Былы міністар эканомікі Расейскай Фэдэрацыі, навуковы кіраўнік Дзяржаўнага ўнівэрсытэту «Вышэйшая школа эканомікі» прафэсар Яўген Ясін перакананы, што ўсе праблемы беларускай эканомікі маюць палітычны складнік. У Беларусі няма ні эканамічнай, ні палітычнай канкурэнцыі. А толькі пры наяўнасьці гэтых фактараў можна спадзявацца на аздараўленьне эканомікі і ўсяго грамадзтва. На думку суразмоўцы, узятая беларускімі ўладамі за аснову савецкая мадэль плянавай эканомікі ня можа эфэктыўна разьвівацца ва ўмовах глябалізацыі рынку, а дырэктыўнае кіраваньне стрымлівае працэсы мадэрнізацыі вытворчасьці:
«Справа вось у чым: як бы ні спрабаваць знаходзіць нейкія пазытыўныя моманты ў той сыстэме гаспадараньня, якая ў Беларусі сёньня існуе, яна абсалютна беспэрспэктыўная. І гэта ня толькі мая асабістая думка, гэта ўсё абсалютна відавочна. Дакладна гэтак жа, як і беспэрспэктыўны сам мэханізм кіраваньня Аляксандра Рыгоравіча. І галоўны фактар беспэрспэктыўнасьці — гэта яго ўласная асоба. Таму нешта параіць у гэтай сытуацыі наўрад ці магчыма — лепш усё роўна ня будзе. Але я перакананы, што ўрэшце рэшт чым хутчэй беларускі народ пазбавіцца ад гэтага рэжыму, тым хутчэй ён зможа зрабіць адкрытую рынкавую эканоміку. І, адпаведна, тым лепш яму будзе. Я не скажу, што адразу ж будуць больш высокія тэмпы эканамічнага росту, што будуць нейкія асаблівыя дасягненьні, якіх мы чакалі і ў нас у Расеі, і ва Ўкраіне, і на іншых тэрыторыях. Але адназначна, што будзе больш-менш нармальнае жыцьцё, што людзі будуць сябе адчуваць больш камфортна ва ўсіх сэнсах. Вось і ўсё».
Адрозна ад вышэйшага кіраўніцтва Беларусі, прафэсар Ясін ня мае ілюзіяў наконт жыцьцяздольнасьці насаджанага беларускаму грамадзтву пастуляту, што стабільнасьць у асобна ўзятай краіне можна ўсталяваць «уручную». На яго думку, дзяржава, напрыклад, ня можа рабіць больш свабоднай сфэру вольнага абароту валют і ў той жа час ажыцьцяўляць кантроль над прамысловасьцю. Патрабуецца лібэралізацыя эканомікі і як мінімум аслабленьне дзяржаўнага кантролю. У іншым выпадку Беларусь чакае ня росквіт, як улады намагаюцца пераканаць насельніцтва, а сапраўдная эканамічная катастрофа:
«Эканамічная катастрофа цалкам магчымая, бо зьмяняюцца ўмовы гаспадараньня. У вас быў гэткі мядовы пэрыяд, калі былі асабліва цёплыя адносіны з Расеяй, калі Масква шчодра субсідзіравала беларускую эканоміку. З боку падавалася, што ўсё нібыта вельмі добра, што Беларусь нават лепш за Расею ўпраўляецца са сваёй гаспадаркай, а Аляксандар Рыгоравіч — такі таленавіты кіраўнік, што толькі дзякуючы сваім здольнасьцям забясьпечвае свой народ. Ну, у нейкай ступені гэта так, бо гэта ж яму давалі ўсе субсыдыі. Зараз гэтага няма — ва ўсялякім разе, у нашмат меншай меры: у такім памеры, каб трымаць пры сабе, каб ня зьбег, але і не настолькі, каб жыць, як гаворыцца, ад пуза. Таму што тычыцца таго, пра што вы кажаце, як там будуць складацца абставіны, — то, з майго гледзішча, рэсурсаў у Расеі будзе ўсё менш і менш. Адпаведна, Беларусі перападаць будзе таксама ўсё меней».
Адносіны Беларусі з Расеяй Яўген Ясін называе прыкладам «двурушнасьці» беларускай афіцыйнай палітыкі. Саюзьнік ня толькі патрабуе аднолькавых умоваў гаспадараньня, асабліва ў частцы пастаўкі энэргарэсурсаў, але не цураецца таго, каб праверыць Маскву на пільнасьць. Найбольш паказальная гісторыя — з растваральнікамі ды разбаўляльнікамі.
