Ганна Сурмач, Прага (Этэр 16.08.2005) Новая перадача сэрыі "Беларускае замежжа". Удзельнікі: Дзяхцярык Павал, Юля Руцкая (Кыргызстан). Сёлетняй вясною адна з краінаў Сярэдняй Азіі – Рэспубліка Кыргызстан прыцягнула да сябе ўвагу сьвету палітычнымі катаклізмамі, у выніку якіх у краіне зьмянілася ўлада, а былы прэзыдэнт Аскар Акаеў увогуле пакінуў краіну. Гэтыя рэвалюцыйныя падзеі давялося перажыць і беларусам, якія стала жывуць у Кыргызстане. Беларусы зь Бішкеку – госьці чарговага выпуску перадачы “Беларусы за мяжою”.
У былую савецкую рэспубліку Кіргізію беларусы траплялі рознымі шляхамі. Найбольш тыповыя зь іх – выезд або накіраваньне на працу, сямейныя абставіны ці служба ў савецкім войску. Да гэтай апошняй катэгорыі належыць спадар Павал Дзяхцярык. Ён нарадзіўся ў Івацэвіцкім раёне на Берасьцейшчыне, у Кіргізіі жыве ад 1983 году.
(Дзяхцярык: ) "Трапіў служыць, мне вельмі спадабалася і прырода, і людзі. Асабліва возера Ісык-Куль, яно – пэрліна гэтага краю. Я служыў на Ісык-Кулі, Ісык-Куль мяне і паланіў. Сустрэў тут сваю палавінку (яна – ўкраінка), і застаўся тут.
Калі мяне пытаюцца, чаму я тут, я жартам кажу, што мяне тут прывабілі дзьве жонкі і зараз я маю дзьве жонкі – адна, зь якою жыву, а другая, яна мяне толькі ўлетку прымае – гэта возера Ісык-Куль".
Спадар Павал, вы зьяўляецеся намесьнікам старшыні Грамадзкага аб’яднаньня беларусаў Кыргызстана “Сьвітанак”, калі яно стварылася і колькі беларусаў сёньня жыве ў гэтай краіне?
(Дзяхцярык: ) "Суполка стварылася ў 1993 годзе. Цяпер на тэрыторыі Кыргызстана жыве каля 3 тысячы беларусаў, у Бішкеку недзе 1100 чалавек. Суполка аб''ядноўвае каля 500 чалавек.
Ва ўсіх дзяржаўных мерапрыемствах, якія ладзяцца кіргізскімі ўладамі, мы ўдзельнічаем. Паказваем наш беларускі калярыт, наш фальклор. У нас ёсьць вакальны калектыў, таксама ёсьць танцавальная група – гэта наша моладзь.
Мы арганізавалі студыю прыкладнога мастацтва "Чараўніца".
Усе нашыя беларускія сьвяты сьвяткуем – Каляды, Дзяды адзначаем, увосень будзем Дажынкі сьвяткаваць.
У мінулым годзе мы сьвяткавалі Купальле на возеры Ісык-Куль.
Мы рабілі такія невялікія плоцікі, на іх запальвалі маленькія вогнішчы, вяночкі клалі і на возера пускалі. А на беразе раскладалі вялікае вогнішча, Купалінка ў нас была, усё, як належыць”.
Сёньня, як і шмат дзе ў замежжы, беларуская грамада ў Кыргызстане падзялілася на дзьве часткі, так што ў Бішкеку цяпер існуе ня толькі “Сьвітанак”, але і Беларускі цэнтар “Крыніца”.
***
Да маладзейшага пакаленьня беларусаў у Кыргызстане належыць 24-гадовая Юля Руцкая. Яна нарадзілася ў Віцебску, калі дзяўчынцы было 5 гадоў бацькі пераехалі ў Кіргізію, і яна вырастала ўжо ў Бішкеку. Цяпер гэтая краіна стала для яе другой радзімаю. Але і Беларусь наведвае час ад часу.
(Руцкая: ) "Можна сказаць, што ў мяне дзьве радзімы – Беларусь і Кіргізія. Канечне, я прывыкла тут, я тут вырасла, тут усе мае сябры, Але, усё роўна мая ўся радня ў Беларусі, мае дзяды і бабулі там. Самыя лепшыя мае дзіцячыя ўспаміны зьвязаныя зь лясамі, з грыбамі, з усім тым, што ёсьць толькі ў Беларусі і зусім няма ў Кіргізіі”.
