На мінулым тыдні Рада Бясьпекі ААН разглядала пытаньне аб парушэньні
міжнародных санкцыяў супраць ангольскага сэпаратысцкага руху УНІТА, які
ўжо амаль 25 год вядзе вайну супраць законнага ўраду сваёй краіны. Сярод
падазраваных у парушэньні гэтых санкцыяў – і ўрад Беларусі. Мікола Іваноў
працягвае сваё расьледаваньне.
На пачатку прыгадаю, што санкцыі супраць анголскага сэпаратысцкага руху
УНІТА прадугледжвалі:
- забарону на пастаўкі ўсіх відаў зброі сэпаратыстам;
- эмбарга на пастаўкі нафтапрадуктаў;
- адмову ўсімі краінамі-сябрамі ААН купляць дыяманты і алмазы з шахтаў пад кантролем УНІТЫ;
- арышт усіх банкаўскіх рахункаў УНІТЫ;
- забарона ўсім кіраўнікам ангольскіх сэпаратыстаў падарожнічаць за мяжу. Пасьля 7 гадоў дзеяньня гэтых санкцыяў высьветлілася, што яны ня дзейнічаюць. І вось чаму. Па-першае, афрыканскія краіны-суседзі Анголы, падзеленыя на прыхільнікаў і праціўнікаў ангольскага ўраду. Сярод тых, хто актыўна падтрымліваў і падтрымлівае сэпаратыстаў Савімбі, урады: Тога, Уганды, Руанды і Берага Слановае Косьці. Але найбольш актыўным саюзнікам Савімбі быў заірскі ўрад Мабуту Сэсэ Сэко, скінуты два гады таму. Заірскія ўлады куплялі нагэтулькі значную колькасьць зброі для УНІТЫ, што, нават, калі ў выніку ўзброенага паўстаньня Мабуту быў скінуты, ягоныя праціўнікі захапілі каля Кіншасы сотні тонаў зброі, якая належала УНІЦЕ, але якую ангольскія сэпаратысты па-просту ня ў стане былі пераварыць. З дакладу экспэртаў ААН вынікае, што ў абыход санкцыяў ААН урад Тога выдаваў тагалескія замежныя пашпарты высокапастаўленым членам кіраўніцтва УНІТЫ, а таксама членам іх сямей, а Нацыянальны банк краіны Бераг Слановае Косьці праводзіў фінансавыя апэрацыі для УНІТЫ. У Паўдневай Афрыцы, таксама насуперак санкцыям ААН, існавала пад фікцыйнай фірмовай вывескай прадстаўніцтва УНІТЫ, якое гандлявала дыямантамі і ажыцьцяўляла неабходныя закупкі. У якасьці адной з галоўных прычынаў лёгкага доступу УНІТЫ на міжнародны рынак зброі міжнародныя эксперты лічаць ягоную перанасычанасьць і надзвычайную актыўнасьць на ім посткамуністычных краінаў, у тым ліку і Беларусі. Вось як Сяргей Аніська, экспэрт у галіне гандлю зброяй, ацэньвае беларускі патэнцыял у гэтай галіне: (Аніска: ) “Беларускія сродкі масавай інфармацыі зьмяшчалі матэрыялы, якія адлюстроўваюць некаторыя аспэкты гэтага гандлю. У прыватнасьці, паведамлялася, што Судан купляў у Беларусі сыстэмы залпавага агню “Град”, Ангола – бронетранспартэры і сыстэмы залпавага агню “Смерч”, Алжыр – зьнішчальнікі МіГ, Руанда – гарматны ладунак. Ня выключана, што менавіта актыўны гандаль з афрыканскімі краінамі дазволіў Беларусі па выніках 1997 году апынуцца на ганаровым 9 месцы сярод краінаў-экспартэраў зброі. Але, ці магла беларуская зброя трапіць у краіны, дзе ідуць баявыя дзеяньні? Напрклад, у Анголу, дзе пажар вайны палае ўжо больш 25 гадоў?
