Лінкі ўнівэрсальнага доступу

125 гадоў “бацьку беларускай дзяржаўнасьці”


Антон Луцкевіч
Антон Луцкевіч

29 студзеня – 125 гадоў зь дня нараджэньня Антона Луцкевіча, бацькі беларускай дзяржаўнасьці, вядомага беларускага палітычнага і грамадзкага дзеяча, публіцыста, літаратурнага крытыка, гісторыка, лінгвіста, выдаўца. У дзень юбілею ва ўправе БНФ гісторыкі распавядалі моладзі пра Луцкевіча.

Менавіта Антон Луцкевіч сказаў словы: “Трэба абвясьціць незалежнасьць Беларусі”. Менавіта Антон Луцкевіч зьяўляецца аўтарам тэксту ІІІ Устаўной граматы Рады Беларускай Народнай Рэспублікі, Акту 25 сакавіка 1918 году. Хаця яго подпісу пад дакумэнтам няма. Быў старшынём Рады народных міністраў і міністрам замежных спраў БНР.

Антон Луцкевіч нарадзіўся ў 1884 годзе ў цяперашнім Шаўляе, што ў Літве.

Адзін з заснавальнікаў Беларускай Сацыялістычнай Грамады . У 1904 годзе быў арыштаваны за распаўсюд партыйнай літаратуры. Першы свой артыкул апублікаваў у першым нумары «Нашай долі», уваходзіў у склад рэдакцыі «Нашай долі» і «Нашай Нівы», кажа гісторык Анатоль Сідарэвіч, які яшчэ ў 1985 годзе ў віленскіх архівах пачаў вывучаць жыцьцё і творчасьць Луцкевіча:

«Ён адзін з заснавальнікаў першых беларускіх газэт. Ён – і ніхто не аспрэчвае тэзіс Гарэцкага – лепшы беларускі публіцыст. Ніхто не аспрэчвае тэзіс, што па праву першым беларускім крытыкам можа лічыцца Антон Луцкевіч. Гарэцкі шчыра прызнаецца, што ў аснову яго гісторыі беларускай літаратуры легла кніга Антона Луцкевіча «Нашы песьняры».

Менавіта Антон Луцкевіч – аўтар канцэпцыі дзяржаўнага ўладкаваньня Беларусі, Літвы і Украіны:

«Ідэю Злучаных штатаў ад Балтыйскага да Чорнага мора сфармуляваў сваёй рукой Антон Луцкевіч. Кажуць, не без Міхайлы Грушэўскага, вялікага ўкраінскага гісторыка і старшыні Цэнтральнай Рады».

Луцкевіч ня скончыў польскай школы – і быццам бы за гэта быў звольнены ў 1931 годзе зь Віленскай беларускай гімназіі. Нягледзячы на тое, што атрымаў бліскучую адукацыю: вучыўся на фізыка-матэматычным факультэце Пецярбурскага ўнівэрсытэту, на юрыдычным факультэце Дэрпцкага унівэрсытэту, распавядае Анатоль Сідарэвіч:

«Яго былы вучань, Мар'ян Пецюкевіч назваў Луцкевіча «вэрсальчыкам». Гэта азначае галянтнасьць, добрыя манэры, уменьне добра гаварыць па-француску. І ня толькі па француску. Ён бліскуча валодаў польскай мовай».

Лёс Луцкевіча склаўся трагічна: у верасьні 1939 году ён быў арышатаваны савецкімі ўладамі ў Вільні, этапаваны ў Менск. У чэрвені 1941 году атрымаў 8 гадоў зьняволеньня. Памёр 23 сакавіка 1942 году – па іроніі лёсу, менавіта ў той дзень, калі ў 1918 годзе напісаў тэкст ІІІ Устаўной граматы Рады Беларускай Народнай Рэспублікі. Рэабілітаваны толькі ў 1989 годзе. Гаворыць гісторык Анатоль Сідарэвіч:

«Ён ужо становіцца вельмі цытаваным аўтарам у дысэртацыях, у навуковых працах. Надзвычай цытаваным аўтарам. А гэта азначае, што імя Луцкевіча вяртаецца. На падыходзе яго трэцяя кніга. Кніга будзе ёмістая – ня менш як 600 старонак».

Ігар Лосік Кацярына Андрэева Ірына Слаўнікава Марына Золатава Андрэй Кузьнечык
XS
SM
MD
LG