Юля па спэцыяльнасьці палітоляг, яна вучылася на факультэце міжнародных адносінаў Амэрыканскага ўнівэрсытэту Цэнтральнай Азіі, які знаходзіцца ў Бішкеку.
Пасьля вучобы працавала трохі больш за два гады ў газэце "Время Центральной Азіі". Аднак, усё больш часу стала аддаваць свайму захапленьню музыкаю і сьпевамі.
(Руцкая: ) "Паралельна з вучобаю і працаю я ўсе гады выступала на сцэне, як эстрадная сьпявачка. Я скончыла музычную школу па клясе фартэпіяна "на выдатна", піяністка. Ва ўнівэрсытэце я ўжо стала больш сур''ёзна займацца вакалам. Спачатку гэта было як хобі, а потым ужо гэта стала часткова і прафэсіяй. У мінулым годзе я на многіх фэстывалях і конкурсах прадстаўляла Кыргызстан, як прафэсійная выканаўца".
На якой мове сьпяваеце?
(Руцкая: ) "Сьпяваю на шмат якіх мовах, гэтыя мовы я ўсе вывучала – ангельская, гішпанская, турэцкая, кіргізская. расейская і адну песьню спэцыяльна для "Славянскага базару" падрыхтавала на беларускай мове – "Мой родны кут" [сьпявае].
У мінулым годзе я прасьпявала гэтую песьню на "Славянскім базары", дзе прадстаўляла Кыргызстан. На радыё і на тэлебачаньні гаварылі, што ўраджэнка Беларусі будзе прадстаўляць Кыргызстан”.
А па– кіргізскі Вы там сьпявалі?
(Руцкая: ) "На кіргізскай мове я таксама адну песьню прасьпявала".
Так што цяпер, як журналістка, ці палітоляг Вы ўжо не працуеце?
(Руцкая: ) "Цяпер я ізноў пачала займацца журналісцкай працай. Я працую ў адной з кампаній рэдактарам аднаго з навінавых парталаў па Цэнтральнай Азіі, рэдактарам сайту”.
А сьпяваць працягваеце?
(Руцкая: ) "Так, канечне, у мінулым годзе пасьля "Славянскага базару" я выступала ў Алма-Аты, потым ў Маскве прадстаўляла Кыргызстан на фэстывалі, я адзіная там прадстаўляла Кыргызстан”. [сьпявае кіргізскую песьню].
Юля, Вы ўсё ж палітоляг па адукацыі і хочацца задаць Вам некалькі пытаньняў адносна палітычнай сытуацыі ў Кыргызстане. Вы, пэўна былі непасрэднай сьведкаю нядаўняй рэвалюцыі ў гэтай краіне?
(Руцкая: ) "Я пайшла вучыцца на гэтую спэцыяльнасьць менавіта таму, што мяне гэта цікавіла заўсёды. Калі адбываліся гэтыя падзеі, да мяне званілі мае сябры і пыталіся, што ў нас адбываецца, яны хваляваліся за мяне. І ў гэтай сытуацыі я ўжо мусіла цікавіцца падзеямі. Да таго ж, я жыву ў цэнтры горада і гэтыя падзеі адбываліся практычна на маіх вачах".
А Вы самі не ўдзельнічалі?
(Руцкая: ) "Не, адназначна не. Я не была ўпэўненая, што гэта сапраўды тое, што патрэбна зараз краіне. Вядома, што былі сутычкі, было шмат раненых. Я вырашыла, што для мяне і маёй сям''і будзе так бясьпечней.
На жаль, мне давялося назіраць за тым, што адбывалася са свайго вакна і з балкона. У цэнтры гораду бегалі натоўпы мужчынаў з дубінкамі, з камянямі, літаральна пад маім балконам.
Мне было вельмі крыўдна, бо ўсё ж гэта мая другая Радзіма. Мне было крыўдна за тое, што народ дазволіў прынізіць сябе да такога ўзроўню. Найперш, тое, што адбылося ў тую ноч рэвалюцыі – марадзёрства. Тады не было ні міліцыі, нікога, на вуліцы не было сьвятла.
