У Жэневе ў Камітэце ААН супраць катаваньняў слухаўся
пэрыядычны даклад Рэспублікі Беларусь.
У сваім дакладзе Беларусь паінфармавала ААН пра зьмены ў нацыянальным
заканадаўстве ды ў практыцы выкананьня зь верасьня 92-га году па красавік
99-га сваіх абавязкаў у межах Канвэнцыі супраць катаваньняў.
У афіцыйным дакладзе паведамляецца, што нацыянальнае заканадаўства Беларусі
не зьмяшчае вызначэньня такога паняцьця, як “катаваньне”, але агульнапрызнаныя
прынцыпы міжнароднага права й нормы міжнародных дамоўленасьцяў зьяўляюцца
часткаю беларускага заканадаўства. Акрамя таго, аўтары дакладу спасылаюцца
на 25-ты артыкул Канстытуцыі 96-га году, які прадугледжвае, што ніхто ня
можа быць катаваны ці быць (бяз згоды на тое) аб’ектам мэдычных досьледаў.
Аўтары называюць чатыры артыкулы Крымінальнага кодэксу, якія прадугледжваюць
пакараньне за перавышэньне ўлады з ужываньнем катаваньняў ці зьдзекаў зь
людзей, а таксама падаюць зьвесткі — колькі асобаў было пакарана. Калі
ў 92-м годзе іх было 26, дык у 98-м годзе — 58 чалавек. I ніякіх лічбаў
ці прыкладаў, як забясьпечваецца прадухіленьне катаваньняў на практыцы.
Між тым шмат беларускіх і міжнародных праваабарончых арганізацыяў маюць
сотні фактаў што да зьдзекаў і катаваньня ў Беларусі. Дакладчык спадар
Анушчанка мусіў адказваць на ўсе пытаньні экспэрту Камітэту ААН Фэліс Гэйер.
Выканаўчы дырэктар Міжнароднае Лігі правоў чалавека пры ААН Кэтрын Фіцпатрык
паведаміла радыё Свабода:
“Даклад вельмі няпоўны. Там папросту цытуюцца агульныя нормы і абавязкі.
Звычайна краіны-ўдзельніцы распавядаюць, як яны выконваюць пакты й законы,
цытуюць нейкія судовыя справы.
У кожнай краіне бываюць выпадкі катаваньняў, і ў Грэцыі, і ў ЗША, і
ў Беларусі. Але ў Беларусі іх значна больш. У дакладзе няма нічога пра
тое, як праваахоўная сыстэма прадухіляе гэта. Таму, натуральна, экспэрты
будуць задаваць пытаньні менавіта ў гэтым кірунку. Пытаньні беларускаму
боку будзе ставіць спэцдакладчык і старшыня камітэту ААН.
Яны будуць запытваць фактычныя дадзеныя. Мы далі свае зьвесткі пра катаваньні
— гэта справы палітвязьняў Клімава, Кудзінава, Чыгіра; зьбіцьцё дэманстрантаў,
а таксама затрыманьні й зьбіцьцё дзяцей пад час апошняй моладзевай акцыі,
дзедаўшчына ў арміі, становішча ў спэцшколах і ў дамах для састарэлых.
Ёсьць яшчэ адзін важны момант: бацькі, жонкі й дзеці зьніклых людзей
лічацца ахвярамі катаваньняў з-за становішча, у якое яны патрапілі. Самі
зьніклыя — таксама ахвяры катаваньня. Камітэт будзе разглядаць справы Віктара
Ганчара, Юрыя Захаранкі, Анатоля Красоўскага, Зьмітра Завадзкага і задаваць
пытаньні”.
Далей спадарыня Фіцпатрык паведаміла:
“…Трэба адзначыць, што экспэрты — прадстаўнікі розных краінаў, таму
нельга казаць, што іхнае заключэньне будзе палітызаваным. Краіна-ўдзельніца
мусіць выконваць рэкамэндацыі экспэртаў. У выпадку іх невыкананьня з боку
ААН будзе ўжыты ціск на рэжым Лукашэнкі.
Нас непакоіць патураньне ўладаў фашыстоўскім групоўкам кшталту “РНЕ”,
калі яны зьбіваюць прадстаўнікоў апазыцыі. У такім выпадку дзяржава нясе
адказнасьць за бязьдзеяньне, а, калі ўлады маюць дачыненьне да гэтага,
тым больш.
Нас абураюць выказваньні Лукашэнкі пра зьніклых людзей. А тое, што ўчора
ён назваў Паўла Шарамета выкрадальнікам ЗьмітраЗавадзкага, — гэта здьзек
з асобы”, — паведаміла Кэтрын Фіцпатрык.
Экспэрты разьлічваюць не раней, як праз два дні, распачаць падрыхтоўку
заключэньня пра даклад Беларусі ды сваіх рэкамэндацыяў.
Любоў Лунёва, Менск
Самае папулярнае
1