Фэстываль беларускамоўнай рэклямы «Ад.нак», які ўжо трэці год праводзіць грамадзкая кампанія «Будзьма беларусамі» разам з парталам Marketing.by, абвясьціў пра пачатак прыёму працаў на конкурс.
Ініцыятары фэстывалю кажуць, што імкнуцца з дапамогай рэклямы прыцягнуць увагу да беларускай мовы і культуры.
Ніна Шыдлоўская, каардынатар кампаніі «Будзьма беларусамі»:
Ніна Шыдлоўская
«Мы вельмі спадзяемся, што фэстываль „Ад.нак“, які ўжо трэці год робіць кампанія „Будзьма“ разам з парталам Marketing.by, падштурхнуў, актывізаваў тэндэнцыі цікаўнасьці да беларускай мовы як да паўнавартаснага сродку камунікацыі ў сучасным сьвеце. Бо калі параўноўваць сацыялягічныя апытаньні 2009 году і 2012 году, то бачны рост зацікаўленасьці людзей менавіта ў беларускамоўнай рэкляме. Сёлета больш за 50 працэнтаў выказаліся за беларускую мову ў рэкляме. Тры гады таму такіх людзей было толькі 37%. Мы лічым, што праз рэкляму можна разьбіць стэрэатып пра тое, што беларускую мову можна выкарыстоўваць толькі ў літаратуры ці ў нейкіх культурніцкіх кірунках. Гэтыя лічбы дэманструюць, што ёсьць попыт на гэта».
Кампаніі «Будзьма» ўдалося зрабіць прарыў калі ня ў колькасьці беларускамоўнай рэклямы, то ў прыцягненьні да яе грамадзкай увагі. Апроч таго, рэклямны ролік самой кампаніі «Будзьма беларусамі!» сабраў мільённыя прагляды на Youtube, а на мінулым тыдні атрымаў золата рэклямнага фэстывалю «Белы квадрат» у катэгорыі «сацыяльнае відэа».
Як мяняецца рынак беларускамоўнай рэклямы і што ўплывае на ягоныя зьмены? На прыкладзе роліка «Будзьма беларусамі» відаць асноўныя асаблівасьці выкарыстаньня беларускамоўнай рэклямы: яна робіцца энтузіястамі і на замову энтузіястаў, найчасьцей трапляе ў катэгорыю «сацыяльнай рэклямы». Што ж робіцца на камэрцыйным рынку?
Анатоль Лазар, кіраўнік студыі «Адліга», якая вядомая сваім беларускамоўным рэклямным крэатывам:
У цэлым на рэклямным рынку не адбываецца нічога асабліва новага, унікальнага, незвычайнага.
«Нашая студыя пазыцыянуецца на сёньняшні дзень як творчая структура — гэта генэрацыя ідэй, распрацоўка, крэатыў. Шмат рэклямы і шмат дызайнэрскіх прадуктаў робіцца сёньня і на беларускай мове, але гэта, відаць, не тэндэнцыя ўсяго беларускага рынку, а толькі тэндэнцыя нашага пазыцыянаваньня. У цэлым на рэклямным рынку не адбываецца нічога асабліва новага, унікальнага, незвычайнага. Рэклямны рынак як сфэра камунікацыі, гэтаксама як і ўсё грамадзтва, мае сэгмэнт беларускамоўнай рэклямы. Дзесьці яго трошкі больш, дзесьці яго трошкі менш. Хтосьці абгрунтоўвае гэта маральнымі, этычнымі пазыцыямі. Хтосьці выключна маркетынгавымі, эканамічнымі. Але ў цэлым — тое самае, што ў грамадзтве: ёсьць па-беларуску, ёсьць па-расейску».
Анатоль Лазар лічыць, што беларуская мова дазваляе рэклямісту вылучыць тавар сярод канкурэнтаў, у чым і ёсьць ягоная задача. Гэтая асаблівасьць найбольш актыўна выкарыстоўваецца на камэрцыйным рынку.