Пад маім балконам жанчыны, маленькія дзеці, школьнікі, мужчыны, калі раскрадалі крамы, цягнулі пакеты з адзеньнем, манэкены валаклі, пральныя машыны, ложкі жанчыны на сабе цягнулі. Шчыра кажучы, для мяне і для многіх жыхароў гэта было сапраўдным шокам.
Потым казалі, што гэтым займаліся прыежджыя з Поўдня і бяднейшыя людзі. Але я не магу пацьвердзіць, што толькі бедныя гэтыя рабілі. Я бачыла з балкона, як на сваіх аўтамабілях везьлі тыя ж пральныя машыны, кампутары – усё, што можна было.
Мая першая рэакцыя на ўсё гэта – я пабегла званіць у міліцыю, але ніхто там не адказваў. Я зразумела, што ў міліцыі ў тую ноч увогуле нікога не было, яны спалохаліся і разьбегліся, пакінулі горад на рабаваньне.
Усё рабавалі, я стаяла каля вакна і мне было страшна, у мяне цяклі сьлёзы, мне было крыўдна і, шчыра кажучы, сорамна”.
Вядома, што кожная рэвалюцыя мае і свой адмоўны бок. Але ў краіне адбыліся зьмены, якія як бы сьведчаць пра тое, што яна будзе разьвівацца ў дэмакратычным накірунку. Як лічыце, ці ўдасца новаму кіраўніцтву ісьці далей па гэтаму шляху?
(Руцкая: ) "Ведаеце, з майго пункту гледжаньня, як пачынаючага палітоляга, у Цэнтральнай Азіі такая дэмакратыя ня можа і не павінна быць".
Вы маеце на ўвазе эўрапейскага ўзору?
(Руцкая: ) "Так, так, тут свая мэнтальнасьць і традыцыі. Канечне, з аднаго боку добра, што тут зьявілася зараз шмат структураў міжнародных арганізацый, шмат грамадзкіх арганізацый, гэта ўсё зараз тут вельмі папулярна і гэта спрыяе фармаваньню эўрапеізаваных поглядаў на жыцьцё.
Але з другога боку ўсё роўна грамадзтва выхоўвалася ў іншай культуры і проста ўзяць аўтаматычна перанесьці тыя дэмакратычныя ўзоры, якія есьць ў Амэрыцы ці Эўропе, гэта немагчыма. Можа быць толькі нейкія элемэнты, але ня поўнасьцю.
У прынцыпе, я не магу сказаць, што пры Аскару Акаеву ў нас быў аўтарытарны рэжым, якраз не. Я б сказала, што краіна была дастаткова дэмакратычнаю ў параўнаньні зь іншымі краінамі Цэнтральнай Азіі. Я праглядаю ўсю прэсу Цэнтральнай Азіі, гэта зараз мая праца, і я бачу, што адбываецца ў іншых краінах, што там пішуць пра палітыку і пра ўлады і тое, што дазваляецца пісаць у нас. Гэта вялікая розьніца.
У нас, напрыклад, праўладныя выданьні могуць пахваліць палітыку дзяржавы, прэзыдэнта, але паралельна ў нас ёсьць і другі бок, другая думка. І хаця гаварылі, што Аскар Акаеў абмяжоўвае правы прэсы, у некаторай ступені гэта сапраўды было, але гэта не было так распаўсюджана, як у іншых краінах Цэнтральнай Азіі".
У такой сытуацыі чаму ўсё ж адбылася гэтая рэвалюцыя?
(Руцкая: ) "Аскар Акаеў ужо вельмі доўга затрымаўся ва ўладзе, 15 гадоў, ён ужо павінен быў пайсьці раней. Гэта адна прычына, а другая, я думаю, нават больш значная, гэта тое, што людзей найбольш усхвалявала, што ягоны палітычны шлях пайшлі працягваць сын і дачка. Яны абодва балятаваліся ў дэпутаты і былі абраныя, ужо былі гатовыя, можна сказаць пераняць уладу ад бацькі. Менавіта пасьля гэтага і пачаліся хваляваньні, найперш на Поўдні краіны.
Я б не сказала, што ўсё насельніцтва падтрымлівала гэта, шмат каго задавальняла былая ўлада. Прэзыдэнт пакінуў краіну ў самы цяжкі момант і ўсё пайшло як пайшло”.
