя людзі. На пасадзе прэзыдэнта, паводле Канстытуцыі, ужо ня зможа заставацца Вацлаў Гавэл. Праўдападобна, прыйдзе і новы прэм’ер: Мілаш Зэман увесь час цьвердзіць пра намер адыйсьці ад вялікай палітыкі. Будзе існаваць і новая палітычная рэпрэзэнтацыя: прадстаўнікі ад рэгіёнаў, чый уплыў на фармаваньне палітыкі будзе нашмат большы, чым цяперашніх мэраў і старастаў.

Шлях да гэтых зьменаў быў пакладзены ўчорашнімі сэнацкімі выбарамі ў Чэхіі.

Алена Радкевіч, Прага