Напрыклад, кампанія «Сонца», якая выпускае пральны парашок «Мара», ставіла перад сабой чыста эканамічныя мэты.
Парашок мае беларускамоўную назву, і рэклямуюць яго беларускія зоркі — Іна Афанасьева, Тамара Лісіцкая, Іскуі Абалян.
Дырэктар па маркетынгу кампаніі «Сонца» Іна Васілевіч адказвае на пытаньні па-расейску:
«Мы рабілі прадукт адмыслова для беларускага рынку, і таму выбралі беларускую мову. Мы выбралі таксама зорак, якія рэклямавалі наш прадукт па-беларуску. Упакоўка нашая таксама па-беларуску, і ўся тэхнічная інфармацыя таксама па-беларуску. Гэта было нашае жаданьне, нашая ідэя.
Мы не былі ўпэўненыя ў камэрцыйным посьпеху, што гэта будзе настолькі здорава.
Канечне, мы разумелі, што мы будзем заўважныя, калі будзем выкарыстоўваць беларускую мову. Але мы не былі ўпэўненыя ў камэрцыйным посьпеху, што гэта будзе настолькі здорава. Але ўсё паказала, што гэта было правільнае рашэньне.
Пакуль на іншых рынках мы нічога не перакладаем — і ў Расеі, і ва Ўкраіне ўсе разумеюць. Мы падкрэсьліваем гэтым сваю беларускасьць. Да таго ж там ёсьць крэдыт даверу да беларускай якасьці, таму нам гэта толькі спрыяе».
Рэклямісты ў адзін голас пацьвярджаюць, што замежныя кампаніі ахвотна пагаджаюцца і нават ініцыююць рэкляму сваёй прадукцыі па-беларуску. Яны здаўна карыстаюцца маркетынгавай практыкай прапаноўваць тавары на мове краіны спажываньня. Часта бывае і так, што замежныя вытворцы пагаджаюцца на беларускамоўную рэкляму, нават ня ведаючы, што ў Беларусі мала гавораць па-беларуску. Тым ня меней на беларускіх тэлеканалах і бігбордах нашмат часьцей пабачыш беларускамоўную рэкляму якой-небудзь замежнай маркі, чым беларускага мясакамбінату.
Вонкавыя прычыны — ня толькі эканамічныя, як крызіс, але і палітычныя, — таксама ўплываюць на ўпадабаньні беларускіх вытворцаў. Вольга Сарако, дырэктар рэклямнага агенцтва «Пінгвін», заўважае, што ўваход у Адзіную эканамічную прастору гвалтоўна прымусіў дзяржаўныя прадпрыемствы задумацца пра свае пазыцыі на рынку. Шмат якія беларускія вытворцы жадаюць прадаваць сваю прадукцыю ў Расеі і Казахстане. Але гэта немагчыма, бо іхныя назвы паўтараюць брэнды, якія ўжо існуюць у Расеі:
Калі яны „рынуліся“ туды са сваімі назвамі кшталту „Капелька“ — там усё гэта даўно ёсьць, альбо расейскае, альбо ўкраінскае.
«Да 10 ліпеня ўсе нашыя дзяржпрадпрыемствы мусяць прывесьці ў адпаведнасьць з заканадаўствам свой таварны знак і брэнд. Калі яны „рынуліся“ туды са сваімі назвамі кшталту „Капелька“ — там усё гэта даўно ёсьць, альбо расейскае, альбо ўкраінскае. Яны мусяць усё новае прыдумаць: і назву, і ўпакоўку. А калі чалавек разумее ў рэкляме, ён будзе раіць нейкае беларускае слова, якое будзе зразумелае ў Расеі і Казахстане. Альбо каштоўны брэнд, які быў прыдуманы раней — „Алеся“, „Ясь“. Стане болей грошай у рэклямных агенцтваў, я спадзяюся, бо ўпакоўкі дакладна будзе патрэбна больш».