А новая ўлада, адчуваецца што стала лепш?
(Руцкая: ) "На сёньняшні дзень складана гаварыць, прайшло яшчэ замала часу, пакуль што нічога радыкальна не зьмянілася. Можна сказаць, што эканоміка ў нас зараз проста адсутнічае, вельмі шмат беспрацоўных. На сёньня ўсе прадпрыемствы прыватызаваныя. Тут разьвіваецца бізнэс прадпрымальнікаў з Турцыі, з Карэі, Кітаю, з Расеі і нават зь Беларусі”.
***
Беларусы ў Бішкеку нэўтральна ставіліся да тых рэвалюцыйных падзеяў, якія адбываліся ў краіне, стараліся не ўмешвацца, як ужо сказала Юля Руцкая. Але ж наш першы суразмоўца спадар Дзяхцярык у той час пацярпеў ад наступстваў тых падзеяў, якія часам набывалі крымінальны характар.
(Дзяхцярык: ) "Пад час тых падзеяў па ўсім горадзе ўлёткі былі раскіданыя з папярэджваньнямі, каб расейскамоўнае насельніцтва, людзі славянскага паходжаньня, ад''яжджалі з Кіргізіі.
Тут у горадзе заставалася яшчэ вельмі шмат людзей, якія прыехалі з Поўдня пад час рэвалюцыі, яны рабілі розныя правакацыі. Увечары я ехаў дамоў, у "маршрутцы" два хлопцы-кіргізы прыставалі да дзяўчыны, яна была, здаецца, нейкай каўкаскай нацыянальнасьці. Я зрабіў ім заўвагу, ім гэта не спадабалася, яны прыпынілі машыну і накінуліся на мяне”.
Пасьля атакі і атрыманых пабояў спадару Паўлу давялося месяц лячыцца ў шпіталі.
Няма жаданьня ў Вас вярнуцца на Бацькаўшчыну?
(Дзяхцярык: ) "Жаданьне ехаць дахаты заўсёды ёсьць, вельмі хочацца, але ж тут ёсьць справы, якія трымаюць. Ну як пакінуць нашых суайчыньнікаў? Зьедзем толькі тады, калі апошні беларус ад''едзе".
Людзі хацелі ад''яжджаць?
(Дзяхцярук: ) "Канечне, пад час сакавіцкіх падзеяў вельмі шмат нашых беларусаў да нас прыходзілі і прасілі дапамогі, каб зьехаць адсюль, недзе каля сямі знаёмых сямей ад''ехалі. Такія падзеі былі, цяпер ужо няма, спакойна, усё добра. Сытуацыя стабілізавалася, думаем, што далей будзе лепш".
(Дзяхцярык: ) "Трапіў служыць, мне вельмі спадабалася і прырода, і людзі. Асабліва возера Ісык-Куль, яно – пэрліна гэтага краю. Я служыў на Ісык-Кулі, Ісык-Куль мяне і паланіў. Сустрэў тут сваю палавінку (яна – ўкраінка), і застаўся тут.
Калі мяне пытаюцца, чаму я тут, я жартам кажу, што мяне тут прывабілі дзьве жонкі і зараз я маю дзьве жонкі – адна, зь якою жыву, а другая, яна мяне толькі ўлетку прымае – гэта возера Ісык-Куль".
Спадар Павал, вы зьяўляецеся намесьнікам старшыні Грамадзкага аб’яднаньня беларусаў Кыргызстана “Сьвітанак”, калі яно стварылася і колькі беларусаў сёньня жыве ў гэтай краіне?
(Дзяхцярык: ) "Суполка стварылася ў 1993 годзе. Цяпер на тэрыторыі Кыргызстана жыве каля 3 тысячы беларусаў, у Бішкеку недзе 1100 чалавек. Суполка аб''ядноўвае каля 500 чалавек.
Ва ўсіх дзяржаўных мерапрыемствах, якія ладзяцца кіргізскімі ўладамі, мы ўдзельнічаем. Паказваем наш беларускі калярыт, наш фальклор. У нас ёсьць вакальны калектыў, таксама ёсьць танцавальная група – гэта наша моладзь.