На маю думку, магла. І не таму, што ўрад Беларусі наўмысна накіроўваў туды сваю зброю. Існуе іншы варыянт. Напрыклад, зброю, якую пастаўлялі паводле кантракту ў тую ж Уганду, маглі перапрадаць рэжыму Савімбі”. Паводле дадзеных, якія мае Сяргей Аніська, беларуская зброя знайшлася на палях баёў у Анголе. Яна афіцыйна пастаўлялася ўраду Анголы. Але ці магла яна апынуцца і на другому баку фронту, у руках жаўнераў УНІТЫ? Экспэрты ААН лічаць, што – так. На працягу 1996-1998 гадоў у аэрапорце Андула, які знаходзіўся пад кантролем унітаўцаў прызямляліся дзясяткі самалётаў са зброяў для УНІТЫ. Бальшыня зь іх прылятала з Баўгарыі, але Баўгарыя была толькі транзытнай краінай. Мікола Іваноў (Аб тым, адкуль зброя магла пастаўляцца ў Баўгарыю, вы зможаце пачуць у наступнай перадачы Міколы Іванова на гэтую тэму)
- эмбарга на пастаўкі нафтапрадуктаў;
- адмову ўсімі краінамі-сябрамі ААН купляць дыяманты і алмазы з шахтаў пад кантролем УНІТЫ;
- арышт усіх банкаўскіх рахункаў УНІТЫ;
- забарона ўсім кіраўнікам ангольскіх сэпаратыстаў падарожнічаць за мяжу. Пасьля 7 гадоў дзеяньня гэтых санкцыяў высьветлілася, што яны ня дзейнічаюць. І вось чаму. Па-першае, афрыканскія краіны-суседзі Анголы, падзеленыя на прыхільнікаў і праціўнікаў ангольскага ўраду. Сярод тых, хто актыўна падтрымліваў і падтрымлівае сэпаратыстаў Савімбі, урады: Тога, Уганды, Руанды і Берага Слановае Косьці. Але найбольш актыўным саюзнікам Савімбі быў заірскі ўрад Мабуту Сэсэ Сэко, скінуты два гады таму. Заірскія ўлады куплялі нагэтулькі значную колькасьць зброі для УНІТЫ, што, нават, калі ў выніку ўзброенага паўстаньня Мабуту быў скінуты, ягоныя праціўнікі захапілі каля Кіншасы сотні тонаў зброі, якая належала УНІЦЕ, але якую ангольскія сэпаратысты па-просту ня ў стане былі пераварыць. З дакладу экспэртаў ААН вынікае, што ў абыход санкцыяў ААН урад Тога выдаваў тагалескія замежныя пашпарты высокапастаўленым членам кіраўніцтва УНІТЫ, а таксама членам іх сямей, а Нацыянальны банк краіны Бераг Слановае Косьці праводзіў фінансавыя апэрацыі для УНІТЫ. У Паўдневай Афрыцы, таксама насуперак санкцыям ААН, існавала пад фікцыйнай фірмовай вывескай прадстаўніцтва УНІТЫ, якое гандлявала дыямантамі і ажыцьцяўляла неабходныя закупкі. У якасьці адной з галоўных прычынаў лёгкага доступу УНІТЫ на міжнародны рынак зброі міжнародныя эксперты лічаць ягоную перанасычанасьць і надзвычайную актыўнасьць на ім посткамуністычных краінаў, у тым ліку і Беларусі. Вось як Сяргей Аніська, экспэрт у галіне гандлю зброяй, ацэньвае беларускі патэнцыял у гэтай галіне: (Аніска: ) “Беларускія сродкі масавай інфармацыі зьмяшчалі матэрыялы, якія адлюстроўваюць некаторыя аспэкты гэтага гандлю. У прыватнасьці, паведамлялася, што Судан купляў у Беларусі сыстэмы залпавага агню “Град”, Ангола – бронетранспартэры і сыстэмы залпавага агню “Смерч”, Алжыр – зьнішчальнікі МіГ, Руанда – гарматны ладунак. Ня выключана, што менавіта актыўны гандаль з афрыканскімі краінамі дазволіў Беларусі па выніках 1997 году апынуцца на ганаровым 9 месцы сярод краінаў-экспартэраў зброі. Але, ці магла беларуская зброя трапіць у краіны, дзе ідуць баявыя дзеяньні? Напрклад, у Анголу, дзе пажар вайны палае ўжо больш 25 гадоў?
На маю думку, магла. І не таму, што ўрад Беларусі наўмысна накіроўваў туды сваю зброю. Існуе іншы варыянт. Напрыклад, зброю, якую пастаўлялі паводле кантракту ў тую ж Уганду, маглі перапрадаць рэжыму Савімбі”. Паводле дадзеных, якія мае Сяргей Аніська, беларуская зброя знайшлася на палях баёў у Анголе. Яна афіцыйна пастаўлялася ўраду Анголы. Але ці магла яна апынуцца і на другому баку фронту, у руках жаўнераў УНІТЫ? Экспэрты ААН лічаць, што – так. На працягу 1996-1998 гадоў у аэрапорце Андула, які знаходзіўся пад кантролем унітаўцаў прызямляліся дзясяткі самалётаў са зброяў для УНІТЫ. Бальшыня зь іх прылятала з Баўгарыі, але Баўгарыя была толькі транзытнай краінай. Мікола Іваноў (Аб тым, адкуль зброя магла пастаўляцца ў Баўгарыю, вы зможаце пачуць у наступнай перадачы Міколы Іванова на гэтую тэму)