Больш за год Беларусь гнала на Захад бэнзін і салярку пад выглядам прадуктаў нафтахіміі, ня сплачваючы мыта ў расейскі бюджэт. Папярэдне страты ацэненыя сама меней у 2 мільярды даляраў. Скарачэньне ў якасьці асымэтрычнага адказу паставак сырой нафты і патрабаваньне спыніць паліўную кантрабанду неадкладна прывялі да праблемаў з гандлёвым балянсам Беларусі. Па словах спадара Ясіна, усё гэта яскрава сьведчыць пра сутнасьць беларускага рэжыму — ён ня столькі партнэр, колькі халяўшчык:
«Я ведаю гэтыя высновы, хоць спэцыяльна лічбаў не адсочваў і ня маю поўнага ўяўленьня пра тое, якая рэальная карціна. Але што дакладна можна сказаць, дык гэта тое, што жыць добра, не карыстаючыся замежнымі субсыдыямі, не ажыцьцяўляючы нейкія апэрацыі зь пераразьмеркаваньнем рэсурсаў, а толькі за кошт той эканомікі, якая сёньня ёсьць у Беларусі, немагчыма. Прынамсі, немагчыма доўга. Вось гэта можна сказаць заведама, без асаблівых разумовых практыкаваньняў і навуковых пошукаў. Такая вось паразытычная пазыцыя — уладкаваліся, і ім здавалася, што можна так доўга і бесклапотна жыць. Аказваецца, што зусім не. Выйшла нават наадварот: цяпер нафтавая залежнасьць — як кручок, на якім Пуцін будзе трымаць Лукашэнку. Вось і ўвесь вынік уяўнай „халявы“. Хоць наш таксама ня моцна адрозьніваецца ад вашага, але ў яго ёсьць сыравіна, якая, на жаль, сёньня ўсім кіруе. Так што Аляксандру Рыгоравічу прывітаньне і глыбокія пажаданьні хутчэй сысьці на пэнсію. Ад гэтага ўсім будзе толькі лепш».
Доктар эканамічных навук, прафэсар Яўген Ясін не выключае і новай дэвальвацыі беларускага рубля. Ён лічыць: калі фінансавыя ўлады сапраўды адпусьцілі курс нацыянальнай валюты ў вольнае плаваньне, то ён будзе зьніжацца, пакуль на валютным рынку не ўсталюецца раўнавага. А яна будзе толькі тады, калі ня будзе ажыятажу і карыстацца беларускім рублём, далярам ці расейскім рублём можна аднолькава. Усе спробы штучна трымаць «патрэбны» курс, на думку Яўгена Ясіна, толькі прысьпешаць сумны фінал.
«Справа вось у чым: як бы ні спрабаваць знаходзіць нейкія пазытыўныя моманты ў той сыстэме гаспадараньня, якая ў Беларусі сёньня існуе, яна абсалютна беспэрспэктыўная. І гэта ня толькі мая асабістая думка, гэта ўсё абсалютна відавочна. Дакладна гэтак жа, як і беспэрспэктыўны сам мэханізм кіраваньня Аляксандра Рыгоравіча. І галоўны фактар беспэрспэктыўнасьці — гэта яго ўласная асоба. Таму нешта параіць у гэтай сытуацыі наўрад ці магчыма — лепш усё роўна ня будзе. Але я перакананы, што ўрэшце рэшт чым хутчэй беларускі народ пазбавіцца ад гэтага рэжыму, тым хутчэй ён зможа зрабіць адкрытую рынкавую эканоміку. І, адпаведна, тым лепш яму будзе. Я не скажу, што адразу ж будуць больш высокія тэмпы эканамічнага росту, што будуць нейкія асаблівыя дасягненьні, якіх мы чакалі і ў нас у Расеі, і ва Ўкраіне, і на іншых тэрыторыях. Але адназначна, што будзе больш-менш нармальнае жыцьцё, што людзі будуць сябе адчуваць больш камфортна ва ўсіх сэнсах. Вось і ўсё».