Мы арганізавалі студыю прыкладнога мастацтва "Чараўніца".
Усе нашыя беларускія сьвяты сьвяткуем – Каляды, Дзяды адзначаем, увосень будзем Дажынкі сьвяткаваць.
У мінулым годзе мы сьвяткавалі Купальле на возеры Ісык-Куль.
Мы рабілі такія невялікія плоцікі, на іх запальвалі маленькія вогнішчы, вяночкі клалі і на возера пускалі. А на беразе раскладалі вялікае вогнішча, Купалінка ў нас была, усё, як належыць”.
Сёньня, як і шмат дзе ў замежжы, беларуская грамада ў Кыргызстане падзялілася на дзьве часткі, так што ў Бішкеку цяпер існуе ня толькі “Сьвітанак”, але і Беларускі цэнтар “Крыніца”.
***
Да маладзейшага пакаленьня беларусаў у Кыргызстане належыць 24-гадовая Юля Руцкая. Яна нарадзілася ў Віцебску, калі дзяўчынцы было 5 гадоў бацькі пераехалі ў Кіргізію, і яна вырастала ўжо ў Бішкеку. Цяпер гэтая краіна стала для яе другой радзімаю. Але і Беларусь наведвае час ад часу.
(Руцкая: ) "Можна сказаць, што ў мяне дзьве радзімы – Беларусь і Кіргізія. Канечне, я прывыкла тут, я тут вырасла, тут усе мае сябры, Але, усё роўна мая ўся радня ў Беларусі, мае дзяды і бабулі там. Самыя лепшыя мае дзіцячыя ўспаміны зьвязаныя зь лясамі, з грыбамі, з усім тым, што ёсьць толькі ў Беларусі і зусім няма ў Кіргізіі”.
Юля па спэцыяльнасьці палітоляг, яна вучылася на факультэце міжнародных адносінаў Амэрыканскага ўнівэрсытэту Цэнтральнай Азіі, які знаходзіцца ў Бішкеку.
Пасьля вучобы працавала трохі больш за два гады ў газэце "Время Центральной Азіі". Аднак, усё больш часу стала аддаваць свайму захапленьню музыкаю і сьпевамі.
(Руцкая: ) "Паралельна з вучобаю і працаю я ўсе гады выступала на сцэне, як эстрадная сьпявачка. Я скончыла музычную школу па клясе фартэпіяна "на выдатна", піяністка. Ва ўнівэрсытэце я ўжо стала больш сур''ёзна займацца вакалам. Спачатку гэта было як хобі, а потым ужо гэта стала часткова і прафэсіяй. У мінулым годзе я на многіх фэстывалях і конкурсах прадстаўляла Кыргызстан, як прафэсійная выканаўца".
На якой мове сьпяваеце?
(Руцкая: ) "Сьпяваю на шмат якіх мовах, гэтыя мовы я ўсе вывучала – ангельская, гішпанская, турэцкая, кіргізская. расейская і адну песьню спэцыяльна для "Славянскага базару" падрыхтавала на беларускай мове – "Мой родны кут" [сьпявае].
У мінулым годзе я прасьпявала гэтую песьню на "Славянскім базары", дзе прадстаўляла Кыргызстан. На радыё і на тэлебачаньні гаварылі, што ўраджэнка Беларусі будзе прадстаўляць Кыргызстан”.
А па– кіргізскі Вы там сьпявалі?
(Руцкая: ) "На кіргізскай мове я таксама адну песьню прасьпявала".
Так што цяпер, як журналістка, ці палітоляг Вы ўжо не працуеце?
(Руцкая: ) "Цяпер я ізноў пачала займацца журналісцкай працай. Я працую ў адной з кампаній рэдактарам аднаго з навінавых парталаў па Цэнтральнай Азіі, рэдактарам сайту”.
А сьпяваць працягваеце?
(Руцкая: ) "Так, канечне, у мінулым годзе пасьля "Славянскага базару" я выступала ў Алма-Аты, потым ў Маскве прадстаўляла Кыргызстан на фэстывалі, я адзіная там прадстаўляла Кыргызстан”. [сьпявае кіргізскую песьню].
Юля, Вы ўсё ж палітоляг па адукацыі і хочацца задаць Вам некалькі пытаньняў адносна палітычнай сытуацыі ў Кыргызстане. Вы, пэўна былі непасрэднай сьведкаю нядаўняй рэвалюцыі ў гэтай краіне?
