"Беларусь і беларусы, нашы найбліжэйшыя суседзі і найбольш набліжаная да Польшчы дзяржава — у Польшчы зусім невядомыя. Мы проста ня ведаем беларусаў і іхняй мэнтальнасьці" — сказаў у інтэрвію сёньняшняму выданьню польскай газэты Nasz Dziennik прафэсар Зьдзіслаў Юліян Віньніцкі з Уроцлаўскага ўнівэрсытэту, экспэрт ва ўсходніх пытаньнях.Nasz Dziennik: Ці палякі ведаюць, што значыць быць беларусам?
У беларусаў нешта накшталт польскага комплексу — ён палягае на тым, што яны лічаць, што Польшча ў мінулым выключна крыўдзіла Беларусь, забываючы аб гісторыі — паводле прынцыпу, што не было Беларусі і беларусаў, а былі толькі праваслаўныя тутэйшыя, якія знаходзіліся пад палітычных уплывам царызму, а потым бальшавізму...
Беларусь і беларусы, нашы найбліжэйшыя суседзі і найбольш набліжаная да Польшчы дзяржава — у Польшчы зусім невядомыя. Мы проста ня ведаем беларусаў і іхняй мэнтальнасьці. Па-першае, нам уяўляецца, што гэта нейкія крыху адсталыя людзі ў параўнаньні з расейцамі і цывілізацыяй, таму што яны — постсавецкія. Па-другое, мы забываем, што Беларусь зьяўляецца краінай цывілізацыйна расколатай, калі ўжыць тут тэрмін Гантынгтана. Гэта ў першую чаргу значыць, што яны падзеленыя на праваслаўных ды постправаслаўных і каталікоў, большасьць зь якіх зьяўляецца палякамі. Адпаведна, гэтыя дзьве грамадзкасьці маюць розныя погляды на гісторыю і агульныя справы, уключна з ацэнкай Польшчы і польскасьці.
Nasz Dziennik: Чым гэтыя погляды адзначаюцца?
Віньніцкі: Палякі ў большасьці выпадкаў, у 99 працэнтах, нават калі ня ведаюць гісторыі Польшчы, дык захоўваюць у сваіх сэрцах яе ідэалізаваны вобраз. Тыя, хто ў Польшчы раней ня быў, калі туды прыяжджаюць, часта вельмі зьдзіўляюцца, што гэтая краіна ня такая высакародная і ідэальная, як ім здавалася...
Nasz Dziennik: Погляд беларусаў на Польшчу зусім іншы...
Віньніцкі: У сваю чаргу ў беларусаў нешта накшталт польскага комплексу — я гэта так называю. Ён у асноўным палягае на тым, што яны лічаць, што Польшча ў мінулым выключна крыўдзіла Беларусь, забываючы аб гісторыі — паводле прынцыпу, што не было Беларусі і беларусаў, а былі толькі праваслаўныя тутэйшыя, якія знаходзіліся пад палітычных уплывам царызму, а потым бальшавізму...
Nasz Dziennik: Якія наступствы гэтага?
Беларусь зьяўляецца адзінай краінай, дзе жаўнеры АК, якіх там засталося крыху больш за восемдзесят чалавек, на дадзены момант ня маюць вэтэранскіх правоў...
Вынік такі, што адносіны беларусаў да Польшчы, агульна кажучы, непрыхільныя. А ў вобразе, які падаецца вучням і студэнтам або ў публіцыстыцы і паліталёгіі, дамінуе адмоўны стэрэатып Польшчы... Беларусы не прызнаюць існаваньня палякаў у Беларусі. Яны проста сьцьвярджаюць, што гэта палянізаваныя і акаталічаныя беларусы. Пра Рэч Паспалітую яны кажуць, што гэта не была Польшча, а палянізаванае Вялікае Княства Літоўскае, якое насамрэч было Беларусьсю. Наогул беларусы мяркуюць, што гістарычная Літва — гэта Беларусь, а сучасная літоўская дзяржава — гэта толькі Жамойць. Далей яны сьцьвярджаюць, што ў ХХ стагодзьдзі польская дзяржава, як перадваенная, так і камуністычная, цалкам аграбіла іх тэрытарыяльна. На іх думку, рыскі трактат 1921 году скраў у Беларусі палову яе тэрыторыі. Акрамя таго, што яшчэ больш дзіўна, яны лічаць, што ў 1945 годзе — я цытую з памяці — "Берут са Сталінам зноў падзялілі Беларусь, аддаючы Польшчы беларускія землі ад Беластоку да Ломжы"... Урэшце, што тычыцца адносінаў да савецкай агрэсіі супраць Польшчы, тут няма ніякіх рознагалосьсяў у камуністычных, лукашэнкаўскіх і апазыцыйных поглядах. Лічыцца, што гэтая падзея, хоць і балючая для палякаў, была справядлівай, бо дзякуючы акту 17 верасьня Беларусь аб'ядналася ў адну дзяржаву. Няважна ў якую, важна, што ў адну. Чарговая праблема датычыць Арміі Краёвай у Беларусі. Вы павінны ведаць, што Беларусь зьяўляецца адзінай краінай, дзе жаўнеры АК, якіх там засталося крыху больш за восемдзесят чалавек, на дадзены момант ня маюць вэтэранскіх правоў...