Адрозна ад вышэйшага кіраўніцтва Беларусі, прафэсар Ясін ня мае ілюзіяў наконт жыцьцяздольнасьці насаджанага беларускаму грамадзтву пастуляту, што стабільнасьць у асобна ўзятай краіне можна ўсталяваць «уручную». На яго думку, дзяржава, напрыклад, ня можа рабіць больш свабоднай сфэру вольнага абароту валют і ў той жа час ажыцьцяўляць кантроль над прамысловасьцю. Патрабуецца лібэралізацыя эканомікі і як мінімум аслабленьне дзяржаўнага кантролю. У іншым выпадку Беларусь чакае ня росквіт, як улады намагаюцца пераканаць насельніцтва, а сапраўдная эканамічная катастрофа:
«Эканамічная катастрофа цалкам магчымая, бо зьмяняюцца ўмовы гаспадараньня. У вас быў гэткі мядовы пэрыяд, калі былі асабліва цёплыя адносіны з Расеяй, калі Масква шчодра субсідзіравала беларускую эканоміку. З боку падавалася, што ўсё нібыта вельмі добра, што Беларусь нават лепш за Расею ўпраўляецца са сваёй гаспадаркай, а Аляксандар Рыгоравіч — такі таленавіты кіраўнік, што толькі дзякуючы сваім здольнасьцям забясьпечвае свой народ. Ну, у нейкай ступені гэта так, бо гэта ж яму давалі ўсе субсыдыі. Зараз гэтага няма — ва ўсялякім разе, у нашмат меншай меры: у такім памеры, каб трымаць пры сабе, каб ня зьбег, але і не настолькі, каб жыць, як гаворыцца, ад пуза. Таму што тычыцца таго, пра што вы кажаце, як там будуць складацца абставіны, — то, з майго гледзішча, рэсурсаў у Расеі будзе ўсё менш і менш. Адпаведна, Беларусі перападаць будзе таксама ўсё меней».
Адносіны Беларусі з Расеяй Яўген Ясін называе прыкладам «двурушнасьці» беларускай афіцыйнай палітыкі. Саюзьнік ня толькі патрабуе аднолькавых умоваў гаспадараньня, асабліва ў частцы пастаўкі энэргарэсурсаў, але не цураецца таго, каб праверыць Маскву на пільнасьць. Найбольш паказальная гісторыя — з растваральнікамі ды разбаўляльнікамі.
Больш за год Беларусь гнала на Захад бэнзін і салярку пад выглядам прадуктаў нафтахіміі, ня сплачваючы мыта ў расейскі бюджэт. Папярэдне страты ацэненыя сама меней у 2 мільярды даляраў. Скарачэньне ў якасьці асымэтрычнага адказу паставак сырой нафты і патрабаваньне спыніць паліўную кантрабанду неадкладна прывялі да праблемаў з гандлёвым балянсам Беларусі. Па словах спадара Ясіна, усё гэта яскрава сьведчыць пра сутнасьць беларускага рэжыму — ён ня столькі партнэр, колькі халяўшчык:
Цяпер нафтавая залежнасьць — як кручок, на якім Пуцін будзе трымаць ЛукашэнкуЯўген Ясін
«Я ведаю гэтыя высновы, хоць спэцыяльна лічбаў не адсочваў і ня маю поўнага ўяўленьня пра тое, якая рэальная карціна. Але што дакладна можна сказаць, дык гэта тое, што жыць добра, не карыстаючыся замежнымі субсыдыямі, не ажыцьцяўляючы нейкія апэрацыі зь пераразьмеркаваньнем рэсурсаў, а толькі за кошт той эканомікі, якая сёньня ёсьць у Беларусі, немагчыма. Прынамсі, немагчыма доўга. Вось гэта можна сказаць заведама, без асаблівых разумовых практыкаваньняў і навуковых пошукаў. Такая вось паразытычная пазыцыя — уладкаваліся, і ім здавалася, што можна так доўга і бесклапотна жыць. Аказваецца, што зусім не. Выйшла нават наадварот: цяпер нафтавая залежнасьць — як кручок, на якім Пуцін будзе трымаць Лукашэнку. Вось і ўвесь вынік уяўнай „халявы“. Хоць наш таксама ня моцна адрозьніваецца ад вашага, але ў яго ёсьць сыравіна, якая, на жаль, сёньня ўсім кіруе. Так што Аляксандру Рыгоравічу прывітаньне і глыбокія пажаданьні хутчэй сысьці на пэнсію. Ад гэтага ўсім будзе толькі лепш».
Доктар эканамічных навук, прафэсар Яўген Ясін не выключае і новай дэвальвацыі беларускага рубля. Ён лічыць: калі фінансавыя ўлады сапраўды адпусьцілі курс нацыянальнай валюты ў вольнае плаваньне, то ён будзе зьніжацца, пакуль на валютным рынку не ўсталюецца раўнавага. А яна будзе толькі тады, калі ня будзе ажыятажу і карыстацца беларускім рублём, далярам ці расейскім рублём можна аднолькава. Усе спробы штучна трымаць «патрэбны» курс, на думку Яўгена Ясіна, толькі прысьпешаць сумны фінал.