(Руцкая: ) "Я пайшла вучыцца на гэтую спэцыяльнасьць менавіта таму, што мяне гэта цікавіла заўсёды. Калі адбываліся гэтыя падзеі, да мяне званілі мае сябры і пыталіся, што ў нас адбываецца, яны хваляваліся за мяне. І ў гэтай сытуацыі я ўжо мусіла цікавіцца падзеямі. Да таго ж, я жыву ў цэнтры горада і гэтыя падзеі адбываліся практычна на маіх вачах".
А Вы самі не ўдзельнічалі?
(Руцкая: ) "Не, адназначна не. Я не была ўпэўненая, што гэта сапраўды тое, што патрэбна зараз краіне. Вядома, што былі сутычкі, было шмат раненых. Я вырашыла, што для мяне і маёй сям''і будзе так бясьпечней.
На жаль, мне давялося назіраць за тым, што адбывалася са свайго вакна і з балкона. У цэнтры гораду бегалі натоўпы мужчынаў з дубінкамі, з камянямі, літаральна пад маім балконам.
Мне было вельмі крыўдна, бо ўсё ж гэта мая другая Радзіма. Мне было крыўдна за тое, што народ дазволіў прынізіць сябе да такога ўзроўню. Найперш, тое, што адбылося ў тую ноч рэвалюцыі – марадзёрства. Тады не было ні міліцыі, нікога, на вуліцы не было сьвятла.
Пад маім балконам жанчыны, маленькія дзеці, школьнікі, мужчыны, калі раскрадалі крамы, цягнулі пакеты з адзеньнем, манэкены валаклі, пральныя машыны, ложкі жанчыны на сабе цягнулі. Шчыра кажучы, для мяне і для многіх жыхароў гэта было сапраўдным шокам.
Потым казалі, што гэтым займаліся прыежджыя з Поўдня і бяднейшыя людзі. Але я не магу пацьвердзіць, што толькі бедныя гэтыя рабілі. Я бачыла з балкона, як на сваіх аўтамабілях везьлі тыя ж пральныя машыны, кампутары – усё, што можна было.
Мая першая рэакцыя на ўсё гэта – я пабегла званіць у міліцыю, але ніхто там не адказваў. Я зразумела, што ў міліцыі ў тую ноч увогуле нікога не было, яны спалохаліся і разьбегліся, пакінулі горад на рабаваньне.
Усё рабавалі, я стаяла каля вакна і мне было страшна, у мяне цяклі сьлёзы, мне было крыўдна і, шчыра кажучы, сорамна”.
Вядома, што кожная рэвалюцыя мае і свой адмоўны бок. Але ў краіне адбыліся зьмены, якія як бы сьведчаць пра тое, што яна будзе разьвівацца ў дэмакратычным накірунку. Як лічыце, ці ўдасца новаму кіраўніцтву ісьці далей па гэтаму шляху?
(Руцкая: ) "Ведаеце, з майго пункту гледжаньня, як пачынаючага палітоляга, у Цэнтральнай Азіі такая дэмакратыя ня можа і не павінна быць".
Вы маеце на ўвазе эўрапейскага ўзору?
(Руцкая: ) "Так, так, тут свая мэнтальнасьць і традыцыі. Канечне, з аднаго боку добра, што тут зьявілася зараз шмат структураў міжнародных арганізацый, шмат грамадзкіх арганізацый, гэта ўсё зараз тут вельмі папулярна і гэта спрыяе фармаваньню эўрапеізаваных поглядаў на жыцьцё.
Але з другога боку ўсё роўна грамадзтва выхоўвалася ў іншай культуры і проста ўзяць аўтаматычна перанесьці тыя дэмакратычныя ўзоры, якія есьць ў Амэрыцы ці Эўропе, гэта немагчыма. Можа быць толькі нейкія элемэнты, але ня поўнасьцю.
У прынцыпе, я не магу сказаць, што пры Аскару Акаеву ў нас быў аўтарытарны рэжым, якраз не. Я б сказала, што краіна была дастаткова дэмакратычнаю ў параўнаньні зь іншымі краінамі Цэнтральнай Азіі. Я праглядаю ўсю прэсу Цэнтральнай Азіі, гэта зараз мая праца, і я бачу, што адбываецца ў іншых краінах, што там пішуць пра палітыку і пра ўлады і тое, што дазваляецца пісаць у нас. Гэта вялікая розьніца.