Сяргей Скараход, кіраўнік рэсурсу Marketing.by і адзін натхняльнікаў фэстывалю «Ад.нак», упэўнены, што рынак беларускамоўнай рэклямы будзе расьці. Гэтаму паспрыяе тое, што расьце патрэба менавіта ў тэкставай рэкляме:
«Што да беларускамоўнага рынку рэклямы, дык тут наўрад ці можна казаць пра нейкае пагаршэньне. Для рэклямадаўцы беларуская мова — гэта выдатны спосаб атрымаць вынік дзякуючы проста выкарыстаньню мовы».
У якасьці найбольш цікавых прыкладаў беларускамоўнай рэклямы Сяргей Скараход назваў каляндар, выпушчаны фірмай «Ceresit», пакунак соку «Бярозавік», а таксама этыкетку алькагольнага напою «Маразуля». Таксама ён знаходзіць шмат цікавай беларускамоўнай рэклямы на ўпакоўках музычных дыскаў і ў кніжнай паліграфіі.
Ініцыятары фэстывалю «Ад.нак» настойваюць на тым, што іхная задача — зрабіць беларускую мову ў рэкляме трэндам. Але гэтая ідэя выклікае энтузіязм не ўва ўсіх рэклямістаў.
Ігар Корзун, брэндмайстар, які, сярод іншага, працаваў на піўныя кампаніі «Сябар» і «Крыніца», мае зусім іншую думку:
Да нядаўняга часу шмат беларускамоўнай рэклямы было высокай якасьці, і гэтая якасьць вымяралася не асаблівасьцямі беларускай мовы, а тым, што яе рабілі энтузіясты.
«Больш за ўсё я баюся, каб беларуская мова ў рэкляме ня стала трэндам. Гэта тое, што падпарадкоўваецца нейкай моднай плыні, а не сапраўдным патрэбам чалавека. Але ў нейкі момант адбылася падмена: усе вырашылі, што калі зрабіць рэкляму па-беларуску, то яна абавязкова выйграе. Аднак да нядаўняга часу шмат беларускамоўнай рэклямы было высокай якасьці, і гэтая якасьць вымяралася не асаблівасьцямі беларускай мовы, а тым, што яе рабілі энтузіясты. Яны мову любяць і ставяцца да яе з увагай. Гэта ня проста калькі з расейскай мовы на беларускую, а натуральна прыдуманыя тэксты. А зараз з-за гэтага „трэнду“ адбылася падмена жыцьцёвай неабходнасьці — модай. І людзі, якія сёньня робяць рэкляму па-беларуску, яны ж яе не па-беларуску прыдумляюць, а па-расейску. А пасьля перакладаюць — добра ці кепска — і лічаць, што гэта будзе працаваць. А гэта не працуе. У выніку тыя, хто з гэтым хоча працаваць, і будуць рабіць рэкляму на той мове, на якой ім бліжэй і больш зразумела. А ўсе астатнія будуць проста зайздросьціць сваім канкурэнтам, якім пашчасьціла сустрэць разумных і пасьлядоўных партнэраў па бізнэсе. Пабачыўшы, што іхная беларускамоўная рэкляма не працуе, яны вернуцца да звычайных спосабаў працы».
Корзун кажа, што на беларускім рэклямным рынку каля дзясятка такіх энтузіястаў, якія здольныя зрабіць якасны прадукт. Пры тым, што заўважных рэклямных агенцтваў прыкладна гэтулькі ж, гэта ня так і мала. Па словах Анатоля Лазара («Адліга»), «людзей роўна столькі, колькі ад іх патрабуецца прадукту. Стане больш патрабаваньняў — такіх людзей стане болей. Альбо літаратары падцягнуцца ў агенцтвы, альбо агенцтвы самі будуць займацца падрыхтоўкай такіх прафэсіяналаў».