У нас, напрыклад, праўладныя выданьні могуць пахваліць палітыку дзяржавы, прэзыдэнта, але паралельна ў нас ёсьць і другі бок, другая думка. І хаця гаварылі, што Аскар Акаеў абмяжоўвае правы прэсы, у некаторай ступені гэта сапраўды было, але гэта не было так распаўсюджана, як у іншых краінах Цэнтральнай Азіі".
У такой сытуацыі чаму ўсё ж адбылася гэтая рэвалюцыя?
(Руцкая: ) "Аскар Акаеў ужо вельмі доўга затрымаўся ва ўладзе, 15 гадоў, ён ужо павінен быў пайсьці раней. Гэта адна прычына, а другая, я думаю, нават больш значная, гэта тое, што людзей найбольш усхвалявала, што ягоны палітычны шлях пайшлі працягваць сын і дачка. Яны абодва балятаваліся ў дэпутаты і былі абраныя, ужо былі гатовыя, можна сказаць пераняць уладу ад бацькі. Менавіта пасьля гэтага і пачаліся хваляваньні, найперш на Поўдні краіны.
Я б не сказала, што ўсё насельніцтва падтрымлівала гэта, шмат каго задавальняла былая ўлада. Прэзыдэнт пакінуў краіну ў самы цяжкі момант і ўсё пайшло як пайшло”.
А новая ўлада, адчуваецца што стала лепш?
(Руцкая: ) "На сёньняшні дзень складана гаварыць, прайшло яшчэ замала часу, пакуль што нічога радыкальна не зьмянілася. Можна сказаць, што эканоміка ў нас зараз проста адсутнічае, вельмі шмат беспрацоўных. На сёньня ўсе прадпрыемствы прыватызаваныя. Тут разьвіваецца бізнэс прадпрымальнікаў з Турцыі, з Карэі, Кітаю, з Расеі і нават зь Беларусі”.
***
Беларусы ў Бішкеку нэўтральна ставіліся да тых рэвалюцыйных падзеяў, якія адбываліся ў краіне, стараліся не ўмешвацца, як ужо сказала Юля Руцкая. Але ж наш першы суразмоўца спадар Дзяхцярык у той час пацярпеў ад наступстваў тых падзеяў, якія часам набывалі крымінальны характар.
(Дзяхцярык: ) "Пад час тых падзеяў па ўсім горадзе ўлёткі былі раскіданыя з папярэджваньнямі, каб расейскамоўнае насельніцтва, людзі славянскага паходжаньня, ад''яжджалі з Кіргізіі.
Тут у горадзе заставалася яшчэ вельмі шмат людзей, якія прыехалі з Поўдня пад час рэвалюцыі, яны рабілі розныя правакацыі. Увечары я ехаў дамоў, у "маршрутцы" два хлопцы-кіргізы прыставалі да дзяўчыны, яна была, здаецца, нейкай каўкаскай нацыянальнасьці. Я зрабіў ім заўвагу, ім гэта не спадабалася, яны прыпынілі машыну і накінуліся на мяне”.
Пасьля атакі і атрыманых пабояў спадару Паўлу давялося месяц лячыцца ў шпіталі.
Няма жаданьня ў Вас вярнуцца на Бацькаўшчыну?
(Дзяхцярык: ) "Жаданьне ехаць дахаты заўсёды ёсьць, вельмі хочацца, але ж тут ёсьць справы, якія трымаюць. Ну як пакінуць нашых суайчыньнікаў? Зьедзем толькі тады, калі апошні беларус ад''едзе".
Людзі хацелі ад''яжджаць?
(Дзяхцярук: ) "Канечне, пад час сакавіцкіх падзеяў вельмі шмат нашых беларусаў да нас прыходзілі і прасілі дапамогі, каб зьехаць адсюль, недзе каля сямі знаёмых сямей ад''ехалі. Такія падзеі былі, цяпер ужо няма, спакойна, усё добра. Сытуацыя стабілізавалася, думаем, што далей будзе лепш".